• (tsk saglik yetenegi yonetmeliginden alıntıdır)

    hastalik ve arizalar listesi

    göz hastaliklari

    madde 1 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. camlarla düzeltildikten sonra, her iki gözün görme dereceleri (bir gözün görmesi 0.2'den aşağı olmamak kaydı ile) toplam 8/10 ile 20/10 arasında olması (8/10 dahil).
    açiklama:
    0.2 + 0.6 ile tam arası,
    0.3 + 0.5 ile tam arası,
    0.4 + 0.4 ile tam arası,
    0.5 + 0.3 ile tam arası,
    0.6 + 0.2 ile tam arası,
    0.7 + 0.2 ile tam arası,
    0.8 + 0.2 ile tam arası,
    0.9 + 0.2 ile tam arası,
    tam + 0.2 ile tam arası.
    b) 1. camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamının 8/10 ile 4/10 arasında olması (8/10 ve 4/10 hariç).
    açiklama:
    0.4 ile 0.7 arası + 0.1,
    0.4 ile 0.5 arası + 0.1 ile 0.2 arası,
    0.4 + 0.3,
    0.1 ile 0.3 arası + 0.4.
    2. camlara düzeltildikten sonra bir gözün görme derecesinin 4/10 ile tam arasında olduğu halde, diğer gözün görmesinin 2/10'un altında olması (0.1 ve altı).
    açiklama:
    tam ile 0.4 arası + 0.1 ve altı.
    c) bu dilim uygulanmaz.
    d) 1. camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamının 4/10 ve daha aşağı olması.
    açlklama:
    0.1 + 0.1 ile 0.3 arası,
    0.2 + 0.1 ile 0.2 arası.
    2. bir gözün görme derecesi ne olursa olsun, diğer gözde görme yokluğu (işık hissi olsa dahi).
    açiklama:
    (p+p+) + tam ile (p+p+) arası.

    madde 2 - a) 1. görmeyi bozmayan kronik konjonktivit ve blefaritler.
    2. bir veya iki gözde santral görmeyi bozmayan pitosizler.
    3. bir veya iki gözde hafif semblefaron.
    4. göz kapaklarında hafif şekil bozuklukları, noksanlıkları lagoftalmi, kirpik yokluğu ve tik.
    b) 1. bir veya iki gözde askerliğe engel olacak derecede ve görmesi 1. maddenin b dilimi kadar olan tedavisi olanaksız kronik blefaritkonjonktivitler.
    2. bir veya iki gözde santral görmeyi bozan ve cerrahi tedavi ile sonuç alınmayan pitosizler.
    3. bir veya iki gözde göz hareketlerine ileri derecede engel olan, cerrahi tedavi ile düzeltilemeyen, görmesi 1. maddenin b dilimi kadar olan semblefaronlar.
    4. görme derecesi 1. maddenin b dilimi kadar olan bir veya her iki göz kapağında askerlik görevlerini yapmaya engel olacak derecede şekil bozuklukları, noksanlıkları, lagoftalmi ve tikler.
    c) kapak ve konjonktivanın uzun zaman tedaviyi gereken hastalıkları ve nekahat halleri,
    d) 1. bir veya her iki gözde 1. maddenin b diliminden az olan korneayı kısmen veya tamamen örten semblefaronlar.

    madde 3 - a) 1. görme derecesi 1. maddenin a dilimi kadar olan kornea, konjonktiva ve kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
    b) 1. görme derecesi 1. maddenin b dilimi kadar olan kornea, konjonktiva ve kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
    c) 3 üncü maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. görme derecesi 1. maddenin b diliminden az olan kornea, konjonktiva ve kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.

    madde 4 - a) 1. bir veya iki gözde göz yaşı yolları ve kesesinin deformiteleri ve fonksiyon bozukluklarına bağlı göz yaşarmaları.
    b) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) her iki gözde dakrio-sistorinostomi ameliyatından istifade etmemiş göz yaşarması veya her iki göz yaşı kesesinin ameliyatla alınmış olması.
    c) göz yaşı yolları ve kesesi hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
    d) bu dilime uyan hastalık veya arıza yoktur.

    madde 5 - a) 1. görme derecesi 1. maddenin a dilimi kadar olan şaşılıklar.
    2. bir gözde tek kasın paralizisi,
    3. görme derecesi 1. maddenin a dilimi kadar olan nistagmuslar.
    b) 1. (değişik bent: 97/9106 - 30.1.1997) fovea dışı fiksasyonu olan ve görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan şaşılıklar.
    2. her iki gözde birer veya tek gözde birden fazla kas paralizileri (sekel halinde).
    3. görme derecesi 1. maddenin b dilimi kadar olan nistagmuslar.
    c) göz kasları hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. iki gözde ayrı ayrı, birden fazla kas paralizileri.
    2. görme derecesi 1. maddenin b diliminden daha az olan nistagmuslar.

    madde 6 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri, göz tabakalarının çeşitli şekil bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
    2. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan bir veya iki gözde psödofaki (ameliyatla lens ekstraksiyonu + göz içi lens implantasyonlusu).
    3. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan bir gözde vitrektomi ameliyatı.
    4. keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin a dilimi kadar olanlar.
    b) 1. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri, göz tabakalarının çeşitli şekil bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
    2. görmesi düzeldikten sonra 1 inci maddenin a dilimi kadar olan bir gözde lens yokluğu (konjenital, operatuar ve başka nedenlerle).
    3. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan bir veya iki gözde psödofaki.
    4. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan bir gözde ya da a dilimi kadar olan iki gözde vitrektomi ameliyatı.
    5. keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin b dilimi kadar olanlar.
    c) 6 ncı maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b diliminden az olan kornea, lens, vitreus kesafetleri, göz tabakalarının şekil bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
    2. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan her iki gözde lens yokluğu.
    3. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b veya d dilimi kadar olan her iki gözde lens yokluğu.
    4. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan tek gözde lens yokluğu.
    5. camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1 inci maddenin d dilimi kadar olan bir veya iki gözde psödofaki.
    6. camlarla düzeltildikten sonra görme dereceleri 1 inci maddenin d dilimi kadar olan bir gözde ya da b dilimi kadar olan iki gözde vitrektomi ameliyatları.

    madde 7 - (değişik: 10.12.1998 - 98/12161) a) 1. bir veya iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) miyopi ve hipermetropi.
    2. bir veya her iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) astigmatizmalar.
    not: mixt astigmatizmalarda iki eksen arasındaki fark dikkate alınır.
    3. her iki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyoptriye kadar (6 dahil) olan miyopi, 4, diyoptriye kadar (4 dahil) olan hipermetropi ve astigmatizmalar
    not: sferik eşdeğer=sferik kusur+silendrik kusurşeklinde hesaplanır.
    2
    4. her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptriye kadar (14 hariç) olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
    not: astigmatizmalarda, iki göz arasındaki refraksiyon kusuru toplamında, refraksiyon kusuru yüksek olan meridyenler esas alınır.
    b) 1. her iki gözde 7-11 diyoptrilik (7 dahil, 11 hariç) miyopi ve hipermetropi,
    2. her iki gözde iki meridyen arasında 7-11 diyoptrilik (7 dahil, 11 hariç) fark veya 7-11 (7 dahil, 11 hariç) diyoptri arasındaki astigmatizmalar.
    3. her iki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyoptri (6 hariç) ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan miyopi, 4 diyoptri (4 hariç) ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan hipermetropi ve astigmatizmalar.
    4. her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptri (14 dahil) ile 23 diyoptri (23 hariç) arasındaki miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
    c) bu dilim uygulanmaz.
    d) 1. görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan miyopi veya hipermetropi.
    2. görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde iki meridyen arasında 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan fark veya 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan astigmatizmalar.
    3. görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
    4. görme derecesi ne olursa olsun, her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 23 diyoptriyi (23 dahil) üzerinde olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.

    madde 8 - a) 1. görme derecesi tam veya 1. maddenin a dilimi kadar olan diskromatopsi ve hafif albinoz.
    b) 1. albinoz (camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin b dilimine kadar olan)
    2. görme derecesi 1. maddenin b dilimi kadar olan diskromatopsi.
    c) bu dilim uygulanmaz.
    d) 1. ileri derecede albinoz (görme derecesi 1. maddenin b diliminden az olan).
    2. görme derecesi 1. maddenin b diliminden az olan diskromatopsi.
    3.görme derecesi ne olursa olsun akromatopsi (tüm renk körlüğü).

    madde 9 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan koroidea, retina ve görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjenital defektleri.
    2. görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci maddenin a diliminde olan görme alanının; bir gözde 2/3'den az ya da her iki gözde 1/2'den az kaybı (kinetik perimetri ile).
    3. reaksiyon göstermeyen orbita yabancı cisimleri.
    4. tedaviden sonra görme kuvveti 1 inci maddenin a dilimi kadar olan bulbusun, adnekslerin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
    5. bir gözde retina dekolmanı (tedavi ve ameliyattan sonra dekolmanlı gözün görme derecesinin 0.2 veya daha yukarı olması kaydıyla).
    6. bir veya iki gözün retina ve retina damarlarında patolojik değişiklikler göstermeyen retina kanaması (görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olmak şartı ile).
    7. bir veya iki gözde fonksiyonel bozukluk yapmamış glokom veya bir gözde glokom ameliyatlısı (görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olmak şartı ile).
    b) 1. görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan koroidea, retina ve görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjenital anomaliler.
    2. görme yolları veya retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci maddenin a diliminde olsa bile, görme alanı kaybı bir gözde 2/3 ve üstü ya da iki gözde ayrı ayrı 1/2 ve üstünde olması (kinetik perimetri ile).
    3. gözde veya orbitada şekil ve fonksiyon bozukluğu yapmış orbita yabancı cisimleri (görmesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olması kaydı ile).
    4. tedaviden sonra görme kuvveti 1 inci maddenin b dilimi kadar olan bulbusun, adnekslerinin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
    5. bir gözde retina dekolmanı (ameliyattan sonra dekolmanlı gözün görme derecesi 0.1 dahil parmak sayar derecede olması kaydıyla) ya da tedavi edilmiş ve görme derecesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olan her iki gözde retina dekolmanı.
    6. bir gözde retina ve retina damarlarında patolojik değişikliklerle birlikte görülen retina kanaması (görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olması şartı ile ya da bilateral vakalarda görmeleri 1 inci maddenin a dilimi kadar olsa bile).
    7. bir veya iki gözde glokom (tedaviden sonra görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olması şartı ile veya görmesi 1 inci maddenin a dilimi kadar olsa dahi her iki gözde glokom ameliyatı geçirmiş olması ve periferik görme alanlarının 1/2 oranında daralmış olması şartıyla).
    c) 9 uncu maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. görme derecesi 1 inci maddenin b diliminden az olan koroidea, retina ve görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, kopjenital anomalileri, fitizis bulbi, bir gözün ameliyatla alınmış olması.
    2. görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme derecesi 1 inci maddenin a veya b diliminde olsa bile, görme alanı kayıpları her iki gözde 2/3 ve üstünde olması (kinetik perimetri ile).
    3. görmesi 1 inci maddenin d dilimi kadar olan orbitada şekil ve fonksiyon bozukluğu yapmış orbita yabancı cisimleri.
    4. bulbusun, adnekslerin ve orbitanın, tedavi ve ameliyatla iyileşmesi imkansız, kötü huylu tümörleri.
    5. bir gözde retina dekolmanı (ameliyattan istifade etmeyen ve santral görmesi olmayan) ya da tedavi edilmiş ve görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olan her iki gözde retina dekolmanı.
    6. her iki gözde vitreus, retina damarlarında organik ve anatomik bozukluklarla birlikte iki veya daha fazla tekrarlayan göz içi kanamaları (görme derecesi 1 inci maddenin b dilimi kadar olsa bile).
    7. bir veya iki gözde 1 inci maddenin b diliminden az olan primer veya sekonder glokom veya görmeleri 1inci maddenin b dilimi kadar olsa dahi her iki gözde glokom ameliyatlısı.
    8. kişinin gece karanlığında kendisini sevk ve idare etmesine engel olacak derecede ışık hissi noksanlığı husule getiren retina ve koroideanın herediter, organik ve tedavisi olanaksız hastalıkları (retinit pigmenter, yaygın korioretinit sekelleri v.b.)

    sinir hastaliklari

    madde 10 - a) 1. santral sinir sistemlerinin ya da örtülerinin (dura,araknoid v.b.) ve vasküler yapılarının hastalıklarının (arteriovenöz malformasyon, anevrizma ve tümörler hariç) hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri.
    b) 1. santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hastalıkları, orta derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir sisteminin cerrahi tedavi ile tam iyileşmiş veya hafif derecede sekel bırakmış arterio-venöz malformasyon, anevrizma ve iyi huylu tümörleri.
    c) 10. maddenin a, b ve d dilimlerinde hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hastalıklarının ileri derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir sisteminin cerrahi olarak tedavi edilmiş, orta veya ileri derecede sekel bırakmış veya ameliyat edilmeyen arteriovenöz malformasyon, anevrizma ve tümörleri.
    madde 10- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.19) a) 1. santral sinir sisteminin ya da örtülerinin (dura, araknoid vb.) ve vasküler yapılarının hastalıklarının (vasküler patolojiler, tümörler hariç) hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri (hidrosefali, nörolojik defisit yapmamış arnold-chiari malformasyonu veya syringomyeli veya tip 1 araknoid kistler de bu madde içinde değerlendirilecektir).
    b) 1. santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hastalıkları orta derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir sisteminin cerrahi ve diğer tedavi yöntemleri ile tam iyileşmemiş veya hafif derecede sekel bırakmış arterio-venöz malformasyon, anevrizma ve iyi huylu tümörleri (yüksek basınçlı hidrosefali, şant ameliyatı ile düzeltilmiş hidrosefali, radyolojik ve elektrofizyolojik olarak gösterilen nörolojik defisit yapmış syringomyeli, eeg bozukluğu yapmış tip 1 araknoid kistler, eeg bozukluğu yapmış veya yapmamış tip 2-3 araknoid kistler bu madde içinde değerlendirilecektir).
    c) 10 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hastalıklarının ileri derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir sisteminin cerrahi ve diğer tedavi yöntemleri ile tedavi edilmiş, orta veya ileri derecedeki sekel bırakmış veya ameliyat veya diğer tedavi yöntemleri ile tedavi edilemeyen arteriovenöz malformasyon, anevrizma ve tümörleri (sekel yapmış yada yapmamış kötü huylu patolojiler, kalıcı nörolojik defisit yapmış, radyolojik olarak gösterilen, elektrofizyolojik testler ile desteklenen hidrosefali, syringomyeli ve araknoid kistler bu madde içinde değerlendirilecektir).

    madde 11 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. periferik sinir sisteminin hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri (spinal kord ya da kök basısına neden olan veya foramende daralma yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine göre karar verilecektir).
    2. sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının hafif derecedeki fonksiyon bozukluklar ya da sekelleri.
    b) 1. periferik sinir sisteminin fonksiyon bozukluğu yapmış parsiyel lezyonları (spinal kord ya da kök basısına neden olan veya foramende daralma yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine göre karar verilecektir).
    2. sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının fonksiyon bozukluğu yapmış parsiyel lezyonları.
    c) 11 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. periferik sinir sisteminin tedavisi olanaksız total lezyonları (spinal kord ya da kök basısına neden olan veya foramende daralma yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine göre karar verilecektir).
    2. sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının tedavisi olanaksız lezyonları.

    madde 12 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. epilepsiler dışında kalan sinir sisteminin hafif derecedeki paroksismal hastalıkları ya da arızalar.
    2. klinik ve laboratuvar bulgular normal olup da, elektroansefalogramlarda (eeg'de) belirgin bulgular (fokal veya jeneralize diken, keskin dalga, kompleksler, fokal veya jeneralize yavaş aktivite) gösterenler.
    b) 1. seyrek gelen ve hayatı tehdit etmeyen, ilaçla kontrol edilebilenparsiyel epilepsiler.
    2. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.20) klinik observasyonla epilepsi nöbeti gözlenmeyen, ancak epilepsili olduğu, anamnezi ve epilepsi nöbetleri geçirdiğini belirten klinik işaretler ile tıbbi dokümanlara dayanan, uzman tabibe kesin tanı veren, seyrek gelen epilepsiler.
    c) 12 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. klinik gözlem sonucu ilgili uzman tabip tarafından görülen tüm örnek epilepsiler.
    2. klinik observasyonla epilepsi nöbeti gözlenmeyen, ancak çocukluğundan itibaren epilepsili olduğu, anamnezi epilepsi nöbetleri geçirdiğini belirten klinik işaretler ile tıbbi dokümanlara dayanan, uzman tabibe kesin tanı veren bütün örnek epilepsiler. 2. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.20) klinik observasyonla epilepsi nöbeti gözlenmeyen, ancak epilepsili olduğu, anamnezi epilepsi nöbetleri geçirdiğini belirten klinik işaretler ile tıbbi dokümanlara dayanan, uzman tabibe kesin tanı veren, bütün örnek epilepsiler.
    3. tardiv olarak ortaya çıkan, belirli bir nedene bağlı ya da nedeni saptanamayan ve ilaçlarla kontrol altına alınamayan bütün örnek epilepsiler.
    4. nedeni saptanamayan ya da belirli nedeni giderilmiş, seyrek gelen ve ilaçla kontrol altına alınabilen grand mal epilepsiler.
    5. askerlik görevi ile bağdaşmayacak derecedeki epilepsiler dışında kalan sinir sisteminin paroksismal hastalıkları ya da arızaları (narkolepsi, somnambulizm, v.b.).
    not: kardiyazol aktivasyonu ile epilepsi nöbeti uyarılanlar epileptik kabul edilmez.

    madde 13 - a) 1. otonom sinir sisteminin hafif derecedeki hastalık ya da fonksiyon bozuklukları.
    b) bu dilime uyan hastalık ve arıza yoktur. b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.21) 1. refleks sempatik distrofi, arızanın yerine ve şekline göre hastalık ve arızalar listesinin 43, 58 ve 64 üncü maddelerine göre işlem yapılır.
    c) 13 üncü maddenin a ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. otonom sinir sisteminin ileri derecedeki hastalık ya da fonksiyon bozuklukları.

    madde 14 - (değişik: 10.12.1998 - 98/12161) a) 1. kraniumun, başlık altında belli olmayan hafif şekil bozuklukları.
    2. nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgu vermeyen ve ameliyat endikasyonu olmayan kranium içi yabancı cisimler.
    3. teşhis ve tedavi amacıyla yapılmış nabazanı olmayan, fibröz kal teşekkül etmiş trepanasyonlar.
    4. nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olmayan, kraniumun her iki laminasını ilgilendiren tek veya birden fazla, toplamı 8 cm2 (dahil) fibröz kal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş kemik defektleri.
    b) 1. hafif derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgusu olan kranium içi yabancı cisimler.
    2. kraniumda her iki laminayı ilgilendiren, tek veya birden fazla, toplamı 8 cm2’den büyük fibröz kal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş kemik defektleri (travmatik, intrakraniyal selim lezyonlar veya cerrahi tedavi sırasında oluşan, eeg bulgusu vermeyen, nörolojik ve psikiyatrik semptom vermeyen).
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.22) 1. hafif derecede nörolojik ve psikiyatrik semptomları olan, kranium içi yabancı cisimler.
    2. kraniumda 8 cm2'den büyük olan, kraniotomiler ve 8 cm2'den büyük olan kranioplasti ile kapatılmış kraniektomiler (travmatik, intrakraniyal selim lezyonlar veya cerrahi tedavi sırasında oluşan, eeg bulgusu vermeyen, nörolojik ve psikiyatrik semptom vermeyen).
    3. ağır kapalı kafa travması sonrası oluşan ve nörolojik-psikiyatrik bulgu vermeyen postravmatik geniş ansefalomalaziler.
    c) 14 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nakahat halleri,
    d) 1. başlık taşımaya engel olan ve görünüşü çok bozan kraniumun ileri derecede şekil bozuklukları.
    2. nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olan; travmatik, intra ve ekstra kraniyal selim lezyonlara bağlı karinum defektleri ile nörolojik ve psikiyatrik semptomları olan veya olmayan intra ve eksta kraniyal malign lezyonlara bağlı her türlü ve her genişlikteki kranium kemik defektleri.
    3. nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgularla birlikte kraniostenozisler.
    4. orta ve ağır derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgular ile birlikte kranium içi yabancı cisimler.
    5. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.22) ağır kapalı kafa travması sonrası oluşan ve nörolojik-psikiyatrik bulgu veren postravmatik geniş ansefalomalaziler.

    ruh sağliği ve hastaliklari

    madde 15 - (değişik bent: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. sizoid, siklotimik, paranoid, borderline ve diğer kişilik bozuklukları.
    2. tamamen iyileşen tek hecme halinde geçirilmiş kısa süreli akut psikotik bozukluklar.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin askerlik çevresine uyumlarının bozulmamış olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
    b) 1. bir hecmeden fazla tekrarlayan şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
    2. bir hecmeden fazla tekrarlayan akut ayırt edilmeyen psikozlar.
    açiklama: bu dilime girecek psikozların sık sık tekrarlamamaları, devamlı nitelik göstermemeleri, kişinin çalışma güç ve verimini önemli derecede bozmamış olması gereklidir.
    c) 15 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuklukların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. kronik nitelik kazanmış şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
    2. ayırt edilmeyen kronik psikotik bozukluklar.
    açiklama: bu dilimin 1 ve 2 nci fıkralarına girecek psikotik bozuklukların tedavilerden yararlanmamış olmaları ve devamlı bir psikoz niteliği kazanmış olmaları gerekir.
    3. borderline, şizotipal v.b. ağır kişilik bozuklukları.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; psikotik atak geçirmeleri, mevcut durumlarının askerlik uyumlarını bozması, çalışma güç ve verimini ileri derecede azaltması, bu durumlarının klinik gözlem ve resmi belgelerle saptanması gereklidir.

    madde 16 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. nevrotik kişilikler (obsessif-kompulsif, histerionik, bağımlı v.b.kişilik bozuklukları).
    2. geçirilmiş nevrotik bozukluklar (anksiyete, somatoform, dissosiyatif, depressif bozukluklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
    3. hafıf ve orta decede konuşma bozuklukları.
    4. geçirilmiş psikosomatik hastalıklar.
    açiklama: bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
    b) 1. nevrotik bozukluklar (anksiyete, somatoform, dissosiyatif, depressif bozukluklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
    2. psikosomatik hastalıklar.
    açiklama: bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların kronik nitelik kazanmış olması ve kişinin çalışma güç ve verimlerini etkilemiş olnası gereklidir.
    c) 16. maddenin a, b ve d dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuklukların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. nevrotik bozukluklar (anksiyete, somatoform, dissosiyatif, depressif bozukluklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
    2. psikosomatik hastalıklar.
    3. ileri derecede konuşma bozukluğu.
    açiklama: bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların; çeşitli tedavilere rağmen iyileşmemiş olması, kronik ve devamlı bir nitelik kazanarak, askerlik hizmetini yapmaya engel olacak derecede ve ağır nitelikte bulunması gereklidir.

    madde 17 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. antisosyal kişilik, geçirilmiş toksik madde ve alkol bağımlılığı.
    2. hafif derecede zekâ yetersizliği.
    açiklama: bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
    b) 1. kronik nitelik kazanmış antisosyal kişilik, toksik madde ve alkol bağımlılıkları.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; en az üç antisosyal eylemlerinden dolayıalmış oldukları cezaların infaz edilmesine rağmen iyileşmeyerek, bozukluklarının kronik nitelik kazanmış olması, askerlik uyumlarının bozulması ve bu niteliklerinin kıt'a anketi veya adli dosyalar gibi yazılı belgelerle saptanarak sağlık raporlarında belirtilmesi gereklidir.
    2. hafif derecede debilite.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin, askerlik görevini yapamayacak, askerlik eğitimini öğrenemeyecek nitelikte bulunması gereklidir.
    3. psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite, transvestitizm).
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; seksüel davranış bozukluklarının belirgin olması, bu durumlarının askerlik ortamında bilinerek, sakıncalara yol açması ve bu durumun resmi belgelerle kanıtlanması gerekir.
    c) 17 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuklukların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ileri derecede antisosyal kişilik,
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; adam öldürme, adam yaralama, gasp, yüz kızartıcı suçlar, edep ve ahlâka aykırı fiiller gibi ağır ceza almayı gerektirir suçlar bir çok kez işlemeleri, ceza almaları ve bu cezalarının infazına dair resmi belgelerinin olması, hiç bir sınıfta askerlik görevini yapamayacak durumda bulunmaları gereklidir.
    2. ileri derecede debilite, embesilite ve idiyosi.
    3. ileri derecede psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite, tansvestitizm).
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; seksüel davranış bozuıkluklarının tüm yaşamında ileri derecede belirgin olması, duygu ve davranışlarına yansımış olması gereklidir. ayrıca, silâh altına alınanların askerlik ortamında sakıncalı bir durum yarattığının veya yaratacağının resmi belgelerle tesbiti gereklidir.
    madde 17- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.23) a) 1. antisosyal kişilik, geçirilmiş madde bağımlılığı.
    2. hafif derecede zeka yetmezliği.
    açiklama: bu fıkralara gireceklerin; askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
    b) 1. kronik nitelik kazanmış antisosyal kişilik, madde bağımlılığı.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alması biri askeri mahkemelerce verilmiş olmak üzere en az üç antisosyal eylemlerinden dolayı almış oldukları cezaların infaz edilmesine rağmen iyileşmeyerek, bozukluklarının kronik nitelik kazanmış olması, askerlik uyumlarının bozulması ve bu niteliklerinin kıt'a anketi veya resmi belgeler ile saptanarak sağlık raporlarında belirtilmesi gereklidir.
    2. zeka yetersizliği.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; işlevselliğinin bozulmuş olması, askerlik görevini yapamayacak ve askerlik eğitimini öğrenemeyecek nitelikte bulunması, bu durumlarının kıt'a anketi ile saptanması gereklidir.
    3. psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite, transvestitizm).
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; seksüel davranış bozukluklarının askerlik ortamında bilinerek sakıncalara yol açması, bu durumun kıt'a anketi veya resmi belgelerle saptanması gereklidir.
    c) 17 nci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ileri derecede antisosyal kişilik.
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alması, adam öldürme, yaralama, gasp veya yüz kızartıcı suçlardan ikiden çok ağır hapis cezaları alması ve bu cezaların infazına dair belgelerin olması, belgelerin sağlık raporlarına yazılması ve hiç bir sınıfta askerlik görevini yapamayacak durumda bulunması gereklidir.
    2. mental retardasyon.
    3. ileri derecede psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite, transvestizm).
    açiklama: bu fıkraya gireceklerin; seksüel davranış bozukluklarının tüm yaşamlarında ileri derecede belirgin olması, duygu ve davranışlarına yansımış olması; askerlik ortamında sakıncalı bir durum yarattığının veya yaratacağının gözlem veya belgelerle tespiti gereklidir.

    madde 18 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. organik nedenlere bağlı çok hafıf derecede kişilik bozuklukları.
    2. geçirilmiş akut organik ruhsal reaksiyonlar.
    açiklama: bu fıkralara gireceklerin, askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir. açiklama: (değişik bölüm: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.24) bu fıkralara gireceklerin, askerlik çevresine uyumlarının bozulmamış olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
    b) 1.organik nedenlere bağlı ruhsal bozukluklar (organik nedenlere bağlı nöropsikolojik testlerle ortaya konan kognitif fonksiyonlarda bozukluk yapmış sekel niteliğindeki organik ruhsal bozukluklar).
    açiklama: bu fıkraya giren bozuklukların, kişinin çalışma güç ve verimini bozmuş olması gereklidir.
    c) 18 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsalbozuklukların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. organik nedenlere bağlı ileri derecede kişilik bozuklukları.
    2. kronik organik ruhsal bozukluklar (demanslar)
    açiklama: bu fıkralara girenler; alkol, ilaç ve toksik maddeler, travmalar, damar bozuklukları, konvulziv hastalıklar, neoplazmlar, metabolizma bozuklukları, hormonlar, vitaminler ve fizik etkenlerden ileri gelen ruhsal bozukluklardır. bunların, askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmış olması gereklidir.
    3. psikomotor epilepsi ve epilepsinin ruhsal ekivalanları.
    not: psikiyatri bölümlerine sevk edilecek hastalar hakkında kıt'a anketi doldurulması ve hasta ile birlikte gönderilmesi zorunludur."

    kulak, burun ve boğaz hastaliklari

    madde 19 - bu maddenin değerlendirilmesinde, odyolojik inceleme olmaksızın sadece fısıltı sesi ile karar verilebilir. odyolojik inceleme sonuçlarının rapora girmesi halinde, fısıltı sesi sonuçları da mutlaka değerlendirmeye alınacaktır.
    a) 1. bir kulak fısıltı sesini, 3 metreden yukarı (0-25 db arası) mesafeden işittiği halde, öteki kulağın fısıltı sesini 1 metre (60 db) mesafeden işitmesi.
    2. her iki kulağın fısıltı sesini 2 (dahil) metreden yukarı (30-40 db arası) mesafeden işitecek derecedeki sağırlıkları.
    3. (değişik: 88/13300 - 20.9.1988) her iki kulakta 4000 (dahil) frekansdan itibaren 60 db'in üstünde neurosensoriel işitme kayıpları.
    b) 1. bir kulak fısıltı sesini 3 (dahil) metreden (30 db) işittiği halde diğer kulağın fısıltı sesini 1 metreden daha az (65 db ve daha fazla) mesafeden işitmesi, tam sağır olması ya da tam sağıra yakın olması.
    2. her iki kulağın fısıltı sesini 1 ile 2 metre arası (40-65 db arası) mesafeden işitmesi.
    3. bir kulağın işitmesi normal olduğu halde diğer kulağın tam sağırlığı.
    4. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) işitme kuvvetini, bu maddenin (a) diliminin (1) veya (2) numaralı fıkralarında belirtilen miktar kadar azaltmakla birlikte her iki kulakta 4000 (dahil) frekanstan itibaren 60 db'in üzerinde nörosensoriyel işitme kaybı.
    c) 19 uncu maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavisi ve nekahat halleri.
    d) 1. her iki kulağın fısıltı sesini 1 metreden aşağı (65 db ve daha fazla) mesafeden işitecek olan ileri derecedeki sağırlıkları.
    2. sağır ve dilsizlik.
    madde 19- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.25) odyolojik incelemede her iki kulağın konuşma frekansları dahil tüm frekans ortalaması 0-25 db arası olan işitme seviyesi sağlam kabul edilir. bu maddenin değerlendirilmesinde odyolojik inceleme (saf ses odyometrisi) ve fısıltı sesi ile birlikte karar verilir. gerekli görüldüğünde ileri objektif işitsel tetkik (otoakustik emisyon, stapes refleksi, işitsel uyarılmış potansiyeller (abr)) sonuçları mutlaka yazılmalıdır.
    a) 1. bir kulağın sağlam olması durumunda (0-25 db arası) diğer kulağın total olmayan işitme kayıpları.
    2. her iki kulağın fısıltı sesini 2 (dahil) metreden yukarı (30-40 db arası) mesafeden işitecek derecedeki sağırlıkları.
    3. her iki kulakta 4000 (dahil) frekanstan itibaren 60 db'in üstünde nörosensoriyel işitme kayıpları.
    b) 1. bir kulak fısıltı sesini 3 (dahil) metreden (30 db) mesafeden işittiği halde diğer kulağın fısıltı sesini 1 metreden daha az (65 db ve daha fazla) mesafeden işitmesi, tam sağır olması ya da tam sağıra yakın olması.
    2. her iki kulağın fısıltı sesini 1 ila 2 metre arası (40-65 db arası) mesafeden işitmesi.
    3. bir kulağın işitmesi normal olduğu halde diğer kulakta saf ses odyogramda konuşma frekanslarında total işitme kaybı veya 90 db ve üzerindeki işitme kayıpları (bu maddenin değerlendirilmesinde 100 db seviyesindeki klik stimulusla yapılan işitsel uyarılmış potansiyeller (abr) testinde cevap elde edilememiş olması şarttır).
    4. işitme kuvvetini, bu maddenin (a) diliminin (1) veya (2) numaralı fıkralarında belirtilen miktar kadar azaltmakla birlikte her iki kulakta 4000 (dahil) frekanstan itibaren 60 db'in üzerinde nörosensoriyel işitme kaybı.
    c) 19 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. her iki kulağın fısıltı sesini 1 metreden aşağı (65 db ve daha fazla) mesafeden işitecek olan ileri derecedeki sağırlıkları.
    2. sağır ve dilsizlik.

    madde 20 - a) 1. işitme kuvveti a/19 kadar olan dış kulak yolları darlıkları ya da hafif derecedeki sayvan şekil bozuklukları.
    2. dış kulak yolu normal olmak şartıyla bir taraflı kulak kepçesi yokluğu.
    3. dış kulak yollarının travmaya veya kronik enfeksiyonlarına bağlı darlıkları veya hastalıkları (işitmenin a/19 kadar olması hallerinde).
    b) 1. işitme kuvvetini b/19 kadar azaltan dışkulak yollarının (bir veya iki taraflı) travmatik veya civar organların kronik enfeksiyonlarına bağlı ya da konjenital kaynaklı olan tedavisi olanaksız darlıkları, şekil bozuklukları.
    2. dış kulak yolu normal olmak şartıyla iki tarafta kulak kepçesi yokluğu.
    3. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) hasta kulakta fısıltı sesini, 1 metrenin altında (65 db ve daha fazla) duyacak derecede işitme kaybına neden olan tek taraflı kulak yolunun travmatik veya civar organlarının kronik enfeksiyonlarına bağlı ya da konjenital kaynaklı tedavisi olanaksız darlıkları, ileri derecedeki aurikula deformiteleri.
    c) 20 nci maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. iki taraflı tedavisi olanaksız dış kulak yollarının tam kapanıklığı.

    madde 21 - a) 1. işitme kuvvetini a/19 kadar azaltan, kataral, sikatrisiyel, adaziv ya da orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofileri, labirenter hidropslar (işitme fonksiyonu bozmayan asemptomatik küçük kalker plakları sağlam kabul edilir.)
    2. işitme fonksiyonu normal hudutlarda olan açık otit skatrisiyel.
    3. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.26) her iki kulakta işitme fonksiyonu normal hudutlarda olan tek ya da çift taraflı stapedotomi, parsiyel ya da total stapedektomiler.
    4. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.26) işitme kuvvetini a/19 kadar azaltan basit mastoidektomi, osiküloplasti, timpanotomi ve timpanoplastiler.
    b) 1. işitme kuvvetini b/19 kadar azaltan kataral, sikatrisiyel, adeziv ve orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofileri, labirenter hidropslar.
    2. hasta kulakta fısıltı sesini 2 (dahil) metrenin altında (40 db ve daha fazla) duyacak derecede işitme kaybı olan, kolestaeatomlu ya da kronik pürülan akıntısı bulunan bir taraflı kronik orta kulak iltihabı (radyografide hasta taraf mastodin sklerotik bir hal aldığının ya da hücre strüktürünün kaybolduğunun saptanması şarttır.
    3. bir kulav evide olmakla beraber diğer kulağın sağlam veya fonksiyonunun a/19 kadar olması.
    4. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.26) işitmeyi a/19 kadar azaltan, en az bir yıl takibi yapılmış, objektif testlerle doğrulanan ve semptom veren periferik tipte bilateral vestibüler hastalıklar.
    c) 21 inci maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. işitme kuvvetini d/19 kadar azaltan sikatrisiyel, adeziv ya da orta kulağın sklerotik iltihapları, iki taraflı koselteatom ya da kemik iltihabı ile birliktte cerahatlı akıntıları (radyografik muayene şarttır) iki taraflı otoskleroz, labirent atrofileri, labirenter hidrosplar.
    2. her iki kulağın ameliyatla evide ya da otovide olması (radyografikmuayene şarttır).
    3. total perforasyonla birlikte iki taraflı kronik orta kulak akıntılı iltihapları iki taraflı mastoidit (radyografide her iki mastoidin sklerotik bir hal aldığının ya da hücre strüktürünün kaybolduğunun saptanması şarttır.)

    madde 22 - a) 1. konka hipertorofileri, burun polipleri, nefes alma ve konuşmayı güçleştiren burun boşluklarının septum deviasyonları (nefes alma ve konuşmayı güçleştirmeyen septum deviasyonları sağlam kabul edilir.)
    2. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.27) nefes alma ve konuşmayı güçleştirmeyen yüz, farenks ve nazofarenkste şekil bozukluğu yapmamış, tedavi ile düzelebilen, sinüs havalanmasını bozmuş burun boşluğunun nazofarenks ve paranazal sinüslerin iyi huylu tümörleri (osteom, anjiofibrom, adenom vs.).
    b) 1. konuşmaya güçlük veren, ağızdan nefes almayı gerektiren, tedavi ile giderilemeyen burun boşluklarının şekil bozuklukları.
    2. etrafındakileri rahatsız edecek derecede kokusu bulunmayan hakiki ozen.
    3. üçüncü devir sifilizin burun boşluğunda ve seste fazla bozukluk yapmamış harabiyetleri.
    4. travmatik ya da yapısal kaynaklı ileri derecede olmayan rinit atrofikler (kokusuz).
    5. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.27) konuşmayı güçleştiren, ağızdan nefes almayı gerektiren, komplikasyon yapmış (intrakranial uzanımı olan, burun ya da yüz şekil bozukluğu yapmış vs.) iyi huylu tümörleri (anjiofibrom, adenom vs.).
    c) 22 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki arıza ve hastalıkların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. plastik ameliyatla düzeltilmesi olanaksız burun yokluğu ya da ileri derecedeki şekil bozuklukları.
    2. nefes almayı ileri derecede güçleştiren ve göğüste şekil bozukluğu meydana getirmiş ve ağızdan nefes almayı gerektiren burun boşluklarının tedavisi olanaksız şekil bozuklukları.
    3. burun boşluklarının ve sinüslerinin tedavisi olanaksız hastalıkları (kötü huylu urları, lupus, tüberküloz, lepra, sklerom, üçüncü devir sifilizinin seste bozukluk yapmış ya da estetiği tiksinti derecesinde bozmuş olan harabiyetleri, şekil bozuklukları, ileri derecede fena kokulu ozen).
    4. yüzde önemli derecede şekil bozukluğu yapmış burun boşluklarının tedavisi olanaksız iyi huylu tümörleri (osteokondrom, fibrom, nazofaranjiorinoksklerom).
    5. burun boşluklarının tedavi ile iyileşmiş ve b/22'deki arızalar kadar şekil bozukluğu yapmış iyi ve kötü huylu tümörlerinden veya iltihaplarından kalan sekelleri.

    madde 23 - a) 1. hafif ses kısıklığı (larenksin önemli şekil bozukluğu ya da hastalıklarına bağlı olmamak şartıyla).
    b) 1. eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen larenks ve trakeanın darlıkları, ses kısıklıkları.
    2. eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen ve ses kısıklığına sebep olmamış bir taraf ses telinin intratorasik bir sebeple veya boyun ameliyatı sonucu felci veya kriko-aretenoid eklem fiksasyonu sonucu (romatizma, travma ya da herhangi bir enfeksiyona bağlı) meydan durumda fiksasyonu (bir süre tedavi ve hava değişiminden sonra bu madde uygulanır).
    3. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.28) solunum ve yutma fonksiyonlarını bozmayan parsiyel larenjektomiler.
    c) 23 üncü maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. travmatik, cerrahi ya da herhangi bir hastalığa bağlı iki taraflı afoni derecesine varacak derecede ses kısıklığı yapmış, tedavi ile şifa bulması olanaksız iki taraflı addüktör felci. ses kısıklığı yapmamış fakat hafif eforla dispneye sebep olan iki taraflı ses teli medyan felci (en az bir sene hava değişiminden sonra bu madde uygulanır.)
    2. larnksin veya trakeanın tedavisi olanaksız travmatik, kronik, hastalıkları, tüberküloz larenjiti, ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış olan tümörler.
    3. larenks ve trakeanın nefes almaya engel olan bozuklukları (sürekli kanül taşıyanlar).
    4. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.28) total larenjektomiler.

    madde 24 - a) 1. ameliyatla giderilmesi ve düzeltilmesi mümkün frekans şekil bozuklukları.
    b) 1. tedavi ve ameliyatla gderilmesi olanaksız, gıda alma ve yutmayı güçleştiren farenk şekil bozuklukları.
    2. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) remisyonda nazofarenks kanseri.
    c) 24 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. yutmayı önemli dercede bozan, ameliyatla düzeltilmesi olanaksız farenkste şekil bozukluğu yapmış hastalıklar, tümörler.
    2. (ek: 93/4398 - 4.5.1993) paranazal sinüslerin, burun boşluklarının, ağız boşluğunun, nazofarenks ve hipofarenksin malign tümörleri.

    plastik ve rekonstrüktif şirürji, ağiz, çene,yüz, boyun ve diş hastaliklari

    madde 25 - a) 1. ameliyatla düzeltilebilen, tek ve iki taraflı dudağın yarıkları, anomalileri, hastalıkları, yarık sekelleri, iyi ve kötü huylu tümörleri (bir yıl süre ile remisyonda kalmış), ayrıca hemanjiom tatuaj, keloid, pigmente nevüsler (yüz bölgesinde 4 cm²'den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm²'den büyük olanlar), görünümü ve mimik hareketleri bozan skarlar.
    2. ameliyatla düzeltilebilen burnun doğuştan büyüklükleri, şekil bozuklukları, anomalileri, sonradan olma kusurları ile çeşitli nedenlerle meydana gelmiş burun ucu şekil bozuklukları, kısa kolumella ve yaygın burun kanadı bozuklukları.
    3. ameliyatla düzeltilebilen, kulak sayvanının doğmalık anomalileri, dış kulak yolu yokluğu, sonradan olma kulak sayvanı parsiyel ve total yoklukları, yanık sekelleri, selim tümörleri ve hastalıkları.
    4. ameliyatla düzeltilebilen yüzün, yanağın, periorbital kaş ve alın sahasının doğmalık anomalileri, skatrisleri, defektleri, hastalıkları, selimtümörleri (4 cm²'den büyük olanlar) ve malign tümörleri (bir yıl süre ile remisyonda kalmış).
    5. ameliyatla düzeltilebilen boynun konjenital anomalileri (kist, fistül, tortikollis, kısa yelken boyun hastalıkları, yanık sekelleri ve selim tümörler.
    6. ameliyatla düzeltilebilen tükrük bezlerinin hastalıkları ve selim tümörleri.
    7. ameliyatla düzeltilebilen yaşlı yüzün, periorbital ve alın sahasının kırışıklığı, sarkıklığı ve fazla yağları.
    8. ameliyatla düzeltilebilen, memenin konjenital ve hastalık sonucu meydana gelen şekil bozuklukları, pitozları, büyüklük ve küçüklükleri, yanık sekelleri ile selim tümörleri.
    9. ameliyatla düzeltilebilen, karnın aşırı yağlanması, sarkıkları ve yanık sekelleri.
    10. ameliyatla düzeltilebilen, alt ve üst ekstremitelerin deri ve yumuşak dokuların konjenital anomalileri, hastalıkları, selim tümörleri, yanık sekelleri, amputasyonları, replantasyonları.
    11. ameliyatla düzeltilebilen, ağız içinin ve mukozalarının, dilin konjenital anomalileri ve hastalıkları ile selim tümörleri ve defektleri.
    12. çeşitli nedenlerle meydana gelen vücudun tedaviden yararlanan fonksiyon ve görünüm bozukluğu yapmamış yanık sekelleri ve açık yaraları.
    b) 1. ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan, gıda alma, konuşma, çiğneme ve yutma işlemini güçleştiren dudağın, yanakların, dilin, ağız içinin anomalileri, hastalıkları, tümörleri, defektleri ve sekelleri.
    2. ameliyatla düzeltilmesi, tam olmayan görünümü bozan, gıda alma, konuşma ve çiğneme ile el ve ayak fonksiyonlarını güçleştiren her tür anomaliler ve yanık sekelleri.
    3. tekrarlayan ameliyatlara rağmen, kapatılamayan geniş açık yaralar, kullanılan elde baş parmak veya 5-6 falanks, kullanılmayan elde baş parmak veya 8 falanks (dahil) başarısız ve fonksiyon kazandırılmamış replantasyonlar.
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.29) 1. ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan, gıda alma, konuşma, çiğneme ve yutma işlemini güçleştiren dudağın, damağın, yanakların, dilin, ağız içinin her türlü anomalileri, posttravmatik deformiteleri hastalıkları, tümörleri, defektleri ve yanık sekelleri.
    2. ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan görünümü bozan, gıda alma, konuşma ve çiğneme ile el ayak fonksiyonlarını güçleştiren her türlü doğumsal anomaliler, posttravmatik deformiteler ve yanık sekelleri.
    3. tekrarlayan ameliyatlara rağmen, kapatılamayan geniş açık yaralar, kullanılan elde baş parmak veya 4-5 falanks, kullanılmayan elde baş parmak veya 5-8 falanks (dahil) başarısız ve fonksiyon kazandırılmamış replantasyonlar.
    4. flep aktarımını takiben donör alanda belirgin fonksiyon veya ileri derecede görünüm bozukluğu oluşturmuş değişik flep uygulamaları.
    5. ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan fonksiyon kaybı oluşturan ön koldaki eski sinir ve tendon kesileri.

    c) 25 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ameliyatla düzeltilmesi olanaksız, vazife noksanlığı yapmış, görünümü ileri derecede bozan dudağın, yüzün, dilin ve ağız içinin hastalıkları, geniş defektleri ve harabiyetleri.
    2. ameliyatla düzeltilmesi olanaksız yüzün, dilin ağız içi ve boyunun konjenital anomalileri ve kötü huylu tümörleri.
    3. gıda alma, çiğneme ve konuşma ile yüz görünümünü ileri derecede bozan yanık sekelleri.
    4. ameliyatla tedavisi olanaksız yüzün, boyunun ve ağız içinin spesifik hastalıkları, travmatik defektleri ve skatrisleri.
    5. kullanılan veya kullanılmayan elde baş parmağın metakarpı ile başarısız replantasyonu, kullanılan elde toplamı 6 veya daha fazla falanks replantasyonu, kullanılmayan elde 2 parmağın metekarpı ile birlikte veya 9 ve daha fazla falanksın başarısız ve fonksiyon kazandırılamayan replantasyonları.

    madde 26 - a) 1. ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen, çiğnemeyi kısmen bozan çenenin odontojenik ve nonodontojenik hastalıkları (kist, fistül, apse, selim tümörleri).
    2. ameliyatla düzeltilebilen alt ve üst çenenin hafif derecedeki şekil bozuklukları.
    3. ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çene ekleminin hastalıkları.
    4. ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çenenin trismus, konstriksiyon ve ankilozları.
    b) 1. ameliyatla tedavi edilse de fonksiyonu ve görünüşü bozan yüzün, boyunun saçlı derinin iyi huylu tümörleri, skatrisleri ve keloidleri.
    2. ağızın açılması en fazla 2 cm. (dahil)'e kadar izin veren çenenin konstriksiyonları ve ankilozları.
    3. ameliyatla tedavisi tam olmayan çenenin odontojenik ve nonodontojenik kist, tümör defektleri.
    4. ameliyatla tedavisi tam olmayan çene ve boyunun hareketlerini kısıtlayan yüz ve boyunun skatristleri, konjenital anomalileri ve ameliyat sekelleri.
    c) 26 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. tedavisi olanaksız çene ekleminin tam ankilozu ve çiğnemeyi ileri derecede bozan çıkık sekelleri.
    2. açılması 20 mm. (hariç)'den az olan ve tedavisi olanaksız çene konstriksiyonları.
    3. ameliyatla tedavisi olanaksız, çiğneme fonksiyonunu bozan çenenin konjenital ve sonradan olma şekil bozuklukları, tümörleri, hastalıkları, geniş defekt ve skatrisleri.

    madde 27 - a) 1. çiğneme, konuşma ve yutma fonksiyonlarını hafif derecede güçleştiren iyi olmuş, eski alt ve üst çene kırıkları, kemik iltihapları, şekil bozuklukları.
    2. yüz görünümünü bozmayan yüz, orbita ve burun kemiği kırıkları ve sekelleri.
    3. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) yüz görünümünü bozmayan ya da hafif şekil bozukluğu yapmış yüzün, sinüslerinin ve çenekemiklerinin iltihabı, kistleri, iyi huylu benign kitleleri, hastalıkları ve sekeller
    4. ameliyat ve protezle düzeltilebilen yumuşak damağın fonksiyon bozuklukları yapmamış yarıkları, delikleri, defektleri.
    5. ameliyatla veya ortodonktik tedavi ile düzeltilebilen çene anomalileri.
    b) 1. ameliyat ve protezle düzeltilebilen alt ve üst çenenin kısmi harabiyeti.
    2. ameliyatla düzeltilmesine rağmen, fonksiyon kazandırılamayan sert ve yumuşak damak yarıkları, delikleri, defektleri, fistülleri ve anomalileri.
    c) 27 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ameliyatla düzeltilmesi olanaksız çiğneme, yutma, konuşma fonksiyonları ile diş artikülasyon ve oklüzyonunu bozan alt ve üst çenenin kısmi ve tam harabiyeti, şekil bozuklukları anomalileri ve tümörleri.
    2. ameliyatla düzeltilmesine rağmen fonksiyon bozukluğu yapmış sert ve yumuşak damağın yarık, defekt, delikleri ve anomalileri.

    madde 28 - a) 1. 4 mm.den büyük, en az, karşılıklı 8 diş olmak üzere toplam 16 dişi ilgilendiren ön dişler arası açıklıklar.
    2. alt ve üst dişler arasında 6 mm.ye kadar olan alt çene gerilikleri (retrognatileri), 3 mm.den fazla alt çene ilerilikleri (prognatileri). 2. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.30) alt ve üst dişler arasında 6 - 15 mm. (6 ve 15 mm. dahil) iskeletsel alt çene gerilikleri (retgognatileri) veya 3-15 mm. (3 ve 15 mm. dahil) iskeletsel alt çene ilerilikleri (prognatileri).
    3. arka dişlerin yatay yönde +3 mm.den fazla 5 dişi ilgilendiren temassızlıkları (laterognati).
    4. alt ve üst çenenin herbirinde ayrı olarak 5'den fazla dişi içine alan çapraşıklıkları.
    5. alt ve üst çenenin çiğneme ve konuşmayı bozan çok derin damakla birlikte görülen aşırı çene darlıkları.
    6. amilogenezis imperfekta ve dentinogenezis imperfekta.
    7. alt ve üst çenenin herbirinde 5 diş olmak üzere toplam 10'dan fazla dişleri ilgilendiren yaygın mine hipoplazileri.
    8. sabit protezle düzeltilebilen, konuşma ve çiğnemeyi bozmayan alt ve üst çenenin, ortodontik tedavi gayesiyle çekilmiş dişler ile üçüncü büyük azı dişleri haricinde 5'den fazla kısmi diş noksanlıkları.
    9. her türlü dolgu ve endodontik tedavi ile kurtulması mümkün olmayan zorunlu 5'den fazla diş çürükleri.
    10. alveol kemiğinde en az 6 mm.ye varan kemik kaybına yol açan 5 dişden fazla dişleri ilgilendiren periodontitis ve periodontosis halleri.
    11. 5 dişden fazla üçüncü derecede (3 mm.) diş mobilitesi mevcudiyeti.
    12. 5'den fazla konjenital diş noksanlıkları.
    b) 1. protezle düzeltilebilen tam diş noksanlıkları.
    2. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.30) 15 mm.'den büyük veya 10 diş olmak üzere karşılıklı toplam 20 den fazla dişi ilgilendiren cerrahi ortopedik tedaviden fayda görmeyen ön dişler arasında dik yönde açıklıklar.
    3. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.30) tedaviden fayda görmeyen alt ve üst dişler arasında 15 mm.'den fazla alt çene gerilikleri (retrognatileri) veya alt çene ilerilikleri (prognatileri).
    c) 28 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri,
    d) 1. ileri derecede alveoler kret kayıpları sonucunda protezle ve ameliyatla düzeltilemeyen konuşma ve çiğnemeyi bozan tam diş noksanlıkları.

    deri hastaliklari

    a) 1. silahlı hizmete engel olmayan, lokalize ve az sayıda iyi huylu deri tümörleri, pigmente nevüsler, sikatrisler ve yanık sekelleri (yüz bölgesinde 4 cm²'den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm²'den büyük olanlar).
    2. çeşitli nedenlerle oluşmuş, silahlı hizmete engel olmayan estetik görünümü bozmasa bile görülen vücut bölgelerindeki tatuaj, 2 cm²'den daha büyük hemangiomalar ve keloidler.
    3. hareketlere güçlük vermeyen, zekâ geriliği olmayan, tümörlü, pigmentli von rekclinghausen hastalığı.
    4. tedavi ile iyileşmiş ve silahlı hizmete engel olmayan deri tüberküloz ve tüberkülidleri.

    madde 29 - a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.31) 1. çeşitli nedenlerle oluşmuş, silahlı hizmete engel olmayan, lokalize ve az sayıda iyi huylu deri tümörleri, pigmente veya depigmente nevusler, tatuajlar, hemanjiomlar, keloidler, sikatrisler ve yanık sekelleri (yüz bölgesinde 4 cm2'den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm2'den büyük olanlar),
    2. hareketlere güçlük vermeyen, zeka geriliği olmayan, tümörlü, pigmentli von recklinghausen hastalığı.
    3. tedavi ile iyileşmiş ve silahlı hizmete engel olmayan deri tüberküloz ve tüberkülidleri.
    b) 1. hareketlere güçlük veren, tedavi ile düzelmeyen nevüsler, büyük ve yaygın iyi huylu deri tümörleri, estetik görünümü bozan yüz ve boyun bölgesindeki yaygın skatrisler.
    2. tedavi ile iyileşmeyen, yüzde ve vücutta ileri derecede şekil bozukluğu yapmış deri tüberküloz ve tüberkülidleri.
    3. hareketlere güçlük verecek derecede büyük tümörleri olan ya da estetik görünümü ileri derecede bozan, zekâ geriliği ile beraber olmayan von recklinghausen hastalığı.
    c) 29 uncu maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. tedavi ve ameliyatla iyileşmesi olanaksız ve askerlik hizmetlerine engel olan kötü huylu deri tümörleri.
    2. tedavi ve ameliyatla düzelmesi olanaksız, hareketleri ya de estetik görünümü bozan çok yaygın skatrisler ve keloidler, vücutta büyük, yaygın pigmentli nevüsler.
    3. hareketlere güçlük verecek derecede büyük tümörleri olan, ya da estetik görünümü ileri derecede bozan ve zekâ geriliği ile beraber olan von recklinghausen hastalığı.

    madde 30 - a) 1. silahlı hizmete engel olmayan, tedavi ile iyileşen, kronik ve sınırlı deri hastalıkları ve belirtileri (psoriasisler, sklerodermaplakları, lokalize atrofiler, kronik ekzemalar, yaygın olmayan vitiligo plakları, yürüyüşe ve silahlı hizmete engel olmayan çeşitli nedenlerle olmuş keratodermiler, sıcak mevsimlerde devam etmeyen ichthyosisler ve benzer deri hastalıkları.)
    2. tedavi ile iyileşmeyen sınırlı alopecia areata plakları.
    3. askerlik hizmetine engel olmayan soğuk ürtikeri.
    b) 1. hareketlere güçlük veren, tedavi ile iyileşmeyen, kronik ve yaygın deri hastalıkları ve sekelleri.
    2. güneş ışınlarından etkilenen aktinodermatozlar, yaygın diskoid lupus erythematosus, deri porfiriası, el, yüz veya vücudu kaplayan yaygın vitiligo.
    3. tedavi ile iyileşmeyen alopecia totalis veya alopecia universalis.
    4 epidermolysis bullosa simplex.
    5. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) en az bir yıllık süreden itibaren aktivasyon ve remisyon periyotlarıyla seyrettiği tesbit edilmiş olan behçet hastalığı.
    a. ağızda aft,
    b. genital bölgede ülserasyonlar,
    c. göz bulguları,
    d. eklem bulguları,
    e. damar bulguları,
    yukarıdaki (a) veya (b) bendlerinden birini yahut her ikisini içeren en az üç bulgunun bulunması şartı aranır.
    not: bu fıkra subay ve astsubaylarda 2 yıl tedavi periyodundan; yükümlülerde 1 yıl ertesi yıla bırakma veya sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    c) 30 uncu maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. silahlı hizmete engel olan ve tedavi ile iyileşmeyen, bulaşıcı ve diğer deri hastalıkları (lepra, eritrodermik, artropatik ve püstüler psoriasisler, ileri derecede ichthyosisler, xeroderma, pigmentosum, güneş ışınlarıyla şiddetlenen veya sistemik belirtisi olan porfirialar, el ve ayaklardaki keratodermiler, pemphigoid ve pemphiguslar, generalize eritrodermiler, derin mikozlar, tedavi ile iyileşmeyen geniş ve çeşitli nedenli deri ülserleri, distrofik tip epidermolysis bullosa, ileri derecede sistemik komplikasyonları olan behçet hastalığı).
    madde 30- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.32) a) 1. silahlı hizmete engel olmayan, tedavi ile iyileşen veya iyileşme dönemleri gösterebilen kronik ve sınırlı deri hastalıkları ve belirtileri (psoriasisler, skleroderma plakları, lokalize atrofiler, kronik ekzamalar, yaygın olmayan vitiligo plakları, yürüyüşe ve silahlı hizmete engel olmayan çeşitli nedenlerle oluşmuş keratodermiler, sıcak mevsimlerde devam etmeyen iktiyozis ve benzeri deri hastalıkları).
    2. tedavi ile iyileşmeyen sınırlı alopecia areata plakları.
    3. askerlik hizmetine engel olmayan soğuk ürtikeri
    4. silahlı hizmete engel olmayan ve hareketlere güçlük vermeyen genetik geçişli deri hastalıkları.
    5. sadece deri ve mukoza bulguları ile seyreden (aktif veya inaktif olabilir) behçet hastalığı.
    b) 1. hareketlere güçlük veren, tedavi ile iyileşmeyen, kronik ve yaygın deri hastalıkları ve sekelleri.
    2. güneş ışınlarından etkilenen aktinodermatozlar, yaygın diskoid lupus erythematosus, deri porfiriası, el, yüz veya vücudu kaplayan yaygın vitiligo.
    3. tedavi ile iyileşmeyen alopecia totalis veya alopecia universalis.
    4. epidermolysis bullosa simplex.
    5. en az altı aylık takip ile aktivasyon ve remisyon periyotları saptanan majör organ tutulumlu behçet hastalığı (göz, eklem, damar, merkezi sinir sistemi, gastrointestinal sistem vb.).
    açiklama: bu fıkra subay ve astsubaylarda en az bir yıl tedavi süresi beklenerek; yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma veya en az bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    c) 30 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. silahlı hizmete engel olan ve tedavi ile iyileşmeyen, bulaşıcı ve diğer deri hastalıkları (lepra, eritrodermik ve püstüler psoriasisler, ileri derecede iktiyozisler, kseroderma pigmentozum, güneş ışınları ile şiddetlenen veya sistemik belirtisi olan porfirialar, el ve ayaklardaki keratodermiler, pemfigoid ve pemfiguslar, jeneralize eritrodermiler, derin mikozlar, tedavi ile iyileşmeyen geniş ve çeşitli nedenli deri ülserleri, distrofik tip epidermolizis bülloza).
    2. kalıcı organ fonksiyon bozukluğu yapmış behçet hastalığı (görme kaybı, nörolojik sekel, büyük damar sekeli vb.).

    madde 31 - a) 1. tedavi ile tamamen iyileşmiş, sekel bırakmamış sifiliz.
    b) 1. konjenital sifiliz.
    c) 31 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi nekahat halleri.
    d) 1. iç organlarda, kemiklerde ve eklemlerde ileri derecede tahribat yapmış, tedavisi olanaksız sifiliz sekelleri ve gomlar.
    iç hastaliklari
    a) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlıkta, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 10 kg. (dahil)'a kadar eksiklik (önce geçirilmiş hastalığa bağlı olsun olasın).

    madde 32 - a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.33) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlıkta, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 10 kg. (dahil)'a kadar eksiklik (daha önce geçirilmiş hastalığa bağlı olsun veya olmasın).
    2. boyu 210 cm.'den fazla olup vücut kitle indeksleri (vücut ağırlığı kg./boy uzunluğunun karesi m2) 19-35 kg/m2 arasında olanlar.
    b) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlıkta, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 11-20 kg. (dahil) arasında eksiklik.
    not: bu fıkra subay ve astsubaylarda 6 aylık bir rejimden sonra, yükümlülülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    2. 20 yaşına girenlerde boy'un 152 (dahil) santimetreden kısalığı.
    not: bu fıkra yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.33) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlıkta, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 11 ila 20 kg. (dahil) arasında eksiklik.
    açiklama: bu fıkra subay, astsubay, erbaş ve erlere 6 aylık bir rejimden sonra; yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma veya bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    2. kemik yaşı 19 ve üzerinde olanlarda boy'un 152 (dahil) santimetreden kısa olması.
    açiklama: bu fıkra yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    3. boyu 210 cm.'den fazla olup vücut kitle indeksleri (vücut ağırlığı kg./boy uzunluğunun karesi m2) 19 kg/m2 (dahil) altında olanlar ve 35 kg/m2 (dahil)'den yukarı olanlar.
    c) 32. maddenin a, b, d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. hiç bir askerlik görevini yapamayacak derecede düşkün ihtiyarlık.
    2. (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) konjetinal ya da kronik besleme yetersizliğine bağlı beden gelişmesinin ileri derecede geriliği, boya göre ağırlığın, boya göre standart ağırlık çizelgesinde gösterilen alt sınırdan 21 kg. ve daha fazla eksiklik.
    not: 2 nci ve 3 üncü fıkralar en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    3. 20 yaşını bitirdiği halde boy'un 150 (dahil) cm.den kısalığı.
    boya göre standart ağirlik çizelgesi
    boy ağırlık ağırlık
    ayakkabısız üst sınır alt sınır
    cm. kg. kg.

    150 55 43
    151 56
    152 56 45
    153 57 45
    154 57 46
    155 58 46
    156 59 47
    157 60 48
    158 61 48
    159 61 49
    160 61 50
    161 62 50
    162 63 51
    163 64 51
    164 64 52
    165 65 53
    166 66 53
    167 67 54
    168 68 54
    169 68 55
    170 69 55
    171 70 57
    172 71 58
    173 71 58
    174 72 58
    175 72 59
    176 73 60
    177 75 61
    178 75 61
    179 76 62
    180 77 63
    181 78 64
    182 79 65
    183 80 66
    184 81 66
    185 82 67
    186 83 68
    187 84 69
    188 85 69
    189 86 70
    190 87 71
    191 88 72
    192 89 73
    193 90 74
    194 91 75
    195 92 76
    196 93 77
    197 94 78
    198 95 79
    199 96 80
    200 97 81
    201 98 82
    202 99 83
    203 100 84
    204 101 85
    205 102 86
    206 103 87
    207 104 88
    208 105 89
    209 106 90
    210 107 91

    madde 33 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlığın, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki üst sınırdan 30 kg. (dahil) fazlalığı.
    b) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlığın, boya göre standartağırlık çizelgesindeki üst sınırdan 31-40 kg. (dahil) fazlalığı.
    not: bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık istirahatsiz rejimden sonra; yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma veya en az 1 yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    c) 33 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. boya göre standart ağırlık çizelgesindeki üst sınırdan 41 kg. (dahil) veya daha fazla olan şişmanlıklar.
    not: bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık zayıflama rejiminden sonra uygulanır.

    madde 34 - a) (değişik bent: 97/9106 - 30.1.1997) 1. bir bölgede lokalize lenf nodülleri büyüklüğünün tedavi sonucu geriye kalmış sekelleri (lenfomalar ve tbc. lenf nodülleri hariç).
    b) (değişik bent: 97/9106 - 30.1.1997) 1. bir veya birden fazla bölgede lokalize, biyopsi ile kesin olarak saptanmış tüberküloz lenfadenit.
    c) 34. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. (değişikbent : 93/4398 - 4.5.1993) bir ya da daha çok bölgede her türlü tedaviye direnen iltihaplı lenf nodülü hastalıkları (komplikasyonlu tbc dahil).
    a) 1. sekonder polistemiler, hiç bir klinik belirti vermeyen taşıyıcı durumundaki hemoglobinopatiler, anemi veya hemolize neden olmayan eritrosit enzim defektleri.
    2. anemi, lökopeni, trombositopeni ve benign monoklonal gamapatiler.

    madde 35 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997)a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.34) 1. sekonder polisitemiler, hiçbir klinik belirti vermeyen taşıyıcı durumundaki hemoglobinopatiler.
    2. anemi, lökopeni, trombositopeni ve benign monoklonal gamapatiler.
    b) (değişik: 10.12.1998 - 98/12161) 1. anemiye veya hemolize neden olan eritrosit enzim defektleri, membran defektleri, hafif koagülasyon ve hemostaz bozuklukları, methemoglobinemiler.
    2. tam remisyonda akut ve kronik lösemiler ve tam remisyonda lenfomalar, kemik iliği transplantasyonlular, diğer remisyonda hematolojik maligniteler, remisyonda myelodisplastik sendromlar, diğer remisyonda myeloproliferatif hastalıklar.
    3. kronik idiopatik trombositopenik purpura (itp), pansitopeniler.
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.34)1. eritrosit enzim defektleri, membran defektleri, hafif koagulasyon ve hemostaz bozuklukları, methemoglobinemiler.
    2. tam remisyonda akut ve kronik lösemiler ve tam remisyonda lenfomalar, kemik iliği transplantasyonlular, diğer remisyonda hematolojik maligniteler, remisyonda myelodisplastik sendromlar, diğer remisyonda myeloproliferatif hastalıklar.
    3. kronik idiopatik trombositopenik purpura (itp), pansitopeniler.
    c) 35 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. remisyona girmeyen hematolojik maligniteler, ağır koagülasyon ve hemostaz defektleri, homozigot hemoglobinopatiler ve diğer iyileşme sağlanamayan kan hastalıkları.

    madde 36 - a) 1. aktivitesi durmuş, kalp ve diğer organlarda komplikasyon yapmamış romatizmal hastalıklar.
    b) 1. beden hareketlerini bozan, üst ya da alt taraf büyük eklemlerindekiartropati sekelleri (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin d dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır.
    2. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) en az 6 ay süren ve varlığı bu süreler içerisinde sağlık kurulu kararıyla doğrulanan, sınıflandırılması tam olarak yapılamayan kronik artritler, metabolik artritler (seronegatif artritler, reaktif artritler, gut artriti v.b.).
    not: bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık tedavi süresi beklenerek; yükümlülerde en az 1 yıl ertesi yıla bırakma veya en az 1 yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    2. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.35) en az 6 ay süren ve varlığı bu süreler içerisinde sağlık kurulu kararıyla doğrulanan, seronegatif artritler (reaktif artritler, enteropatik artrit, psöriatik artrit vb.) ve sınıflandırılması tam olarak yapılamayan kronik artritler (arızanın yerine göre "kas ve iskelet sistemi hastalıkları" ile ilgili bölümdeki maddelerin b dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).
    açiklama: bu fıkra subay ve astsubaylarda bir yıl tedavi süresi beklenerek; yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma veya en az bir yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
    c) 36. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. beden hareketlerini ileri derecede bozan artropati sekelleri (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin d dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).

    madde 37 - a) 1. beden haraketlerini bozmayan, primer veya sekonder spondiloartroz, osteitis kondansan, maden zehirlenmeleri, endokrin ya da metabolizma bozukluklarına bağlı hastalıklar, omurganın konjenital anomalileri (tüberküloz hariç), spondilit, v.b. (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin a dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır.)
    b) 1. beden haraketlerini bozan, primer ya da sekonder spondiloartroz, osteitis kondansan, sacro-ilitis, maden zehirlenmeleri, endokrin ya da metabolizma bozukluklarına bağlı hastalıklar, omurganın konjenital anomalileri (tüberküloz hariç), spondilit, v.b. (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin b dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.)
    2. beden hareketlerini bozan lumbago, tortikolis, skolyoz, kifoz, lordoz, monspesifik (tüberküloz hariç) konjenital omurga hastalıkları v.b.(arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin b dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.)
    c) 37. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. beden hareketlerini ileri derecede bozan omurga, üst ve alt taraflardaki artropati sekelleri, (arızanın yerine göre kas ve iskelet sisteminin d dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır.)
    a) 1. beden hareketlerini bozmayan nörojenik, metabolik, romatizmal, endnokrin bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin a dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.)

    madde 38 - a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.36) 1. beden hareketlerini bozmayan nörojenik, metabolik, romatizmal endokrin bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre "kas ve iskelet sistemi hastalıkları" ile ilgili bölümdeki maddelerin a dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).
    2. osteoporoza neden olmamış metabolik ve endokrin bozukluklara bağlı kemik hastalıkları (postmenopozal osteopeni vb.).
    b) 1. beden hareketlerini bozan nörojenik, metabolik, romatizmal, endokrin bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin b dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.)
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.36) 1. beden hareketlerini bozan nörojenik, metabolik, romatizmal, endokrin bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre "kas ve iskelet sistemi hastalıkları" ile ilgili bölümdeki maddelerin b dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).
    2. osteoporoza neden olmuş veya kırık riski taşıyan metabolik ve endokrin bozukluklara bağlı kemik hastalıkları (osteogenesis imperfekta, postmenopozal osteoporoz, paget hastalığı vb.).
    c) 38. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalıkların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. beden hareketlerini ileri derecede bozan nörojenik, metabolik, romatizmal, endokrin, otoimmün ve konnektif doku hastalıklarına bağlı artropatik sekelleri (arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin d dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.)

    madde 39 - a) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) her türlü tedavi ile tam şifa bulan eklem dışı romatizmal, otoimmun konnektif doku hastalıkları.
    b) 1. yukarıdaki hastalıkların beden hareketlerini veya organ fonksiyonlarını bozan ve tedaviyle düzeltilemeyen aktivasyonları.
    c) 39. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. beden hareketlerini ileri derecede bozan uzun süreli tıbbi ve cerrahi tedaviye rağmen iyileşmemiş eklem dışı romatizmal, otoimmün, konnektif doku hastalıkları.
    a) 1. diabetes mellitusa bağlı olmayan geçici hiperglisemiler, glikozüriler, mellitüriler.
    2. önemli şikayeti olmayan kontrol edilebilen ve kişinin çalışmasına engel teşkil etmeyen hafif derecedeki hipoglisemiler.
    3. glukoz tolerans bozukluğu olanlar.
    not: sekonder tipte glikozürilerde (hipertiroidi, hiperpitüitarizm, tireotoksikozis, gastrektomi, gastroenterostomi v.b.) neden olan hastalığa göre işlem yapılır.
    4. idiyopatik hiperlipidemi ve sekonder hiperlipidemiler (diabetes mellitus, hipotiroidizm, karaciğer ve böbrek hastalıkları ve akromegali dışında ilaç kullanımı ve anoreksia nervosa gibi hastalıklara bağlı).
    5. komplikasyon yapmamış kontrol altında tutulabilen primer hiperürisemiler.

    madde 40 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.37) 1. diabetes mellitusa bağlı olmayan geçici hiperglisemiler, glikozüriler, mellitüriler.
    2. önemli şikayeti olmayan kontrol edilebilen ve kişinin çalışmasına engel teşkil etmeyen hafif derecedeki hipoglisemiler.
    3. glukoz tolerans bozukluğu olanlar.
    açiklama: sekonder tipde glikozürilerde (hipertiroidi, hiperpitüitarizm, tireotoksikozis, gastrektomi, gastroenterostomi vb.) neden olan hastalığa göre işlem yapılır.
    4. komplikasyon yapmamış kontrol altında tutulabilen primer hiperürisemiler.
    b) 1. önemli şikayete neden olan endokrin veya immün sisteme bağlı hipoglisemiler.
    2. komplikasyon yapmamış ve kontrol altına alınabilen diabetes mellituslar (tip-1 diabetes mellitus tanısı konan yedek subay adaylarına, yedek subay öğrencilerine ve yedek subaylara; erlerde olduğu gibi "askerliğe elverişli değildir" kararı verilir).
    b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.37) 1. önemli şikayete neden olan endokrin veya immün sisteme bağlı hipoglisemiler.
    2. komplikasyon yapmamış ve kontrol altına alınabilen diabetes mellituslar (diabetes mellitus tanısı konan yedek subay adaylarına, yedek subay öğrencilerine ve yedek subaylara; erlerde olduğu gibi "askerliğe elverişli değildir" kararı verilir).
    c) 40 ıncı maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. önemli şikayeti gerektirip kontrol edilemeyen hipoglisemik sendromlar.
    2. herhangi bir organda komplikasyon yapmış diabetes mellitus.

    madde 41 - a) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) kişinin çalışma gücünü bozmayan, şekil bozukluğu yapmamış ve endokrin salgılarda herhangi bir belirti vermeyen iç salgı bezlerinin hastalık veya hafif derecedeki arıza ve sekelleri (gecikmiş puberte, infertilite, tedavi ile düzelmiş hipogonadizm, kriptorşizm ameliyatlısı, erkek ve kadın menopozu, fonksiyon ve şekil bozukluğu yapmamış basit guatr, ötroit nodüler guatr, jinekomasti, meme şekil bozuklukları v.b.).
    2. fonksiyon bozukluğu yapmamış kısmi troidektomiler.
    3. psikojenik poliüri ve polidipsiler.
    4. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.38) idiyopatik hiperlipidemi ve sekonder hiperlipidemiler (diyabetes mellitus, hipotiroidizm, karaciğer ve böbrek hastalıkları ve akromegali dışında ilaç kullanımı ve anoreksia nervosa gibi hastalıklara bağlı).
    1. kişinin çalışma gücünü bozan, şekil, fonksiyon bozukluğu yapmış iç salgı bezlerinin kronik hastalıkları ve sekelleri. b) 1. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.38) kişinin çalışma gücünü bozan, şekil, fonksiyon bozukluğu yapmış iç salgı bezlerinin kronik hastalıkları ve sekelleri (operasyona bağlı, kalıcı hipotiroidi, hipoparatiroidi, hipopitüitarizm vb.), aminoasit metabolizması hastalıkları, depo hastalıkları (glikojen depo hastalıkları vb.) ve familyal hiperkolesterolemi.
    c) 41. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) beden vazifelerini önemli derecede bozan, kişinin çalışma gücünü ileri derecede azaltan, endokrin salgılar ile ilgili belirti gösteren, tedaviye cevap vermeyen iç salgı bezleri hastalıkları, kötü huylu tümörleri, memenin kötü huylu tümörleri ve diabetes insipitus.

    madde 42 - a) 1. sebebi bulunamayan ve organik kalp hastalığına bağlı olmayan fizyolojik suffller.
    2. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) otonom sinir sistemi bozuklukları (aşırı terleme, labil hipertansiyon, postural hipotansiyon, vazovagal senkop), sinüzal taşikardi, sinüzal bradikardi.
    3. aritmiye neden olmayan preeksitasyon sendromları.
    4. kalpte fonksiyon bozukluğu yapmamış pozisyon ve yer değiştirme anomalileri (dextrokardi, dextropozisyon).
    5. organik nedene bağlı olmayan eksik veya tam sağ dal blokları.
    6. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) eko veya anjio ile saptanmış, komplikasyon yapmamış mitral valv prolapsusu.
    7. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) eko ve anjiografi çalışmaları sonucunda kalp hastalığı tesbit edilmeyen seyrek gelen ventriküler prematüre atımlar (vpa), ektopik atılımlar.
    b) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. 40 yaşına kadar bazal şartlarda 150/95 mm.hg. 40 yaşından sonra 160/100 mm.hg.dan daha yüksek olan ve belirli bir süre istirahatten sonra yüksek olarak devam eden komplikasyon yapmamış idiopatik esansiyel hipertansiyon.
    2. nedeni bulunamayan ve başka kalp hastalığı ile birlikte olmayan sol dal blokları.
    3. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) paroksismal atrial taşikardi, atrial fibrilasyon, sık gelen vpa'lar gibi ciddi ritm bozukluğu yapan preeksitasyon sendromları, wpw (wolf-parkinson-white)sendromu.
    4. organik kökenli, tedaviye refrakter, sık gelen, değişik kaynaklı ventriküler prematüre atımlar (vpa).
    5. tüberküloz dışı nedenlere bağlı perikardit sekelleri.
    6. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) ameliyat ile tam düzelmiş asiyanotik konjenital kalp hastalıkları (sekundum tipi asd, sinus venosus tipi asd, parsiyel pulmoner venöz dönüş anomalisi, koroner arter anomalisi, vsd, sinus valsalva anevrizması, aortika pulmoner pencere, pulmoner stenoz, patent ductus arteriosus) ve cerrahi olarak tam düzeltilmiş artrium kalp kası ve büyük damar yaralanmaları ile mitral yetmezliği ve/veya supra ventriküler taşikardi veya sık gelen vpa gibi ciddi ritm bozukluğu yapmış mitral valv prolapsusu.
    7. organik veya nedeni bilinmeyen artio-ventriküler veya ventrikül içi ritm bozuklukları nedeniyle pacemaker takılması.
    c) 42. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. 40 yaşına kadar (40 yaş dahil) 150/95 mm hg. 40 yaşından sonra 160/100 mm hg.dan daha yüksek olan renal, serebral, göz dibinde çok ve yaygın kanama yapan eksuda odakları, papilla ödemi bulunan kalpte ekg, radyolojik ya da fizik muayenelerle komplikasyon yaptığı saptanan hipertansiyonlar.
    2. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) iskemik kalp hastalığı (unstable angina pektoris) ve koroner arterlerine başarılı ptca uygulaması yapılan hastalarda şahsın anginal şikayetleri varsa ve ekg'de buna uyan patolojik bulgular da mevcut ise, gerektiği kadar istirahat veya hava değişimi verilir. şahsın anginal şikayetleri olup, ekg'de bunu teyit eden patolojik bulgu yoksa stres testleri ve gerekirse koroner anjiyografi v.b. tetkikleri yapılır. bu tetkiklerden hiç birinde patolojik bulgu yoksa istirahat veya hava değişimi verilmez.
    istirahat veya hava değişimi sonunda ekg, stres testleri ve koroner anjiyografi v.b. tetkikleri normal olduğu halde, hastanın şikayetleri devam ediyor ise, bu madde uygulanmaz. hastanın şikayetleri olsun ya da olmasın ekg ile gerektiğinde stres testleri veya koroner anjiyografisinin patolojik bulgular gösterdiği durumlarda ve koroner arterlerine başarısız ptca uygulaması yapılan hastalarda bu fıkra uygulanır.
    3. miyokard enfarktüsü geçirmiş olanlarda hekimin lüzumlu göreceği istirahat ya da hava değişimi sonunda unstable anjina pektoris, nefes darlığı, çarpıntı v.b. gibi hiç bir şikâyeti kalmayan, radyolojik muayenede kalp çapları normal sınırlar içinde bulunan ve diğer herhangi bir komplikasyon yapmamış olup sadece ekg sekeli (qrs-t izoelektrik çizgide, yalnızca q ya da t değişiklikleri) kalmış olan olgular ile stabil anjina pektorisli olgular.
    4. miyokard enfartüsü geçirenlerden hekimin lüzümlu göreceği istirahat ya da hava değişimi sonunda hastanın hiç bir şikâyeti olmasa da ekg'de t negatiflikleri ile beraber s-t segmentinin izoelektrik çizgiden 1 mm.den fazla sapması her türlü kalp blokları, fibrilasyon, röntgende kalp büyümesi, aortave miyokard anevrizması ve diğer herhangi önemli kardiyovasküler komplikasyonların saptandığı olgular.
    5. organik kalp bozukluklarına bağlı olduğu saptanan atrio-ventriküler veya ventrikül içi kalp blokları, ritm bozuklukları, kalp bozukluklarına bağlı olduğu saptanamayan 2-3 üncü derece ve ileri derecedeki atrio-ventriküler bloklar.
    6. klinik, laboratuvar, radyolojik ve ekg tetkikleri ile nedeni bulunamayan atrium flatteri, fibrilasyonu, sık sık gelen ve kişinin çalışmasına engel olan paroksismal taşikardiler, nodal ya da atrio-ventriküler ritmler.
    7. kardio-vasküler sifiliz.
    8. ameliyat olsun ya da olmasın sol veya sağ ventrikül anevrizması, aort anevrizması hastalığı, göğüs ağrısı ve ritm bozukluğuna neden olan koroner arter ektazileri.
    9. ameliyatla tedavisi olanaksız ya da ameliyattan sonra kişinin çalışma gücüne engel olacak endokard, miyokard, perikard tümörleri.
    10. ameliyat olsun ya da olmasın her türlü komplikasyonsuz organik valvül lezyonları ve semptom vermeyen koroner arter ektazileri, cerrahî tedavi ile düzeltilmiş koroner damar hastalıkları. valvül bozukluklarının organik olduğundan şüphe olursa kesin işlem yapılmadan önce c işlemi uygulanır.
    11. ameliyat olsun ya da olmasın, önemli komplikasyon yapmış, organik valvül lezyonları (kalpte ileri derecede hipertrofi, kalp yetersizliği, kalp ritm bozuklukları v.b.).
    12. ameliyat olsun ya da olmasın siyanozla birlikte, ekg, röntgen ve diğer laboratuvar bulguları ile saptanmış, komplikasyon yapmış ya da yapmamış konjenital kalp hastalıkları bulguları.
    13. ameliyat olmamış veya ameliyatla tam düzeltilmemiş konjenital kalp hastalıkları.
    14. tüberküloza bağlı perikardit sekelleri ve ameliyatları.
    15. kronik kor pulmonale (klinik, radyolojik, ekg ve diğer laboratuvar bulguları ile saptanmış).
    16. nükslerle birlikte subakut bakteriel endokarditis.
    17. klinik ve laboratuvar yöntemlerle (ekg, radyolojik, ekokardiyografik, katater, biyopsi v.b.) saptanmış kardiomiyopatiler.
    18. cerrahî olarak tedavi edilmiş ventrikül kalp kası yaralanmaları.
    madde 42- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.39) a) 1. sebebi bulunmayan ve organik kalp hastalığına bağlı olmayan fizyolojik suffller.
    2. otonom sinir sistemi bozuklukları (aşırı terleme, labil hipertansiyon, postural hipotansiyon, vazovagal senkop), sinüzal taşikardi, sinüzal bradikardi, nörosirkülatuar asteni.
    3. aritmiye neden olmayan preeksitasyon sendromları.
    4. kalpte fonksiyon bozukluğu yapmamış pozisyon ve yer değiştirme anomalileri (dextrokardi, dextropozisyon).
    5. organik nedene bağlı olmayan eksik veya tam sağ dal blokları.
    6. eko veya anjio ile saptanmış, komplikasyon yapmamış mitral valv prolapsusu.
    7. eko veya anjiografi çalışmaları sonucunda kalp hastalığı tespit edilemeyen seyrek gelen unifokal ventriküler prematüre atımlar, wandering atrial pacemaker.
    8. gradient yapmamış, yetmezlik oluşmamış bikuspit aorta, mitral kapak prolapsusu, patent foramen ovale, inter atrial septal anevrizma, çift aorta, persistan sol superior vena cava gibi hemodinamik fonksiyon bozukluğu yapmamış anomalili hastalar.
    9. elektrofizyolojik çalışma ve kateter ablasyonu ile başarıyla komplikasyonsuz ve nüks görülmeden tedavi edilmiş olan çeşitli aritmiler.
    b) 1. 40 yaşına kadar bazal şartlarda 150/95 mm.hg. 40 yaşından sonra 160/100 mm.hg.dan daha yüksek olan ve belirli bir süre istirahatten sonra yüksek olarak devam eden komplikasyon yapmamış veya 42 nci maddenin (d) diliminin (1) numaralı fıkrasında ifade edilen komplikasyonlardan başka komplikasyon yapmış (grade i ve ii retinopati vb.) hipertansiyon olguları.
    2. nedeni bulunamayan ve başka kalp hastalığı ile birlikte olmayan sol dal blokları.
    3. wolff-parkinson-white sendromu.
    4. organik kökenli olsun veya olmasın, tedaviye refrakter, couplet, bıgemine gibi sık veya salvo tarzında gelen, ventriküler veya supraventriküler prematüre atımlar.
    5. tüberküloz dışı nedenlere bağlı perikardit sekelleri.
    6. ameliyat ile tam düzelmiş asiyanotik konjenital kalp hastalıkları (sekundum tipi asd, sinus venosus tipi asd, parsiyel pulmoner venöz dönüşü anomalisi, koroner arter anomalisi, vsd, sinus valsalva anevrizması, aortika pulmoner pencere, pulmonder stenoz, patent ductus arteriosus) ve cerrahi olarak tam düzeltilmiş artrium kalp kası ve büyük damar yaralanmaları ile mitral yetmezliği, supra ventriküler taşikardi veya sık gelen vpa gibi ciddi ritm bozukluğu yapmış mitral valv prolapsusu.
    7. organik veya nedeni bilinmeyen artio-ventriküler veya ventrikül içi ritm bozuklukları nedeniyle pacemaker takılması.
    8. operasyon ile tamamen düzelmiş atrial iyi huylu tümör operasyonları.
    9. rapor ile belgelenmiş kalp fonksiyonları sağlam, perikardiektomiler ve tüberküloz perikarditler.
    10. headup tilt testi ile belirgin kardiyoinhibitör (3 sn.den fazla sinüs duraklaması) tipte olan vazovagal senkop.
    11. sık gelen ve kişinin çalışmasına engel olan paroksismal supraventriküler taşikardiler.
    12. elektrofizyolojik çalışma ile saptanmış suprahis ileti defekti yada proksimal ileti sistemi hastalığı.
    13. kateter ablasyonu ile tedavi edilmiş olan ancak sonradan nüks görülen ventriküler taşikardi dışındaki aritmiler.
    c) 42 nci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. 40 yaşına kadar (40 yaş dahil) 150/95 mm.hg., 40 yaşından sonra 160/100 mm.hg.'dan daha yüksek olan renal, serebral, göz dibinde çok ve yaygın kanama yapan eksuda odakları, papilla ödemi bulunan kalpte ekg, radyolojik ya da fizik muayenelerle komplikasyon yaptığı saptanan hipertansiyonlar.
    2. koroner arter hastalığı olan ve koroner arterlerine başarılı koroner anjioplasti ya da by-pass yapılan hastalarda şahsın anginal yakınmaları varsa ve bunu tesbiten ekg'de patolojik st/t dalga değişiklikleri varsa gerektiği kadar hava değişimi veya istirahat verilir. şahsın anginal şikayeti olup ekg bunu desteklemiyorsa stres testleri ve gerekirse k.angio vb. tetkikler yapılır. bu tetkikler sonucunda aktif istemi veya şahsın anginal şikayetlerini destekleyen sonuçlar yoksa bu madde uygulanmaz.
    3. miyokard enfarktüsü geçirmiş olanlarda hekimin lüzumlu göreceği istirahat ya da hava değişimi sonunda unstable anjina pektoris, nefes darlığı, çarpıntı vb. gibi hiçbir şikayeti kalmayan, radyolojik muayenede kalp çapları normal sınırlar içinde bulunan ve diğer herhangi bir komplikasyon yapmış olup sadece ekg sekeli (qrs-t izoelektrik çizgide, yalnızca patolojik q ya da t değişiklikleri) kalmış olan olgular ile stabil anjina pektorisli olgular.
    4. miyokard enfarktüsü geçirenlerden hekimin lüzumlu göreceği istirahat ya da hava değişimi sonunda hastanın hiç bir şikayeti olmasa da ekg'de s-t segmentinin izoelektrik çizgiden 1 mm.'den fazla sapması, her türlü kalp blokları, fibrilasyon, röntgende kalp büyümesi, aorta ve miyokard anevrizması ve diğer herhangi önemli kardiyovasküler komplikasyonların saptandığı olgular.
    5. organik kalp hastalığı olsun ya da olmasın 2-3 derece ve ileri derecedeki atrioventriküler bloklar, hasta sinüs sendromu.
    6. kronik atriyal flutter ya da atrial fibrilasyon ile sık gelen paroksismal atriyal flutter yada paroksimal atrial fibrilasyon, incessant tipte supraventriküler taşikardiler.
    7. kardio-vasküler sifiliz.
    8. ameliyat olsun yada olmasın sol veya sağ ventrikül anevrizması, aort anevrizması hastalığı, göğüs ağrısı ve ritm bozukluğuna neden olan koroner arter ektazileri.
    9. ameliyatla tedavisi olanaksız ya da ameliyattan sonra kişinin çalışma gücüne engel olacak endokard, miyokard, perikard tümörleri.
    10. ameliyat olsun ya da olmasın her türlü komplikasyonsuz organik valvül lezyonları ve semptom vermeyen koroner arter ektazileri, cerrahi tedavi ile düzeltilmiş koroner damar hastalıkları. valvül bozukluklarının organik olduğundan şüphe olursa kesin işlem yapılmadan önce c işlemi uygulanır.
    11. ameliyat olsun ya da olmasın, önemli komplikasyon yapmış, organik valvül lezyonları (kalpte ileri derecede hipertrofi, kalp yetersizliği, kalp ritm bozuklukları vb.).
    12. ameliyat olsun ya da olmasın siyanozla birlikte, ekg, röntgen ve diğer laboratuvar bulguları ile saptanmış, komplikasyon yapmış ya da yapmamış konjenital kalp hastalıkları.
    13. ameliyat olmamış veya ameliyatla tam düzeltilmemiş konjenital kalp hastalıkları.
    14. tüberküloza bağlı perikardit sekelleri ve ameliyatları.
    15. kronik kor pulmonale (klinik, radyolojik, ekg ve diğer laboratuvar bulguları ile saptanmış). primer olan yani düzeltilebilen bir hastalığa bağlı olmadığı saptanmış pulmoner hipertansiyon, geçirilmiş ve tedaviye rağmen sağ kalp basınçlarını yükselten veya ekg'de sağ ventrikül yüklenmesi yapmış pulmoner hipertansiyon.
    16. nükslerle birlikte subakut bakteriel endokarditis.
    17. klinik ve laboratuvar yöntemlerle (ekg, radyolojik, ekokardiyografik, katater, biyopsi vb.). saptanmış kardiomiyopatiler.
    18. cerrahi olarak tedavi edilmiş ventrikül kalp kası yaralanmaları.
    19. çeşitli yaşamı tehdit edici aritmiler nedeniyle otomatik implantable kardioverter defibrilatör takılması.
    20. elektrofizyolojik çalışma ile saptanmış infrahis ileti defekti ya da distal ileti sistemi hastalıkları.
    21. yaşamı tehdit edici ventriküler taşikardi ya da ventriküler fibrilasyon gibi ventriküler aritmiler ve bunların kateter ablasyonuyla tedavileri.

    madde 43 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. ameliyatla giderilebilen bir veya iki ekstremitede (alt, üst) venöz dolaşım yetersizliği yapmamış, hafif yüzeysel varisler, küçük travmatik anevrizmalar ve hafif hemoroidler.
    2. kişinin çalışmasına engel olmayan, organik ve trofik komplikasyonyapmamış, vazomotor bozukluklara bağlı ve önemsiz, damar arızaları (raynaud fenomeni, akrosiyanoz, livedo retikülaris v.b.).
    3. çalışma ve beden hareketlerine engel olmayan hemanjiom, telenjiektazi gibi iyi huylu damar tümörleri, hiç bir klinik belirti vermeyen ve sadece renk değişikliği ile kendini belli eden a-v fistüller.
    4. çalışma gücünü bozmayan, hafif, lokal elefantiyazis ve diğer lenf sistemi hastalıkları.
    5. ameliyat olsun ya da olmasın, trofik komplikasyon yapmamış servikal kot sendromu, omuz kuşağı sendromu, scalenus anticus sendromu, hiperabrüksiyon sendromu v.b.
    6. rekonstrüktif ameliyatla tam olarak düzeltilmiş (plastikli veya plastiksiz) periferik damar arızaları.
    7. ameliyat olsun ya da olmasın organik ve trofik bozukluk yapmamış torasik outlet sendromlar.
    b) 1. bir veya iki ekstremitede radikal tedavisi olanaksız, beden hareketlerine engel olan venöz dolaşım yetersizliği yapmış, tromboflebit sekeli ya da varisler (bu arızaların 3 cm.'den fazla hipertrofi ya da trofik bozukluk yapmaları halinde).
    2. organik ve trofik bozukluklara neden olmuş, vazomotor bozukluklara bağlı periferik damar hastalıkları (raynaud sendromu v.b.).
    3. rekonstrüktif ameliyatla düzeltilmiş, organik ve trofik bozukluklara neden olmuş, periferik damar arızaları.
    4. çalışma gücünü bozan lokal elefentiazis ve diğer lenf sistemi hastalıkları.
    5. ameliyat olmuş, istirahat ağrısı olmayan, trofik ve vazomotor bozukluk yapmayan organik okluziv periferik damar hastalıkları (arteriosklerozis obliterans, thromboanjeitis obliterans, buerger v.b.).
    6. ameliyat olsun ya da olmasın organik ve trofik komplikasyon yapmış torasik outlet sendromları.
    7. ekstremitelerde 3 cm.'den fazla uzunluk ve çevre farkına neden olmuş konjenital a-v fistüller (klippel-trenaunay sendromu, f.p. weber sendromu v.b.). 7. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) ekstremitelerde çevre farkı yapsın veya yapmasın konjenital a-v fistül, klippel-treunanay sendromu.
    8. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) çevre farkı 3 cm'den az fakat aktif veya iyileşmiş ulkus kruris.
    9. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) trofik bozukluk olsun veya olmasın soğuk testi pozitif vazospastik damar hastalıkları.
    c) 43 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ekstremitelerde radikal tedavisi olanaksız beden hareketlerini ileri derecede bozan, venöz dolaşım yetersizliği yapmış tromboflebit sekeli ya da varisler (bu arızaların 6 cm.'den fazla hipertrofi ya da trofik bozukluk yapmaları halinde).
    2. ameliyat olsun ya da olmasın ileri derecede organik ve trofik değişikliklere neden olmuş periferik damar arızaları ve torasik outletsendromları.
    3. ameliyat olsun ya da olmasın istirahat ağrısı olan, trofik ve vazomotor bozukluk yapmış organik okluziv periferik damar hastalıkları (arteriosklerozis obliterans, thromboanjeitis obliterans, buerger).
    4. tıbbi ve cerrahi tedaviye rağmen düzeltilemeyen fonksiyonel bozukluklar gösteren damar arızaları.
    5. ameliyatla tedavisi olanaksız önemli anevrizmalar, hemangiomalar, kötü huylu damar tümörleri ve başka damar arızaları.
    6. ileri derecede yaygın elefantiazis ve diğer lenf sistemi hastalıkları.
    7. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) alt ekstremitede 3 cm'den fazla çevre farkına sebep olan ve abdominal kollateralleri gelişmiş olan vena kava inferior sendromu.
    8. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) alt ekstremitede 3 cm'den fazla çevre farkı ve aktif ulkus kruris.
    9. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.40) ekstremitelerde 3 cm.'den fazla uzunluk ve çevre farkına neden olmuş konjenital a-v fistüller (klippel-trenaunay sendromu, f.p.weber sendromu vb.).

    madde 44 - a) 1. ortostatik albuminüriler, nefrit veya nefroz sekeli olmayan proteinüriler.
    2. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.41) proteinüri, böbrek fonksiyon bozukluğu ve sistemik arteriyel hipertansiyon bulgularından hiçbirisi saptanamayan nefropatililer.
    b) 1. nefritis ya da nefrotik sendrom belirtileri ile birlikte olmayan evvelce geçirilmiş nefritis ya da nefrozların sekeli olarak görülen (sistemik arteriyel hipertansiyon, ödem, hiposerinemi ve böbrek fonksiyon testlerinde bozukluk bulunmayan, göz dibi normal olan) proteinüriler.
    2. (30.1.1997 tarih ve 97/9106 sayılı kararnamenin 47. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
    c) 44. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. yapılan tedavilere rağmen düzelmeyen, sistemik arteriyel hipertansiyon ve ödem, hiposerinemi, böbrek fonksiyon testlerinde bozukluk gösteren, her türlü nefropatiler (kronik glomerulonefritis, kronik pyelonefritis, nefrotik sendrom, üremi sendromu).
    2. nonfonksiyone transplante böbrek.
    3. (ek: 97/9106 - 30.1.1997) böbrek fonksiyonlarını normal sınırlara getirmiş böbrek transplantasyonlu olgular.
    4. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.41) renal kaynaklı olan ve sürekli tedaviye ihtiyaç gösteren persistan hipopotasemiler.

    sindirim sistemi hastaliklari

    madde 45 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. özafajitler, özafagusun spazmları, özafagusun semptomsuz divertikülleri, tedavi ile iyileşebilen diğer hastalıkları.
    2. ameliyat yapılmamış minimal ve komplikasyonsuz hiatal herniler.
    3. gastropitozis, gastrit, duodenit, mide ve duodenumun tıbbi tedavi ile iyileşmiş peptik ülser sekelleri (radyolojik ve/veya endoskopik pilor ve bulbus deformasyonları).
    4. mide ve duodenumun semptomsuz divertikülleri.
    5. radyolojik ve/veya gastroskopik olarak mide ve duodenumun tamamen normal bulunduğu her türlü mide ameliyatları (vagotomiler, piloroplasti, primersütür ameliyatı v.b.).
    6. semptomsuz visseropitoz, midenin ince ve kalın bağırsağın konjenital malformasyonları, divertikülleri, ince ve kalın bağırsağın rezeksiyonsuz veya askerlik görevini yapmaya engel teşkil etmeyen (klinik ve laboratuvar bulguların normal olduğu) segmenter rezeksiyonlu ameliyatları, tek veya bir kaç adet polipleri, irritabl kolon sendromu.
    7. karaciğer konjenital lob anomalileri.
    8. safra kesesi ve yollarının semptomsuz konjenital anomalileri bilier diskinezileri, asemptomatik komplikasyonsuz safra kesesi taşları, laparatomi veya laparaskopik olarak yapılmış kolesistektomiler.
    9. laparatomiler, askerlik görevine engel teşkil etmeyen karnın ateşli silâh ve travmalarla, delici ve kesici aletlerle yaralanmaları ve bunların komplikasyonsuz ameliyatları, komplikasyonsuz karaciğer ve dalak rüptür ameliyatları.
    10. uyarısız total biluribin düzeyi % 1-3 mg. arasında olan ve diğer karaciğer fonksiyon testlerinin normal bulunduğu hafif hiperbilirubinemiler.
    11. fonksiyon testlerinde bozukluğa neden olmamış yağlı karaciğer.
    12. karaciğer ve dalağın semptomsuz, tesadüfen saptanan (5 cm.'den küçük) hemanjiomları.
    b) 1. akalazya (komplikasyonsuz tedavi edilmiş şekilleri).
    2. hiatal, paraözafajial ve diyafragma fıtıkların ve diyafragma anomalilerinin komplikasyonsuz ameliyatları, subdiyafragmatik apse ameliyatları.
    3. objektif yöntemlerle kanıtlanmış, gastrointestinal kanamalara, pilor ve duodenum darlıklarına veya penetrasyona neden olmuş, tıbbi tedaviden istifade etmeyen nüks eden peptik ülserler.
    4. pilor ve/veya bulbus deformasyonu gibi radyolojik ve/veya endoskopik olarak anatomik yapıda değişikliklerin tesbit edildiği rezeksiyonsuz veya parsiyel rezeksiyonlu komplikasyon yapmamış ilaç ve özel diyeti gerektirmeyen mide ameliyatları (vagotomi, piloroplasti, gastroenterostomi, parsiyel subtotal gastrektomi (primersütür) v.b.).
    5. ileri derecede visseropitozlar, hafif seyirli malabsorbsiyon sendromları, sindirim sistemi tüberkülozları.
    6. kalıcı ve organik nedenlere bağlı, ağır, mükerrer transfüzyonu gerektiren gastrointestinal mükerrer kanamalar.
    7. hafif absorbsiyon bozukluğu, darlık, körlup sendromu gibi komplikasyon yapmış ince ve kalın bağırsağın segmanter rezeksiyonları.
    8. komplikasyon yapmamış kronik iltihabi bağırsak hastalıklarının (crohn, kolitis ülseroza v.b.) remisyonları, konjenital ve akkiz megakolon.
    9. tıbbi tedavi ile iyileşmiş tüberküloz peritonitis, komplikasyonsuz ve ağrı krizleri bir ay veya daha uzun sürede gelen periyodik peritonit.
    10. karnın; laboratuvar bulgularıyla doğrulanabilen birden fazla organ yaralanması, segmenter bağırsak rezeksiyonu veya birden fazla etaplı ameliyatı (ileostomi, kolostomi v.b.) gerektiren ateşli silâh ve travmalara bağlı yaralanmaları ve ameliyatları.
    11. karaciğerin, dalağın hidatik kistleri veya abseleri ile bunların laparatomi veya laparoskopik ya da perkütan müdahale ile yapılmış her türlü ameliyatları, laboratuvar bulgularıyla doğrulanan komplikasyonlu karaciğer hemanjiomları (5 cm. ve daha büyük çapta) ve karaciğer rezeksiyonları, nüks veya rezidü intra veya ekstra hepatik safra yolu taşları, endoskopik sifinkterotomiler, komplikasyonlu karaciğer rüptür ameliyatları.
    12. mükerrer kontrollerde total biluribin düzeyleri % 3 mg.'ın üzerinde konjenital hiperbilirubinemiler (gilbert, crigler-najjar tip ii, dubin johnson, rotor sendromları).
    13. travmaya bağlı splenektomiler.
    14. en az bir yıl süre ile devam eden, objektif laboratuvar yöntemleriyle saptanmış kosta kavsini geçen splenomegaliler.
    15. tekrarlayan akut pankreatitler.
    16. askerlik görevine engel teşkil eden sindirim sisteminin tedavisi olanaksız konjenital yerleşme anomalileri (intratorasik mide ve bağırsak ve dalak v.b.).
    17. biyokimyasal ve histopatolojik olarak düşük aktiviteli kronik hepatitler, fonksiyon bozukluğu yapmış hepatosteatoz; en az bir yıl devam eden, sebebi bulunamayan, karaciğer biyopsisinde minimal reaktif değişikliklerin var olduğu kronik karaciğer fonksiyon bozuklukları.
    18. karaciğerin, tedavisi mümkün olan depo metabolik hastalıkları (wilson hastalığı, hemokromatozis, hepatik porfirialar v.b.).
    c) 45 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. komplike akalazya ameliyatları, özofagusta disfajiye yol açmış, endoskopik ve/veya radyolojik olarak saptanmış darlıklar ve ameliyatları.
    2. hiatal ve diyafragmatik fıtıkların komplikasyonlu ameliyatları.
    3. komplikasyon yapmış her türlü mide ameliyatları, zollinger ellison sendromu, sindirim sisteminin diğer endokrin tümörleri.
    4. kronik ve komplikasyonlu, iltihaplı, granülomlu bağırsak hastalıkları (kolitis ülseroza, crohn hastalığı, diffüz polipozis) ve bu nedenle yapılan total kolektomi, total kolektomi+mukozal proktektomi+ileal rezervuar ve ileo- anal anastomoz veya devamlı ileostomiler, ince bağırsak lenfoması ve bu nedenle yapılan ameliyatlar.
    5. hemikolektomiler.
    6. komplikasyonlu veya nöbeti bir aydan daha kısa aralıklarla gelen periyodik peritonitis, brit ileusları v.b. gibi komplikasyon yapmış yaygın peritonik sekelleri ve yapışıklıkları,
    7. karaciğerlerin, radikal tedavileri mümkün olmayan multipl kistleri.
    8. organik nedenli splenektomiler.
    9. biyokimyasal ve histopatolojik olarak yüksek aktivite gösteren kronik hepatitler, sirozlar, ağır toksik hepatitler, portal hipertansiyon, banti sendromu, portal hipertansiyon nedeni ile yapılmış sant ve diğer ameliyatlar.
    10. kronik sklerozan kolanjit, safra yolu darlıkları, caroli hastalığı.
    11. kronik pankreatitler, pankreasın kistleri, mükoviscidosis.
    12. ağır malabsorbsiyon sendromları.
    13. sindirim sisteminin ekleri olan karaciğer, safra kesesi ve yolları, dalak, pankreas ve peritonun her türlü kötü huylu tümörleri.
    14. gastro-intestinal kanalın ameliyat edilmiş malign tümörlerinin komplikasyonsuz remisyonları.
    15. karaciğerin tedavisi mümkün olmayan metabolik ve depo hastalıkları.
    16. karaciğer, pankreas, ince bağırsak transplantasyon ameliyatları.
    madde 45- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.42) a) 1. hafif özefajitler (savary-miller evre i, ii), özefagusun spazmları, özefagusun semptomsuz divertikülleri, tedavi ile iyileşebilen diğer hastalıkları, komplikasyonsuz ve asemptomatik akalazya.
    2. hiatal, paraözafajial ve diafragma fıtıklarının ve diafragma anomalilerinin komplikasyonsuz ameliyatları, komplikasyonsuz subdiyafragmatik apse ameliyatları.
    3. semptomsuz ve fiziki bulgu vermeyen mide veya duodenum anomalileri, mide ve duodenumun tıbbi tedavi ile iyileşmiş peptik ülser sekelleri (radyolojik veya endoskopik pilor ve/veya bulbus deformasyonları).
    4. mide ve duodenumun semptomsuz divertikülleri.
    5. fonksiyonel olarak komplikasyon yapmamış, mide veya duodenumun peptik ülser ameliyatları (her türlü vagotomi, piloroplastiler, primer sütür ve gastroduodenostomi operasyonları).
    6. midenin, ince ve/veya kalın bağırsağın konjenital malformasyonları, ince ve kalın bağırsağın rezeksiyonsuz veya askerlik görevini yapmaya engel teşkil etmeyen (klinik ve laboratuvar bulgularının normal olduğu) segmenter rezeksiyon ameliyatları, tek veya birkaç adet polipleri, irritabl bağırsak sendromu.
    7. karaciğer konjenital lob anomalileri.
    8. safra kesesi ve yollarının semptomsuz konjenital anomalileri, bilier diskinezileri, safra kesesi taşları, laparotomi veya laparaskopik olarak yapılmış kolesistektomiler, endoskopik sfinkterotomiler. safra yollarının alanso-lej sınıflamasına göre tip ii kistleri.
    9. laporatomiler, askerlik görevine engel teşkil etmeyen karnın ateşli silah ve travmalarla, delici ve kesici aletlerle yaralanmaları ve bunların komplikasyonsuz ameliyatları, komplikasyonsuz karaciğer ve dalak rüptür ameliyatları ile primer sütür ve splenektomiler. sekelsiz travmatik splenektomiler, sekelsiz batın içi veya subdiyafragmatik apse ameliyatları.
    10. uyarısız total bilirubin düzeyi %1-3 mg. arasında olan ve diğer karaciğer fonksiyon testlerinin normal bulunduğu hafif hiperbilirubinemiler.
    11. fonksiyon testlerinde bozukluğa neden olmamış yağlı karaciğer; etiyolojisi bulunamayan ve karaciğer biyopsi sonucunun tamamen normal bulunduğu karaciğer transaminaz yükseklikleri.
    12. karaciğer ve dalağın komplikasyonsuz, tesadüfen saptanan hemanjiomları, her türlü kistleri veya apseleri ile bunların sekel bırakmamış her türlü ameliyatları veya perkütan girişimleri.
    b) 1. komplike veya semptomatik akalazya.
    2. komplikasyonlu ve tedaviye refrakter gastroözefajial reflü hastalığı (barret epiteli, özefagus ülserleri, savary-miller evre iii-iv özofajit).
    3. objektif yöntemlerle kanıtlanmış, tıbbi ve/veya endoskopik (dilatasyon vb.) tedaviden istifade etmeyen pilor ve duodenum darlıkları.
    4. radyolojik ve/veya endoskopik olarak belirlenebilen parsiyel rezeksiyonlu, gastroenterik anastomozlu, kalıcı komplikasyon yapmamış mide ameliyatları (gastrojejunostomi, gastroileostomi vb.).
    5. hafif seyirli (kronik diyare ile birlikte, boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 11-20 kg. arasında eksiklik) malabsorbsiyon sendromları, sindirim sistemi tüberkülozları.
    6. kalıcı ve organik nedenlere bağlı, ağır, mükerrer transfüzyonu gerektiren gastrointestinal mükerrer kanamalar.
    7. absorbsiyon bozukluğu, darlık, körlup sendromu gibi komplikasyon yapmış ince veya kalın bağırsağın segmenter rezeksiyonları, iki veya daha fazla brit ileus nedeniyle geçirilmiş operasyonlar.
    8. komplikasyon yapmamış kronik iltihabi bağırsak hastalıklarının (crohn, kolitis ülseroza vb.) remisyonları, konjenital ve akkiz megakolon.
    9. tıbbi tedavi ile iyileşmiş tüberküloz peritonitis, (resmi kurumlardan alınan onaylı rapor ve patoloji raporu gereklidir.) komplikasyonsuz ve ağrı krizleri bir ay veya daha uzun sürede gelen periyodik peritonit.
    10. karnın; laboratuvar bulguları ile doğrulanabilen birden fazla organ yaralanması, segmenter bağırsak rezeksiyonu veya birden fazla etaplı ameliyatı (ileostomi, kolostomi vb.) gerektiren ateşli silah ve travmalara bağlı yaralanmaları ve ameliyatları.
    11. karaciğer ya da dalakta nüks eden hidatik kistler. safra yolu darlığı ile seyreden karaciğer abseleri ve bunların ameliyatları. laboratuvar bulguları ile doğrulanan komplikasyonlu karaciğer hemanjiomları. karaciğer rezeksiyonları (birden fazla düzenli segmentektomi veya lobektomi), nüks veya rezidü intra veya ekstra hepatik safra yolu taşları. karaciğerde fonksiyonel, komşu organlarda ise anatomik ve fonksiyonel bozukluklara yol açmış komplikasyonlu karaciğer rüptür ameliyatları. safra yollarının alonso-lej sınıflandırmasına göre tip-ii'nin dışında kalan kistleri ve bunların ameliyatları.
    12. mükerrer kontrollerde total bilirubin düzeyleri %3 mg.'ın üzerinde konjenital hiperbilirubinemiler (gilbert, crigler-najjar tip ii, dubin johnson, rotor sendromları).
    13. en az bir yıl süre ile devam eden, objektif laboratuvar yöntemleri ile saptanmış kosta kavsini geçen splenomegaliler.
    14. tekrarlayan akut pankreatitler.
    15. askerlik görevine engel teşkil eden sindirim sisteminin tedavisi olanaksız konjenital yerleşme anomalileri (intratorasik mide ve bağırsak ile dalak vb.).
    16. biyokimyasal ve histopatolojik olarak düşük ve orta aktiviteli kronik hepatitler, fonksiyon bozukluğu yapmış hepatosteatoz: en az bir yıl devam eden, sebebi bulunamayan, karaciğer biyopsisinde minimal reaktif değişikliklerin var olduğu kronik karaciğer fonksiyon bozuklukları.
    17. karaciğerin tedavisi mümkün olan depo metabolik hastalıkları (wilson hastalığı, hemokromatozis, hepatik porfirialar vb.).
    c) 45 inci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. komplike akalazya ameliyatları, özofagusta disfajiye yol açmış, endoskopik, radyolojik olarak saptanmış darlıklar ve ameliyatları.
    2. diyafragma fıtıklarının ve anomalilerinin komplikasyonlu ameliyatları.
    3. komplikasyon yapmış mide ameliyatları (total veya parsiyel gastrektomi, gastrojejunostomi, gastroileostomi vb.). zollinger ellison sendromu, sindirim sisteminin diğer endokrin tümörleri.
    4. kronik ve komplikasyonlu, iltihaplı, granülomlu bağırsak hastalıkları (kolitis ülseroza, crohn hastalığı, diffüz polipozis) ve bu nedenle yapılan total kolektomi, total kolektomi + mukozal proktektomi + ileal rezervuar ve ileo-anal anastomoz veya devamlı ileostomiler, ince bağırsak lenfoması ve bu nedenle yapılan ameliyatlar.
    5. komplikasyonlu veya nöbeti bir aydan daha kısa aralıklarla gelen periyodik peritonitis, brit ileusları vb. gibi komplikasyon yapmış yaygın peritonit sekelleri ve yapışıklıkları, kronik (en az 6 ay süre ile devam eden) intestinal pseudo obstrüksiyon sendromu.
    6. karaciğerin, radikal tedavileri mümkün olmayan, komplikasyon veya fonksiyon bozukluğu yapmış multipl kistleri."
    7. organik nedenli splenektomiler.
    8. biyokimyasal ve histopatolojik olarak orta ve yüksek aktivite gösteren kronik hepatitler, ağır toksik hepatitler, sirozlar, portal hipertansiyon, banti sendromu portal hipertansiyon nedeni ile yapılmış şant ve diğer ameliyatlar. etken gözönüne alınmaksızın kesintisiz iki yıldan daha uzun istirahati gerektiren karaciğerde histopatolojik değişikliklerin saptandığı kronik karaciğer fonksiyon bozuklukları.
    9. sklerozan kolanjit, safra yolu darlıkları, caroli hastalığı.
    10. kronik pankreatitler, pankreasın kistleri, mükoviscidosis.
    11. ağır (kronik diyare ile birlikte boya göre standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 21 kg. ve daha fazla eksiklik) malabsorbsiyon sendromları.
    12. karaciğer, safra kesesi ve yolları, dalak, pankreas ve peritonun her türlü kötü huylu tümörleri.
    13. gastrointestinal kanalın malign tümörleri ve bunların ameliyatları.
    14. karaciğerin tedavisi mümkün olmayan metabolik ve depo hastalıkları.
    15. karaciğer, pankreas, ince bağırsak transplantasyon ameliyatları.

    göğüs hastaliklari

    madde 46 - a) 1. (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) tüberküloz basili çıkaran basilifer olgular ile, basil çıkarmadığı halde radyolojik ve diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile akciger tüberkülozu tanısı konmuş ve akciğer tüberkülozunun geçerli tedavisi yeterli süre uygulanmış olguların iyileşen hastalıkları ve sekelleri ile radyolojik olarak saptanan 2 cm.den küçük tüberkülomalar.
    bu fıkra uyarınca tüberküloz tanısı konularak tedavi edilmiş yükümlülerle, erler için bu maddenin b diliminin 1 inci fıkrası uygulanır. (yükümlü ve erlerin eskiden geçirilmiş hastalıklarının kanıtı için tedavi gördüğü göğüs hastalıkları hastanesi ya da verem savaş dispanserlerinin raporu gereklidir).
    2. akciğer ve mediastenin tüberküloz dışı hastalıkarının birkaç tane fibröz ya da kalsifiye sekelleri.
    3. belirli bir nedene bağlı olmayan, akciğerlerin radyolojik bronkovasküler arborizasyon artmaları.
    b) 1. tüberküloz basili çıkaran (basilifer) olgular ile, basil çıkaramadığı halde radyolojik ve diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile akciğer tüberkülozu tanısı konmuş ve akciğer tüberkülozunun geçerli tedavisi yeterli süre uygulanmış olguların iyileşen hastalıklarının her iki akciğer ya da bir tek akciğerde geride kalan yaygın, fibröz kalsifiye ya da fibrökalsifiye sekelleri ve radyolojik olarak saptanan 2 cm.den büyük tübörkölomalar (2 cm. dahil).
    2. fonksiyon bozukluğu yapmış, tüberküloz dışı, primer ya de sekonder kronik akciger ve mediasten hastalıkları (akciğer fibrozisi, pnömokonyozis, sarkoidozis v.b.) ya da bu hastalıkların sekelleri.
    c) 46. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. her türlü tedaviden yararlanamayan akciğer tüberkülozu ya da uzun bir tedavi sonucu geride kalan, çok yaygın, fibröz, kalsifiye, fibrokalsifiye sekelleri.
    2. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, akciğerler ve mediastenin tbc. dışı kronik hastalıkları ya da sekelleri.
    madde 46- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.46) a) 1. fonksiyon bozukluğu yapmamış tüberküloz dışı primer ya da sekonder akciğer ve mediasten hastalıkları (akciğer fibrozisi, pnomokonyozis, sarkoidozis vb.).
    2. akciğer ve mediastenin tüberküloz dışı hastalıklarının birkaç tane fibröz ya da kalsifiye sekelleri.
    b) 1. tüberküloz basili çıkaran (basilifer) olgular ile basil çıkarmadığı halde radyolojik ve diğer laboratuvar muayene yöntemleriyle akciğer tüberkülozu tanısı konmuş ve geçerli tüberküloz tedavisi yeterli süre uygulanmış olguların iyileşen hastalıkları ve sekelleri ile radyolojik olarak saptanan tüberkülomalar (yükümlü ve erlerin eskiden geçirilmiş hastalıklarının kanıtı için tedavi gördüğü eğitim hastahanesi, göğüs hastalıkları hastahanesi ya da verem savaş dispanserlerinin onaylı resmi raporu gereklidir).
    2. fonksiyon bozukluğu yapmış, tüberküloz dışı, primer ya da sekonder kronik akciğer ve mediasten hastalıkları (akciğer fibrozisi, pnömokonyozis, sarkoidozis vb.) ya da bu hastalıkların sekelleri.
    c) 46 ncı maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. her türlü tedaviden yararlanamayan akciğer tüberkülozu ya da uzun bir tedavi sonucu geride kalan, çok yaygın, fibröz, kalsifiye, fibrokalsifiye sekelleri.
    2. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, akciğer ve mediastenin tbc. dışı kronik hastalıkları veya sekelleri.

    madde 47 - a) 1. hiç bir belirti vermeyen, fonksiyon bozukluğu yapmamış, ancak laboratuvar muayeneleri ile tanı konulmuş, lokalize bronşektazi, lokalize amfizem ve bronş hastalıkları.
    b) 1. yaygın olmayan, fakat komplikasyonlu (kanama, süpürasyon v.b.) bronşektaziler.
    2. fonksiyon bozukluğu yapmış, obstrüktif tip akciğer hastalıkları (kronik bronşit, amfizem, bronşial astma).
    3. 47. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanamayan, komplikasyonlu ya da komplikasyonsuz yaygın bronşektaziler.
    2. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, klinik belirtileri de bulunan, kronik obstrüktif tip akciğer hastalıkları.
    madde 47- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.44) a) 1. fonksiyon bozukluğu yapmamış lokalize amfizem ve obstrüktif tip akciğer hastalıkları (kronik bronşit, amfizem, bronşiyal astma vb.), minimal bronşektazi.
    b) 1. yaygın olmayan bronşektaziler.
    2. fonksiyon bozukluğu yapmış obstrüktif tip karaciğer hastalıkları (kronik bronşit, amfizem, bronşial astma).
    c) 47 nci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. cerrahi tedaviden yararlanamayan yaygın bronşektaziler.
    2. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış kronik obstrüktif tip akciğer hastalıkları (kronik bronşit, amfizem, bronşiyal astma vb.).

    madde 48 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) akciğer ve mediastenin hiç bir klinik belirti vermeyen küçük lokalize hava kistleri, konjenital anomaliler ve küçük kist hidatikleri, tam tedavi edilmiş iyi huylu tümörleri.
    b) 1. objektif klinik belirtilerle birlikte bulunan, akciğerlerin nisbeten büyük yabancı cisimleri, konjenital anomalileri, hava kistleri ve kist hidatikleri.
    2. akciğer ve mediastenin tıbbi ve cerrahi olarak tedavi edilmiş ancak fonksiyon bozukluğuna neden olmuş iyi huylu tümörleri.
    c) 48 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. akciğerlerin ileri derecede irreversibl fonksiyon bozukluğu yapmış büyük hava kistleri, yabancı cisimleri, konjenital anomalileri, iyi huylu tümörleri, çok sayıda ya da çok büyük olup ameliyattan yararlanamayacak olan kist hidatikleri.
    2. göğüs kafesi içinde primer ya da sekonder kötü huylu tümörler.

    madde 49 - a) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. plevra biopsisi ile kanıtlanabilmiş ya da diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile plöritis tüberküloza tanısı konularak geçerli tüberküloz tedavisinin yeterli süre uygulanmasından yararlanıp sekel bırakmaksızın şifa bulmuş plevra tüberkülozu.
    bu fıkra uyarınca plevra tüberkülozu tanısı konularak tedavi edilmiş yükümlülerle erler için bu maddenin b diliminin 1 inci fıkrası uygulanır. (yükümlü ve erlerin eskiden geçirilmiş hastalılarının kanıtı için tedavi gördüğü gögüs hastalıkları hastanesi ya da verem savaş dispanserinin raporu gereklidir.
    2. faaliyet belirtileri bulunmayan, kosta-diafragmatik sinüs kapalılığı, fonksiyon bozukluğu yapmamış şeridi ya da lokalize bir sahadaki plevra kalınlaşmaları, fissuritler (tbc.etyolojili olanlar hariç) ve kolayca tedavi edilmiş hafif spontan pnömotoraks.
    en az 5 yıl önce geçirilmiş bir tbc. kesin tanısı konulamamış akciğer parankiminde de lezyon bulunmayan plörezi sekelleri de bu madde kapsamındadır.
    b) (değişik: 93/4398- 4.5.1993) 1. plevra biopsisi ile kanıtlanabilmiş ya da diğer laborutuvar muayene yöntemleri ile plöritis tüberküloza tanısı konularak geçeri tüberküloz tedavisinin yeterli süre uygulanmasından yararlanıp şifa bulmuş plevra tüberkülozu sekelleri (fonksiyon bozukluğu yapmamış olsa da) ve fonksiyon bozukluğu yapmış ya da beş interkostal alanı tutmuş plevra kalınlaşmaları.
    2. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) nüks eden pnömotorakslar (nüks pnömotoraks geçirdiğine dair sağlık kuruluşlarından resmi raporlar gereklidir).
    c) 49. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. etyolojisi ne olursa olsun ileri derecede fonksiyon ve şekil bozukluğu yapmış plevra kalınlaşmaları.
    2. tıbbi ve cerrahi olaraki tedavi edilemeyen pnömotorakslar ve kronik ampiyem.
    madde 49- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.45) a) 1. faaliyet belirtileri bulunmayan kostodiafragmatik sinus kapalılığı, fonksiyon bozukluğu yapmamış şeridi ya da lokalize bir sahadaki plevra kalınlaşmaları, fissüritler (tüberküloz etyolojili olanlar hariç) ve tedavi edilmiş spontan pnömotorakslar.
    b) 1. plevra biopsisi ile kanıtlanabilmiş ya da diğer laboratuvar yöntemleri ile tüberküloz plörezi tanısı konmuş ve geçerli tüberküloz tedavisi yeterli süre uygulanmış olguların iyileşen hastalıkları ve sekelleri (yükümlü, erbaş ve erlerin eskiden geçirmiş olduğu hastalıkların kanıtı için tedavi gördüğü eğitim hastahanesi, göğüs hastalıkları hastahanesi veya verem savaş dispanserlerinin onaylı resmi raporu gereklidir), fonksiyon bozukluğu yapmış ya da beş interkostal alanı tutmuş plevra kalınlaşmaları.
    2. en az üç kez geçirilmiş pnomotoraks (yükümlü ve erlerin nüks pnomotoraks geçirdiğinin kanıtı için eğitim hastahanesi ya da göğüs hastalıkları hastahanelerinin onaylı resmi raporları gereklidir).
    c) 49 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. etyolojisi ne olursa olsun ileri derecede fonksiyon ve şekil bozukluğu yapmış plevra kalınlaşmaları.
    2. tıbbi ve cerrahi olarak tedavi edilemeyen pnömotorakslar ve kronik ampiyem.
    1. radyolojik diafragma dantellenmeleri.

    madde 50 - a) 1. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.46) radyolojik diafragma dantellenmeleri, fonksiyon bozukluğu ve komplikasyon yapmamış hafif derecede diafragma yükseklikleri ve evantrasyonlar.
    b) 1. cerrahi ya da idiyopatik sürekli diafragma paralizileri.
    c) 50. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ameliyatla tedavisi olanaksız evantrasyonlar.

    madde 51 - a) 1. toraksta fonksiyonel hiç bir bozukluk yapmamış, cerrahi girişimler ve hafif derecede göğüs kafesi şekil bozuklukları.
    b) 1. (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) ilgili sağlık kuruluşunun ameliyatraporu ile kanıtlanmış en az segmentektomi seviyesinde doku kaybına neden olmuş kist hidatik operasyonları, parsiyel akciğer rezeksiyonları, lobektomi, açık drenaj, dekortikasyon ve fonksiyon bozukluğu yapmış göğüs kafesi şekil bozuklukları (pectus excavatum, pectus carinatum v.b.) ile fonksiyon bozukluğu yapmış toraks ameliyatı sekelleri.
    c) 51. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. akciğer fonksiyonlarını ileri derecede bozmuş her türlü toraks ameliyatlarının sekelleri ve pnömonektomiler, çok ileri derecede göğüs kafesi şekil bozuklukları.

    enfeksiyon hastaliklari

    madde 52 - (değişik: 2000/34 - 11.1.2000) a) komplikasyon yapmadan tamamen iyileşmiş bakteri, virüs, fungus, protozoon ve diğer parazitlerin neden olduğu menenjit, meningo-ensefalit ve ensefalitler.
    b) 1. tedaviden sonra tam olarak iyileşmiş, laboratuvar tetkikleri ile geçirilmiş olduğu teyit edilebilen, hiçbir sekel bırakmamış tüberküloz menenjit.
    2. komplikasyonlarla seyretmiş, sekel bırakarak iyileşmiş bakteriyel, paraziter ve mikotik enfeksiyonlar.
    3. altı aydan uzun sürdüğü serolojik olarak kanıtlanmış hepatit b (hbsag ve anti-hbc total ile) ve hepatit c (anti-hcv ve hcv rna ile) virüs enfeksiyonları, serolojik ve histopatolojik olarak kronikleştiği kanıtlanmış diğer kronikleşme özelliğindeki primer ve sekonder hepatotrop virüslerce oluşturulan karaciğer hastalıkları.
    4. hepatit b ve c virüsleri ile diğer kronikleşme özelliğindeki primer ve sekonder hepatotrop virüslerin neden olduğu serolojik olarak kanıtlanmış, histopatolojik olarak kronik hepatit tanısı koyduracak özellikteki bulgular bulunmayan hepatitler.
    5. hepatit b ve c virüsleri ile diğer kronikleşme özelliğindeki primer ve sekonder hepatotrop virüslerin neden olduğu serolojik olarak kanıtlanmış, histopatolojik olarak düşük-orta aktivite gösteren (şiddetli, yüksek aktivite göstermeyen) kronik hepatitler.
    c) 52'nci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahet halleri ile bu maddenin hiçbir fıkrasında adına yer verilmeyen diğer enfeksiyon hastalıklarının tedavi ve nekahet halleri.
    d) 1. sekel bırakmış infektif menenjit, meningo-ensefalit ve ensefalitler.
    2. hepatit b, c ve d virüsleri ile diğer kronikleşme özelliğindeki primer ve sekonder hepatotrop virüslerin neden olduğu serolojik olarak kanıtlanmış, histopatolojik olarak orta-yüksek aktivite gösteren (hafif, düşük aktivite göstermeyen) kronik hepatitler.
    3. doğrulama testleri ile kanıtlanmış olan aids gelişmiş ya da gelişmemiş hiv enfeksiyonları, tedavisi mümkün olmayan veya tedaviye yanıt vermeyen, laboratuvar bulguları ile saptanmış enfeksiyonlarla komplike diğer her türlü konjenital veya edinsel immun yetmezlik sendromları ve hastalıkları.
    4. kalıcı organ fonksiyon bozukluklarına yol açan sistemik enfeksiyonlar.

    ürogenital organ hastaliklari

    madde 53 - a) genel beden ve böbrek fonksiyonlarını bozmayan:
    1. böbrek, pelvis renalis, üreter ve mesanenin şekil bozuklukları, hastalıkları, iyi huylu tümörleri, konjenital anomalileri.
    2. komplikasyon yapmamış böbrek, pelviz renalis, üreter ve mesane taşları ve ameliyatlıları.
    3. tetkik ve kontrollar sonucu idiopatik olduğu anlaşılan sıklıkla olmayan gece işemesi.
    4. kadınlarda hafif sistoseller.
    b) 1. kişinin çalışa gücünü azaltan, böbrek fonksiyon bozukluğu yapmış, tek taraflı böbrek ve üreter şekil bozuklukları, mesane hastalık sekelleri.
    2. tetkik ve kontrollar sonucu idiopatik olduğu, sık sık tekrarladığı (en az gün aşırı) anlaşılan gece işemeleri.
    3. tedavi ve istirahat ile iyileşen, laboratuvar bulguları ile saptanmış üriner sistem tüberkülozu.
    c) 53 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalıkların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. istirahat ve tedavi ile iyileşmeyen, laboratuvar bulguları ile saptanmış üriner sistem tüberkülozu.
    2. komplikasyon yapmış ya da böbrek fonksiyonlarında bozukluk yapmış bir ya da iki taraflı böbrek, üreter ve mesane anomalileri, hastalıkları, sekelleri, nükseden böbrek taşları ve ameliyatlıları.
    3. üretero-kütanestomi ve üretero-asterestomi ameliyatlıları.
    4. tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmamış üriner sistem fistülleri.
    5. (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) bir böbreğin çıkarılması ya da fonksiyon bakımından yok hükmünde olması (bu fıkra, hv.k.k.lığı uçucuları için, yönetmeliğin 70. maddesinin periyodik kontrol ile ilgili bölümünün (a) bendinin (d) alt bendine göre uygulanır).
    6. üriner sistem kötü huylu tümörleri.
    bu fıkra subay ve astsubaylara bu yönetmeliğin v. bölüm, 31. madde, 3 üncü fıkrasına göre uygulanır.
    7. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, üriner sistemin inoperabl iyi huylu tümörleri.
    madde 53- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.47) a) genel beden ve böbrek fonksiyonlarını bozmayan:
    1. böbrek, pelvis renalis, üreter ve mesanenin şekil bozuklukları, iyi huylu tümörleri, konjenital anomalileri, nedeni bilinmeyen izole mikroskobik hematüriler.
    2. komplikasyon yapmış böbrek, pelviz renalis, üreter ve mesane taşları ve ameliyatlıları.
    3. tetkik ve kontroller sonucu idiopatik olduğu anlaşılan sıklıkla olmayan gece işemesi.
    4. kadınlarda hafif sistoseller.
    b) 1. kişinin çalışma gücünü azaltan, böbrek fonksiyon bozukluğu yapmış, tek taraflı böbrek ve üreter şekil bozuklukları, mesane hastalık sekelleri, fonksiyon bozukluğu yapmış veya yapmamış bilateral pelvik ektopik böbrek.
    2. tetkik ve kontroller sonucu idiopatik olduğu, sık sık tekrarladığı (en az gün aşırı) anlaşılan gece işemeleri.
    3. tedavi istirahat ile iyileşen, laboratuvar bulguları ile saptanmış üriner sistem tüberkülozu.
    c) 53 üncü maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. istirahat ve tedavi ile iyileşen, laboratuvar bulguları ile saptanmış üriner sistem tüberkülozu.
    2. komplikasyon yapmış ya da böbrek fonksiyonlarında bozukluk yapmış bir ya da iki taraflı böbrek, üreter ve mesane anomalileri, hastalıkları, sekelleri, nükseden böbrek taşları ve ameliyatları.
    3. üretero-kütanestomi ve üretero-enterestomi ameliyatlıları, üriner diversiyon amaçlı gastrointestinal sistemin kullanıldığı ameliyatlar, mesanenin her çeşit ögmentasyon ameliyatları.
    4. tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmamış üriner sistem fistülleri.
    5. bir böbreğin çıkarılması ya da fonksiyon bakımından yok hükmünde olması (bu fıkra, hava kuvvetleri komutanlığı uçucuları için, yönetmeliğin 70 inci maddesinin periyodik kontrol ile ilgili bölümünün (a) bendinin (d) alt bendine göre uygulanır).
    6. üriner sistemin kötü huylu tümörleri ve ameliyatları.
    bu fıkra, subay ve astsubaylara bu yönetmeliğin 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre uygulanır.
    7. ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, üriner sistemin inoperabl iyi huylu tümörleri.

    madde 54 - a) 1. fonksiyon bozukluğu yapmamış, tedavi ile iyileşen, prostat, üretra ve penisin hastalıkları, şekil bozuklukları.
    1. ameliyat ya da tedavi ile giderilmesi olanaksız üretra darlıkları penis ve prostatın hastalık ya da şekil bozuklukları. b) 1. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.48) ameliyat, üretrotomi intern veya üretrotomi ekstern ile üç kezden fazla tekrarlayan üretra darlıkları, penil protezliler ve üriner artifisyel sifinkter ameliyatları.
    c) 54 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) üretra şekil bozuklukları, spesifik, nonspesifik hastalıkları ve sekelleri (enkontinansla birlikte epispadias-hipospadias, fistüller, üretral stent uygulananlar ve devamlı dilatasyon tedavisini gerektiren üretra darlıkları.

    madde 55 - a) 1. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) iç salgı bozukluğu yapmamış ve kişinin erkeklik niteliklerini bozmamış bir ya da iki testisin arıza ve hastalıkları sekeli ve ameliyatları (inmemiş testis, hidrosel, grade iii-iv varikosel).
    not: bu fıkrada belirtilen hastalıkların ameliyat edilmiş ve nüks etmesi ihtimali bulunmayan durumları, üniversite ve yüksekokullara girmeye engel değildir.
    2. diğeri normal olmak üzere bir testisin yokluğu ya da çıkarılması.
    b) 1. fonksiyon bozukluğu yapmış testis, epididimiş hastalık sekelleri ve arızaları, iyi huylu tümörleri v.b.
    2. tedavi ve kontrol sonucu tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmış bir ya da iki taraflı epididim ve testis tüberkülozu.
    c) 55 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmadığı saptanan iki taraflı testis ve epididimis tüberkülozu.
    2. tedavi ile düzeltilmesi olanaksız hermafrodismus.
    3. her iki testisin çıkarılması.
    4. kötü huylu testis tümörleri (bu fıkra subay ve astsubaylara bu yönetmeliğin bölüm v., madde 31 inci, 3 üncü fıkrasına göre uygulanır.).
    5. seks karakterlerini hormonal yönden engelleyen iki taraflı testis atrofisi ve mikropenis.
    madde 55- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.49) a) 1. iç salgı bozukluğu yapmamış ve kişinin erkeklik niteliklerini bozmamış bir ya da iki testisin arıza ve hastalıkları sekeli ve ameliyatları (inmemiş testis, hidrosel, grade iii-iv varikosel).
    açiklama: bu fıkrada belirtilen hastalıkların ameliyat edilmiş ve nüks etmesi ihtimali bulunmayan durumları, üniversite ve yüksek okullara girmeye engel teşkil etmediği gibi, ameliyat edilmiş ve nüks etme ihtimali olmayan normal fonksiyon ve şekil kazanmış halleri sağlam kabul edilir. ayrıca, grade i-ii varikosel de sağlam kabul edilir.
    2. diğeri normal olmak üzere bir testisin yokluğu veya çıkarılması.
    b) 1. hormonal fonksiyon bozukluğu yapmış testis, epididimis hastalık sekelleri ve arızaları, iyi huylu tümörleri, ameliyatla düzeltilmesi imkansız, hormonal yönden bozukluk yapmamış bilateral inmemiş testis.
    2. tedavi ve kontrol sonucu tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmış bir veya iki taraflı epididim ve testis tüberkülozu.
    c. 55 inci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanmadığı saptanan iki taraflı testis ve epididimis tüberkülozu.
    2. tedavi ile düzeltilmesi olanaksız hermafrodismus veya cerrahi tedavi ile kısmi düzelme sağlanmış hermafrodismus."
    3. her iki testisin çıkarılması.
    4. kötü huylu testis tümörleri (bu fıkra subay ve astsubaylara bu yönetmeliğin 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre uygulanır).
    5. seks karakterini hormonal yönden engelleyen iki taraflı testis atrofisi ve mikropenis.

    kadin hastaliklari

    madde 56 - a) 1. dış genital organın şikâyetlere neden olmayan trofik, variköz oluşumları, iyi huylu tümörleri, ikinci derecede perine yırtıkları, hafif sisterektoseller.
    2. iç genital organın belirti vermeyen küçük tümöral oluşumları ve akıntı ile birlikte basit kronik iltihapları.
    3. geçirilmiş enfeksiyonların doğurduğu fizyolojik vazifelere engel olmayan sıkatrisler. hafif deviasyon ve fleksiyouteri.
    4. hafif klimakterium belirtileri, hafif premenstrüel sendromlar.
    5. doğumlar sonucu meydana çıkan, şikâyetlere neden olmayan, hafif karın duvarı diyastası.
    6. hormonal nedenlere bağlı anemi yapmayan hipermenoreler.
    b) 1. diş genital organın fizyolojik fonksiyonel bozukluk yapmış, variköz oluşumları, 3 üncü derecede perine yırtıkları ve desensus uteri, mesane sfinkteri yetersizlikleri.
    2. iç genital organın sancı, kanama, tazyik belirtileri veren iyi huylu tümörleri.
    3. şiddetli dismenore, orta derecede anemi doğuran, menorajiler yapan uterus daviasyonları, peri ve parametrik apseler.
    4. tedaviye direnen, ruhsal belirti yapmayan, orta derecede vazomotor bozuklukları, hafif hipertansiyonlu klimakterium'a bağlı belirtiler.
    5. korse kullanmayı gerektiren, ileri derecede karın duvarı diyastazı.
    6. tedaviye direnen, orta derecede anemi doğuran, hormonal hipermenoreler.
    7. tedavi görmüş ve nüksetmemiş, genital sistemin iyi ve kötü huylu tümörleri.
    c) 56 ncı maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. dış genital organın tedavisi olanaksız kötü huylu tümörleri ve nüksleri, rektovajinal fistülleri.
    2. iç genital organın ameliyatı olanaksız tümörleri, tedaviye direnen spesifik iltihapları, nüksetmiş kötü huylu tümörleri.
    3. tedavisi olanaksız, ileri derecede ruhsal belirtiler yapan klimakterium'a bağlı bozukluklar.
    4. doğumlar sonucu meydana gelmiş, ameliyatla tedavisi olanaksız karın duvarının ileri derecedeki diyastazı.
    kas ve iskelet sistemi hastaliklari
    a) 1. silah kullanmaya engel olmayan beden hareket ve vazifelerini bozmayan üst ve alt tarafların hafif şekil bozuklukları, hastalıkları (kübitis varus, koksa vara, koksa valga, genu valgum, genu varum, tibial torsiyon, konjenital boğumlar v.b. şekil 1).

    madde 57 - a) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.50) 1. silah kullanmaya engel olmayan beden hareket ve vazifelerini bozmayan üst ve alt tarafların hafif şekil bozuklukları, hastalıkları, (kübitüs varus, koksa vara, koksa valga, genu valgum, tibial torsiyon, konjenital boğumlar, genu recurvatum vb. şekil-1).
    açiklama: valgus açıları üst ekstremitede 30 dereceye kadar, alt ekstremitede 15 dereceye kadar; varus açıları üst ekstremitede 15 dereceye kadar, alt ekstremitede 5 dereceye kadar; 10 dereceye kadar olan recurvatumlar.
    b) 1. beden hareket ve vazifelerini bozan ve ameliyatla düzeltilmeyen üst ve alt tarafların şekil bozuklukları, a diliminde belirtilen hastalıklar ve bacak ekseninin (spina ilyaka anterior, patella, ayağın ikinci parmaktan geçen ekseni) ileri derecedeki şekil bozuklukları. b) (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.50) 1. beden hareket ve vazifelerini bozan ve ameliyatla düzeltilmeyen üst ve alt tarafların şekil bozuklukları (a) diliminde belirtilen açılanmalardan daha fazla olan deformiteler).
    c) 57 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. diz üstü ve dirsek üstü amputasyon veya diz ve dirsek eklemleri hizası dahil daha üst bölümlerden dezartikülasyon.
    2. diz altı ya da dirsek atı amputasyon dezartikülasyon.
    3. kol ya da bacaklardan birinin ya da bir bölümünün anadan doğma yokluğu ya da vazife bakımından anadan doğma ya da edinsel bir hastalık sekeli ile yok hükmünde olması.
    4. travmatik bir nedenle oluşmuş üst ya da alt taraflardan birinin yok hükmünde fonksiyon kaybı.

    madde 58 - a) 1. beden hareket ve vazifelerini bozmayan büyük eklemlerin yerine konmuş çıkığı ya da hareket şekil bozukluğu, önemsiz derecede yapışıklıklar (normal hareket açısı toplamının 1/4 (dahil) kadarının azalması, (eklemlerin normal hareket açısı şekil-2, 3, 4, 5'te gösterilmiştir).
    2. üst ve alt taraf flanks ve flnakslar arası eklemlerin iyileşmiş, beden hareket ve vazifelerini bozmayacak derecedeki iltihap sekelleri.
    3. beden hareket ve fonksiyonlarını bozmayan, hayat için tehlike göstermeyen, kemik ve yumuşak dokular içinde yabancı cisimler.
    b) beden hareket ve vazifelerini bozan:
    1. üst tarafın büyük eklemlerinin (omuz, dirsek ve el bileği) sık sık nükseden habitüel çıktığı, yarım yapışıklığı, normal harekat açısının 1/4 (hariç) ile 1/2 (dahil)'sine kadar hareket noksanlığı ya da gevşekliği.
    2. alt taraf büyük eklemlerin (kalça, diz ve ayak bileği) hareketlerinde 1/2 nisbetinde noksanlık yapan eski çıkıkları, yarım yapışıklıkları ya da diğer hastalık sekelleri ameliyatla düzelmesi olanaksız gevşek eklem, sık nükseden, ameliyatla tedavisi olanaksız tüberküloza bağlı olmayan hidropslar.
    3. ameliyatla çıkarılamayan (omuz, dirsek, el bileği, kalça, diz ve bileğinde) ve eklem hareketlerini en az 1/2 oranında azaltan eklem faresi (korporo libera), yabancı cisimler.
    4. üst ve alt taraf falanks ve falankslar arası eklemlerin askerlik görevine engel olacak derecede olan spesifik ve nonspesifik iltihap sekelleri.
    5. beden hareket ve fonksiyonlarını bozan ya da hayat için tehlike gösteren yumuşak dokuların, organların ve kemiklerin içindeki ameliyatla çıkarılmayan yabancı cisimler.
    6. (değişik: 2000/34 - 11.1.2000) üst veya alt taraf eklemlerin parsiyel ya da total protezle düzeltilmiş lezyonları.
    7. henüz sekel halini almamış, deformite yapmamış olmakla birlikte üst veya alt taraf eklemlerin bir veya birden fazla sayıda tutmuş, kesin tedavisi olmayan kronik, progressif enflamatuar, spesifik veya nonspesifik romatizmal hastalıklar.
    8. (ek fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) üst ve alt taraf büyük eklemlerin beden hareket ve vazifelerini bozan aseptik nekroz sekelleri ve geniş eklem yüzü harabiyetleri.
    c) 58 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) beden hareket ve vazifelerini ileri derecede bozan:
    1. üst ve alt taraf büyük eklemlerinin yerine konmamış eski çıkığı, eklem hareketlerini yarıdan fazla azaltan ya da yürümeyi önemli derecede bozan yapışıklığı, gevşekliği.
    2. üst ya da alt taraf büyük eklemlerinin giderilmesi olanaksız, eski aseptik nekrozu, spesifik ve nonspesifik romatizmal iltihap sekelleri.
    3. (değişik: 2000/34 - 11.1.2000) üst veya alt taraf büyük eklemlerini parsiyel ya da total protezle düzeltilmiş lezyonları.
    madde 58- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.51) a) 1. beden hareket ve vazifelerini bozmayan büyük eklemlerin yerine konmuş çıkığı veya hafif şekil bozukluğu, önemsiz derecede yapışıklıklar (normal hareket açısı toplamının 1/4 (dahil) kadarının azalması) (eklemlerin normal hareket açısına şekil - 2, 3, 4 ve 5'de yer verilmiştir).
    2. üst ve alt taraf flanks ve flankslararası eklemlerin iyileşmiş, beden hareket ve vazifelerini bozmayacak derecedeki iltihap sekelleri.
    3. beden hareket ve fonksiyonlarını bozmayan, hayat için tehlike göstermeyen, kemik ve yumuşak dokular içinde yabancı cisimler.
    4. parsiyel ya da total menisektomi, menisküs yırtıklarına bağlı hastalıklar.
    5. etkilediği eklem veya ekstremitenin fonksiyonunu bozmayan ve uygulanan tedaviye cevap veren hafif derecede refleks sempatik distrofik veya kompleks bölgesel ağrı sendromları.
    b) 1. üst tarafın büyük eklemlerinin (omuz, dirsek, ön kol ve el bileği) sık sık nükseden habitüel çıkığı, yarım yapışıklığı, normal hareket açısının 1/4 (hariç) ile 1/2 (dahil)'sine kadar hareket noksanlığı ya da gevşekliği.
    açiklama: omuz ekleminin çok yönlü gevşekliğinde çekilen ağırlıklı stres grafilerinde eklem bütünlüğünün bozulması (humerus başının glenoid üzerinde 2 cm.'den fazla (2 cm. hariç) kayması).
    2. alt tarafın büyük eklemlerinin (kalça, diz ve ayak bileği) hareketlerinde 1/2 nispetinde noksanlık yapan eski çıkıkları, yarım yapışıklıkları veya diğer hastalık sekelleri, ameliyatla düzelmesi olanaksız gevşek eklem, sık nükseden, ameliyatla tedavisi olanaksız tüberküloza bağlı olmayan hidropslar.
    3. ameliyatla çıkarılamayan (omuz, dirsek, el bileği, kalça, diz ve bileğinde) ve eklem hareketlerini en az 1/2 oranında azaltan eklem faresi (korpora libera), yabancı cisimler.
    4. üst ve alt taraf falanks ve falankslar arası eklemlerin askerlik görevine engel olacak derecede olan spesifik ve nonspesifik iltihap sekelleri.
    5. beden hareket ve fonksiyonlarını bozan veya hayat için tehlike gösteren yumuşak dokuların, organların ve kemiklerin içindeki ameliyatla çıkarılmayan yabancı cisimler.
    6. üst ve alt taraf eklemlerin parsiyel veya total protezle düzeltilmiş lezyonları.
    7. henüz sekel halini almamış, deformite yapmamış olmakla beraber üst veya alt taraf eklemlerin bir veya birden fazla sayıda tutmuş, kesin tedavisi olmayan, en az altı ay süreyle laboratuvar olarak aktivitesinin devam ettiği gözlenen kronik progresif enflamatuvar, spesifik veya nonspesifik romatizmal hastalıklar.
    8. üst ve alt taraf büyük eklemlerin beden hareket ve vazifelerini bozan aseptik nekroz sekelleri ve geniş eklem yüzü harabiyetleri.
    9. bilateral patella konjenital luksasyonu veya yokluğu.
    10. en az 6 ay süreyle klinik bulgular veya laboratuvar yöntemler ile aktivitesinin devam ettiği tespit edilen, etkilenen ekstremitenin fonksiyonlarını bozacak şekilde ağrı, şişlik, küçük veya büyük eklemlerde 1/4 -1/2 arasında kısıtlılığa neden olması ve uygulanan tedavilerden yarar görülmemesi.
    c) 58 inci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) beden hareket ve vazifelerini ileri derecede bozan:
    1. üst ve alt taraf büyük eklemlerinin yerine konmamış eski çıkığı, eklem hareketlerini yarıdan fazla azaltan veya yürümeyi önemli derecede bozan yapışıklığı, gevşekliği.
    2. üst veya alt taraf büyük eklemlerinin giderilmesi olanaksız, eski aseptik nekrozu, spesifik ve nonspesifik romatizmal iltihap sekelleri.
    3. üst veya alt taraf büyük eklemlerin parsiyel veya total protezle düzeltilmiş lezyonları.
    4. en az 6 ay süreyle klinik bulgular veya laboratuvar yöntemleri ile aktivitesinin devam ettiği tespit edilen, etkilenen ekstremitenin fonksiyonlarını bozacak şekilde ağrı, şişlik küçük veya büyük eklemlerde 1/2'den fazla kısıtlılığa neden olması ve uygulanan tedavilerden yarar görülmemesi.

    madde 59 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. üst ve alt tarafın beden hareket ve vazifelerini bozmayan; kemiklerin soliter çıkıntıları, soliter iyi huylu tümörleri, edinsel ya da doğmalık şekil ve yapı bozuklukları, spesifik ya da nonspesifik romatizmal kemik iltihap sekelleri.
    2. üst ve alt tarafın beden hareket ve vazifelerini bozmayan; boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. dahil)'ye kadar, boyu 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. dahil)'ye kadar olan uzama ya da kısalmalar.
    3. üst ve alt tarafın beden hareket ve vazifelerini bozmayan; boyu 170santimetreden kısa olanlarda alt tarafta 3 cm. (3 cm. dahil)'ye kadar, boyu 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. dahil)'ye kadar olan uzama ya da kısalmalar.
    b) 1. beden hareket ve vazifelerini bozan; boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. hariç)'den 5 cm. (5 cm. dahil)'ye kadar, 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'den 6 cm. (6 cm. dahil)'ye kadar uzama ya da kısalmalar.
    2. beden hareket ve vazifelerini bozan; boyu 170 santimetreden kısa olanlarda alt tarafta 3 cm. (3 cm. hariç)'den 4 cm. (4 cm. dahil)'ye kadar, boyu 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'den 5 cm. (5 cm. dahil)'ye kadar uzalma ya da kısalmalar.
    3. beden hareket ve vazifelerini bozan; aktivitesi durmuş, hafif sekel bırakmış spesifik, nonspesifik ve romatizmal iltihap sekelleri.
    4. beden hareket ve vazifelerini bozan; fena tedavi edilmiş kemik kırıkları sonucu meydana gelen sekeller, şekil bozuklukları.
    c) 59 uncu maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri, tedavi altındaki kemik kırıkları.
    d) 1. beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan; fena tedavi edilmiş kemik kırıkları sonucu meydana gelen sekeller, şekil bozuklukları, yalancı eklem.
    2. beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan; 59 uncu maddenin b diliminin (1) numaralı fıkrasında gösterilen rakamlardan daha fazla uzama ya da kısalmalar.
    3. beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan; 59 uncu maddenin b diliminin (2) numaralı fıkrasında gösterilen rakamlardan daha fazla uzama ya da kısalmalar.
    4. beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan; kötü huylu kemik tümörleri, kemiklerin mültipl iyi huylu tümörleri, ameliyatla tedavi edildiği halde iki kezden fazla nüks eden soliter iyi huylu kemik tümörleri.
    5. beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan; uzun kemiklerin (femur, tibia, humerus, radius, ulna) tüberkülozu ve diğer kemiklerin tedavisi olanaksız, spesifik romatizmal nonspesifik iltihapları ve sekelleri.
    madde 59- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.52) a) üst ve alt tarafın beden hareket ve vazifelerini bozmayan:
    1. kemiklerin soliter çıkıntıları, soliter iyi huylu tümörleri, edinsel veya doğmalık şekil ve yapı bozuklukları, spesifik veya nonspesifik romatizmal kemik iltihap sekelleri.
    2. boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. dahil)'ye kadar, 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'ye kadar olan uzama veya kısalmalar.
    3. boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. dahil)'ye kadar, 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'ye kadar olan uzama veya kısalmalar.
    b) beden hareket ve vazifelerini bozan:
    1. boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. hariç)'den 5 cm. (5 cm. dahil)'ye kadar, 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'den 6 cm. (6 cm. dahil)'ye kadar uzama veya kısalmalar.
    2. boyu 170 santimetreden kısa olanlarda üst tarafta 3 cm. (3 cm. hariç)'den 4 cm. (4 cm. dahil)'ye kadar, 170 santimetre ve daha uzun olanlarda 4 cm. (4 cm. hariç)'den 5 cm. (5 cm. dahil)'ye kadar uzama veya kısalmalar.
    3. aktivitesi durmuş, hafif sekel bırakmış spesifik, nonspesifik ve romatizmal iltihap sekelleri.
    4. fena tedavi edilmiş kemik kırıkları sonucu meydana gelen sekeller, şekil bozuklukları, eklem yüzü harabiyetleri.
    5. patolojik kırık riski taşıyan, büyük kemiklerin yük taşıyan bölgelerinde yer alan agresif benign kemik tümörleri.
    c) 59 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) beden hareket ve faaliyetlerini ileri derecede bozan:
    1. fena tedavi edilmiş kemik kırıkları sonucu meydana gelen sekeller, şekil bozuklukları, yalancı eklem.
    2. 59 uncu maddenin b diliminin (1) numaralı fıkrasında belirtilen rakamlardan daha fazla uzama veya kısalmalar.
    3. 59 uncu maddenin b diliminin (2) numaralı fıkrasında belirtilen rakamlardan daha fazla uzama veya kısalmalar.
    4. kötü huylu kemik tümörleri, beden hareketlerini ileri derecede bozan, kemiklerin multipl iyi huylu tümörleri, ameliyatla tedavi edildiği halde iki kezden fazla nüks eden soliter iyi huylu kemik tümörleri.
    5. uzun kemiklerin (femur, tıbıa, humerus, radius, ulne) tüberkülozu ve diğer kemiklerin tedavisi olanaksız, spesifik romatizmal nonspesifik iltihapları ve sekelleri.

    madde 60 - a) 1. silahlı hizmete engel olmayan her çeşit eklem derisi yara izleri ve yapışıklıklar.
    b) 1. büyük eklemlerin hareketlerini 1/2 oranında azaltan yapışıklıkları ve yara izleri.
    c) 60 ıncı maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. büyük eklemlerin hareketlerini 1/2'den fazla azaltan geniş yara izleri ve yapışıklıkları.

    madde 61 - a) beden hareket ve vazifelerini bozmayan:
    1. kas ve tendon arızaları, beden ve ekstremite hareketlerini bozmayan soliter ya da grup halindeki kasagenezileri ve ameliyatla tedavi edilebilen iyi huylu kas tümörleri. 1. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.53) kas ve tendon arızaları, beden ve ekstremite hareketlerini bozmayan soliter ya da grup halindeki kas agenezileri ve ameliyatla tedavi edilebilen iyi huylu kas ve yumuşak doku tümörleri.
    2. üst tarafta kolda 3 santimetre (3 cm. dahil), ön kolda (dirsek altı) 2 santimetre (2 cm. dahil)'ye kadar kas atrofisi ya da çevre genişliği yapmış hastalık sekelleri.
    3. alt tarafta 3 cm. (3 cm. dahil)'ye kadar olan kas atrofileri ya da çevre genişliği yapmış hastalık sekelleri.
    b) beden hareket ve vazifelerini bozan:
    1 .önemli beden hareketlerini yaptıran tendon ve kasların travmatik sekelleri. (kas kasıntıları, kas fıtıkları v.b.)
    2. büyük kaslarda devamlı kas iltihapları, miyozit ossifikan.
    3. üst tarafta kolda 3 cm. (hariç) 5 cm. (dahil)'ye kadar, ön kolda 2 santimetreden (hariç) 4 cm. (dahil)'ye kadar sabit hale gelmiş kas atrofilleri ya da çevre genişliği yapan sekeller.
    4. alt tarafta uylukta 3 santimetreden (hariç) 6 cm. (dahil)'ye kadar, tibia çevresinde 3 cm. (hariç) 5 cm. (dahil)'ye kadar sabit hale gelmiş kas atrofileri ya da çevre genişliği yapan sekeller.
    c) 61 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) beden hareket ve vazifelerini ileri derecede bozan:
    1. kas ve tendonların travmatik önemli derecedeki harabiyeti, ekstremitelerin hareketlerini 58 inci maddenin 1. fıkrası derecesinde bozan grup kas hastalıkları.
    2. önemli ve devamlı kas iltihapları, ameliyatla tedavisi olanaksız ya da nüks eden iyi huylu kas tümörleri kasların kötü huylu tümörleri. 2. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.53) önemli ve devamlı kas iltihapları, ameliyatla tedavisi olanaksız veya nüks eden iyi huylu kas tümörleri, kasların kötü huylu tümörleri, sarkomlar.
    3. üst tarafta kolda 5 cm.den fazla ve ön kolda 4 cm.den fazla kas atrofisi ya da çevre genişliği yapan hastalık sekelleri.
    4. alt tarafta uylukta 6 cm.den tibya çevresinde 5 cm.den fazla kas atrofisi ya da çevre genişliği yapan hastalık sekelleri.

    madde 62 - a) 1. başın, kolların serbestçe hareketini kısıtlamayan tortikolis, servikal kaburga, kalkık skapula.
    2. omuz ya da kalçalardan birinin ötekine oranla hafif kalkık ya da inik oluşu.
    b) 1. nörolojik ya da vasküler belirti yapan servikal kaburga.
    2. kol ve gövde hareketlerini azaltan skapula gevşekliği ya da şekilbozukluğu.
    3. (ek: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.54) baş ve boyun hareketlerini %50'ye kadar bozan ve yüzde asimetri yapmış tortikolis.
    c) 62 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. baş ve boyun hareketlerini ileri derecede bozan ya da yüzde ileri derecede asimetri yapan tedavi ile düzeltilmesi, giderilmesi olanaksız tortikolis.
    2. kol ve boyun hareketlerine engel olan, ağır, sinirsel ve damarsal bozukluğa yol açmış servikal kaburga.
    3. görünüşü ileri derecede bozan, omuz ve pelviz asimetrisi, kllipel-feil sendromu serebral paralizi v.b.

    madde 63 - a) (değişik bent: 97/9106 - 30.1.1997) 1. omurganın hafif derecedeki eğrilik ya da şekil bozuklukları.
    2. göğüs kafesinin hafif şekil bozuklukları (güvercin göğsü, kunduracı göğsü v.b.).
    3. hareket, his ve stabilite bozukluğu yapmayan, paravertebral kas spazmı göstermeyen, uzun süre ayakta durma ve yürüyüşte bel ve bacak ağrısı meydana getirmeyen iki seviyede spina bifida occulta, birinci derecede spondilolistezis (67 inci maddedeki ek şekil 1'de görüldüğü gibi), iyileşmiş soliter ve multipl vertebra kırıkları, tek ve çift taraflı sakralizasyon, lumbalizasyon, tropizm (hiç bir klinik belirti vermeyen sadece radyolojik olarak saptanan tek seviyedeki spina bifıda occulta, tek ve çift taraflı sakralizasyon, tek vertebrada lumbalizasyon fakülte ve yüksekokullara alınacak diğrenci adaylarında sağlam kabul edilir).
    4. servikal vertebralar dışındaki vertebralarda posttravmatik ya da nonspesifik romatizmal, iltihap sonu ankiloz ya da cerrahi artrodez (en çok 2 vertebrada).
    5. opere edilmemiş disk hernileri.
    b) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. omurganın görünüşü bozacak derecede açı yapan, kompansatris açı gösteren tüberküloza bağlı bulunmayan eğrilik ve şekil bozuklukları (skolyoz, kifoz, jibozite, lordoz v.b.).
    2. hareket his ya da stabilite bozukluğu yapan spina bifida, spondilolistezis, sakralizasyon, lumbalizasyon, tamamen iyileşmiş ya da aktivitesi durmuş mal de pott.
    3. omurganın hareketlerini % 25'den fazla kısıtlayan, devamlı ağrı ve stabilite bozukluğu yapan spondilartritler, travmatik veya dejeneratif hastalıklar, scheurman hastalığı, ankilozan spondilitis.
    4. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) nedeni ne olursa olsun bir vertebrada tam laminektomi, servikal vertebralarda yapılan tek seviyeli, diğer vertebralarda üç vertebrayı içine alan füzyon ameliyatları.
    5. göğüs kafesinin ileri derecedeki şekil bozuklukları.
    6. radyolojik olarak kanıtlanmış, aynı seviyeden bilateral veya iki ayrı seviyeden tek taraflı açılarak yapılmış disk hernisi ameliyatları.
    c) 63 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) (değişik: 93/4398 - 4.5.1993) 1. bel kemiğinin beden hareket ve faaliyetlerini çok ileri derecede bozan ya da görünüşü bozacak derecede şekil bozukluğu yapan eğrilik ya da şekil bozuklukarı (asimetri, torsiyon ve fiksasyon gösteren geniş kavisli, skolyozlar, sabit ve aşırı lordoz, çok keskin açı gösteren kifoz ve başka şekil bozuklukları).
    2. hiç bir askerlik görevi yapamayacak derecede fonksiyon bozukluğu yapmış göğüs kafesinin çok ileri şekil bozuklukları.
    3. ileri derecede hareket ve his bozukluğu yapmış sakralizasyon, lumbalizasyon, spina bifida, spondilolistezis ve ankilozan spondilitis.
    4. 2 vertebrada tam laminektomi ya da 2'den fazla vertebrada kısmi laminektomi, servikal vertebralarda yapılan birden fazla seviyeli füzyon ameliyatları.
    5. medulla spinalis ya da vertebraların kötü huylu tümörleri.
    6. ileri derecede harabiyet yapmış mal de pott.
    7. belirgin his, trofik, statik ya da sfinkter bozukluğu ya da radyolojik bulgu gösteren, tedavisi olanaksız disk hernileri, ekstra meduller tümörler.
    8. tüberkülozhariç, herhangi bir nedenle meydana gelen, tedavi amacı ile yapılmış 3'den fazla vertebrayı içine alan artrodez.
    9. kolumna vertebralis hareketlerini % 50 ya da daha fazla kısıtlayan arızalar.
    madde 63- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.55) a) 1. omurganın hafif derecedeki eğrilik veya şekil bozuklukları.
    2. göğüs kafesinin hafif derecedeki bozuklukları (güvercin göğsü, kunduracı göğsü vb.).
    3. hareket, his ve stabilite bozukluğu yapmayan, paravertebral kas spazmı göstermeyen, uzun süre ayakta durma ve yürüyüşte bel ve bacak ağrısı meydana getirmeyen spina bifida occulta, hiatus sakralis, birinci derecede spondiolistesiz (67 nci maddede yer verilen ek şekil 1'de belirtildiği şekilde) iyileşmiş soliter ve multipl vertebra kırıkları, tek ve çift taraflı sakralizasyon, lumbalitasyon, tropizm (hiç bir klinik belirti vermeyen sadece radyolojik olarak saptanan tek seviyedeki spina bifida occulta (hava harp okulu öğrencileri hariç) sağlam kabul edilir, tek ve çift taraflı sakralizasyon, tek vertebrada lumbalizasyon, sadece fakülte ve yüksekokullara alınacak öğrenci adaylarında sağlam kabul edilir.)
    4. servikal vertebralar dışındaki vertebralarda posttravmatik veya nonspesifik
    5. opere edilmemiş disk hernileri, opere edilmiş tek seviyeli disk hernileri.
    6. hareket, his ve stabilite bozukluğu yapmamış, klinik ve laboratuvar olarak remisyona girdiği tespit edilen vertebral kolon veya sakroiliak eklemin romatizmal hastalıkları.
    b) 1. omurganın görünüşünü bozacak derecede açı yapan, kompansatris açı gösteren tüberküloza bağlı bulunmayan eğrilik ve şekil bozuklukları (skolyoz, kifoz, jibozite, lordoz vb.).
    2. hareket, his veya stabilite bozukluğu yapan spina bifida, spondilolistezis, sakralizasyon, lumbalizasyon, tamamen iyileşmiş veya aktivetisi durmuş mal de pott.
    3. omurganın hareketlerini %25'den fazla kısıtlayan, devamlı ağrı ve stabilite bozukluğu yapan spondilartritler, travmatik veya dejeneratif hastalıklar, scheurman hastalığı, ankilozan spondilitis.
    4. nedeni ne olursa olsun bir vertebrada tam laminektomi, servikal vertebralarda yapılan tek seviyeli, diğer vertebralarda üç vertebrayı içine alan füzyon ameliyatları.
    5. göğüs kafesinin ileri derecedeki şekil bozuklukları.
    6. radyolojik olarak kanıtlanmış, aynı seviyeden bilateral veya iki ayrı seviyeden tek taraflı açılarak yapılmış disk hernisi ameliyatları, semptomatik, nörolojik defisit yapmış veya ameliyat sonrası nörolojik defisitleri düzelmiş veya devam eden en az 2 seviyeli hemilaminektomi ile (diskektomi yapılmamış olsa bile) tedavi edilmiş, radyolojik olarak kanıtlanmış spinal stenozlar.
    7. vertebraların tedavi edilmiş veya edilmemiş iyi huylu tümörleri.
    8. her tip odontoid kemik fraktürleri ve atlantoaksiyel dislokasyonlar.
    c) 63 üncü maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. bel kemiğinin beden hareket ve faaliyetlerini çok ileri derecede bozan veya görünüşü bozacak derecede şekil bozukluğu yapan eğrilik veya şekil bozuklukları (asimetri, torsiyon ve fiksasyon gösteren geniş kavisli skolyozlar, sabit ve aşırı lordoz, çok keskin açı gösteren kifoz ve başka şekil bozuklukları).
    2. ileri derecede hareket ve his bozukluğu yapmış sakralizasyon, lumbalizasyon, spina bifida, spondilolistezis ve ankilozan spondilitis.
    3. 2 vertebrada tam laminektomi veya 2'den fazla vertebrada kısmi laminektomi, servikal vertebralarda yapılan birden fazla seviyeli füzyon ameliyatları.
    4. medulla spinalis veya vertebraların kötü huyu tümörleri.
    5. ileri derecede harabiyet yapmış mall de pott.
    6. belirgin his, trofik, statik veya sfinkter bozukluğu ya da radyolojik bulgu gösteren, tedavisi olanaksız disk hernileri, ekstra meduller tümörleri.
    7. tüberküloz hariç olmak üzere herhangi bir nedenle meydana gelen, tedavi amacı ile yapılmış 3'den fazla vertebrayı içine alan artrodez.
    8. kolumna vertebralis hareketlerini %50 veya daha fazla kısıtlayan arızalar.

    madde 64 - a) 1. askerlik görevine engel olmayan ya da ameliyatla düzeltilebilen fazla parmak ya da baş parmakla 2 nci parmak arası hariç, kullanılan elde iki, diğer elde üç parmak arasında yapışıklıklar ya da syndactilie.
    2. baş ve işaret parmakları hariç, diğer parmaklardan birinin büyük (makrodaktili) ya da küçük (mikrodaktilie) olması (% 50'den az).
    3. kullanılan elin baş, işaret parmağında bir ya da diğer parmaklarında beş ya da diğer el baş parmağında iki, diğer parmaklarından beş interfalanjial ya da metakarpo-falangial eklemlerde sertlik ya da gevşeklik (işaret parmağı tanı sertliğinde bunun yerine orta parmağın fonksiyon yapıp yapmayacağı dikkate alınır.)
    b) 1. hareketleri bozan ve ameliyatla düzeltilmesi olanaksız ellerden birinde konjenital ya da edinsel baş ve işaret parmakları arasındaki yapışıklıklar.
    2. ameliyatla düzeltilmesi olanaksız. konjenital ya da edinsel baş veişaret parmakları arası hariç kullanılan elde 3 parmak, öteki elde 4 parmak arasındaki yapışıklıklar ya da her iki elde birden, baş ve işaret parmakları arası hariç, beş parmak toplamında yapışıklıklar.
    3. elin ve işaret parmaklarının büyüklüğünün öteki tarafa göre % 50'den büyük (makrodaktilie) ya da küçük (microdaktilie) olması.
    4. ellerden birinde ya da her ikisinde birden baş ve işaret parmakları hariç diğer parmaklardan ikisi normal parmaklara göre büyüklüğünün % 50'den büyük (makrodaktilie) ya da % 50'den küçük (microdaktilie) olması.
    5. kullanılan elde baş ve işaret parmağı dahil toplamı beş olan (5 dahil) öteki elde 6 (6 dahil) inter falangalya da metakarpu falangial eklemin sertlik ya da gevşeklikleri.
    6. ellerden birinde baş ve işaret parmağı hariç, 6-9 (9 dahil) interfalangial ya da metakarpo falangial eklemlerde sertlik ya da gevşeklikler.
    c) 64 üncü maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ellerden birinde parmakların interfalangial ve metakarpo falangial eklemlerinde b dilimlerinde gösterilenlerden fazla sayıda sertlik ya da gevşeklikler.
    2. el fonksiyonlarını yok denecek derecede azaltan kemiklerin noksan ya da fazla büyümesi, kiriş ve kas arızaları, şekil bozuklukları.

    madde 65 - a) 1. kullanılan elin baş parmağı hariç bir parmağın bütünü, ya da toplamı üçü geçmemek üzere parmaklarda flanks noksanlıkları, bir parmağın metekarpı ile birlikte çıkarılmış olması.
    2. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) kullanılmayan eldeki parmaklarda baş parmak hariç toplam dördü geçmemek üzere (beş hariç) flanks noksanlıkları.
    3. ellerden birinde ya da her ikisinde birden baş parmakta bir flanks yokluğu ya da baş parmaklar sağlam olduğu halde işaret parmaklarında kullanılan elde iki kullanılmayan elde metekarpı ile birlikte parmağın yokluğu.
    4. her iki elde birden işaret parmaklarında toplam dördü geçmemek üzere flanks noksanlıkları ya da baş parmaklarında bir flanks yokluğu ile işaret parmakların bir flanks yokluğunun birlikte bulunması.
    b) 1. kullanılan el baş parmağı hariç, diğer parmaklarda toplamı 4-5 olan falanks yokluğu ya da fonksiyon bakımından bu parmakların yok hükmünde olması.
    2. kullanılan elin baş parmağı hariç, diğer bir parmağın metekarpı ile birlikte çıkarılması ve buna ek olarak diğer parmaklarda 1-3 flanksın yokluğu.
    3. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) kullanılan elin baş parmağında tüm falanks tam yokluğu ya da bu parmağın fonksiyon bakımından yok hükmünde olması.
    4. kullanılan ya da kullanılmayan ellerde baş parmak hariç, diğer iki parmakta tüm flanksların yokluğu ya da bu iki parmağın fonksiyon bakımından yok hükmünde olması.
    5. kullanılmayan elde baş parmak hariç, diğer parmaklarda toplam 5-8 olan (8 dahil) flanks yokluğu ya da bu parmakların fonksiyon bakımından yok hükmünde olması.
    6. kullanılmayan elde baş parmağın tam yokluğu (2 flanks) ya da baş parmağın fonksiyon bakımından yok hükmünde olması.
    c) 65 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. kullanılan ya da kullanılmayan elde baş parmağın metekarpı ile birlikte yokluğu.
    2. kullanılan elde iki parmağın metekarpları ile birlikte yokluğu.
    3. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) kullanılan elde toplam yedi ve daha fazla flanks yokluğu.
    4. kullanılmayan elde iki parmağın metekarpları ile birlikte yokluğu ve buna ek olarak iki flanksın yokluğu.
    5. kullanılmayan elde toplamı dokuz ve daha fazla flanks yokluğu.
    6. her iki elde birden toplamı dokuz ve daha fazla flanks yokluğu.
    7. bir elin tüm fonksiyonlarının yok hükmünde olması.

    madde 66 - a) 1. yürüyüşü güçleştirmeyecek derecede olan ayakların şekil bozuklukları.
    2. ayakların hareketlere engel olmayan yara izleri ve kalkaneus epinleri.
    3. bir ayağın diğer ayağı oranla 3 cm. (3 cm. dahil) küçük ya da büyük olması.
    b) 1. (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) yürüyüşü bozan ve ayağın basarken çekilen ön, arka grafilerinde talus ve kalkaneus arasında ayrılma, yan grafilerde talus, naviküler ve birinci metatanstan geçen düz çizginin talonaviküler veya navikulokuneiform eklemde açılanması, tarsal kemiklerde dejenerasyon olması ve kalkaneal yükseklik açısının 10 dereceden (67 nci maddedeki ek şekil 2'deki görüldüğü gibi) daha az olması ile karakterize flask, spastik düz tabanlık.
    2. yürüyüşü bozan çukur tabanlık.
    3. yürüyüşü bozan ayağın pençe şeklindeki (claw) şekil bozuklukları.
    4. ayak bilek ekleminin nötral vaziyetten 10 dereceden fazla dorsal fleksiyon yapamayan düşük ayak ve 10 dereceden fazla fleksiyon yapamayan sabithale gelmiş şekil bozuklukları.
    5. ayağın eversiyon ve inversiyon hareketlerine engel olan kas, kiriş ve kemik hastalıkları sekelleri.
    6. yürüyüşe engel ve basınç ile ağrılı kalkaneis epinleri ve aşil kirişi kısalığı.
    7. bir ayağın diğer ayağa oranla 6 cm. (6 cm. dahil) kadar küçük ya da büyük olması. 7. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.56) bir ayağın diğer ayağa oranla 3 cm. (3 cm. hariç) - 6 cm. (6 cm. dahil) kadar küçük veya büyük olması.
    8. talus, naviculer, kuboit kemiklerinden birinin ya da kuneiform kemiklerinden ikisinin yokluğu ya da ileri derecedeki harabiyeti.
    c) 66 ncı maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. yürüyüşe tam engel olan flask düz tabanlık (ayak, bacak kaslarında atrofi ya da spazm, tarsal eklemlerde gevşeme ya da artropatik dejeneresansla birlikte olan arızalar).
    2. spastik düz tabanlık (kalkaneotalar ya da kalkaneo naviculer blok şeklinde geniş kemik kayması, ayakta şişlik ve kas spazmı ile birlikte olan durumlar).
    3. artritik değişikliklerle birlikte olan çukur tabanlık.
    4. ayağın pençe şeklini alması (aşil, kirişi, kontraksiyonu ve parmakların plantar kontraksiyonu ve artriti görünümle birlike olan).
    5. ayak bileklerinin nötral vaziyetten 5 dereceden az dorsal fleksiyon, 5 dereceden az plantar fleksiyon yapabilme halleri.
    6. ayağın eversiyon ve inversiyon hareketlerinin askerlik görevine engel olacak derecede azalması.
    7. iki taraflı ve tedaviden yararlanmayan, yürüyüşü güçleştiren kalkaneus epinleri.
    8. bir ayağın diğerine oranla 6 cm. (dahil) büyük ya da küçük olması. 8. (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.56) bir ayağın diğerine oranla 6 cm. (hariç)'den fazla büyük ya da küçük olması.
    9. kalkaneusun ya da diğer tarsal kemiklerden (talus, naviculer, kuboit kemiklerden) ikisinin ya da kuneiformlardan 3'ünün yokluğu, harabiyet ve triplartrodez yapılmış ayaklar.
    10. bir ayağın fonksiyon bakımından yok hükmünde olması.

    madde 67 - a) 1. yürüyüşü bozmayan ayak parmaklarının hafif şekil bozuklukları.
    2. baş parmak hariç diğer parmaklardan ikisinin yokluğu ya da toplam 6 flanksın noksanlığı.
    3. parmakların normal vaziyette yapışıklığı.
    4. baş ve ikinci parmak hariç bir parmağın metetarsıyla yokluğu.
    5. başparmakta iki ya da diğer parmaklarda 5 (5 dahil) interfalangial metetarsofalangial eklemlerde sertlik ya da gevşeklik.
    6. parmak fazlalığı (bir ayakta iki parmağa kadar).
    7. hafif derecede halluks-valgus ya da halluks-varus.
    b) 1. başparmak yokluğu ya da yok hükmünde olması, başparmağın ikinci parmakla birlikte sürekli ve ileri derecede şekil bozukluğu ileri derecede osteokondritli halluks-valgusu, varusu, rijit durumu çekiç parmak, çıkık parmak büzülme, yapışma, parmak binmesi halleri.
    2. başparmak hariç diğer parmaklarda üçünün noksanlığı ya da ileri derecede şekil bozukluğu (iki ayaktaysa toplamı 5 parmağa kadar (5 dahil)).
    3. başparmak hariç diğer parmaklarda toplam olarak 6'sında metetarsoflangial ya da interfalangial eklemlerde tam ankiloz ya da gevşeklik.
    4. başparmak ile ikinci parmağın metetarso-flangial ya da interfalangial eklemlerinde tam ankiloz.
    5. tedaviye direnen naviculer (kohler hastalığı) ya da ikinci metetars başı (freiberg hastalığı) osteokondriti harabiyet yaban gut sekelleri.
    6. başparmak ya da ikinci parmak hariç diğer üç parmaktan ikisini metetarslarıyla birlikte yokluğu ya da yok hükmünde olacak derecede harabiyeti.
    c) 67 nci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. her iki ayak baş parmağının yokluğu ya da yok hükmünde olması.
    2. bir ayakta baş ve ikinci parmağın metetarsı ile birlikte çıkarılması ya da yok hükmünde olacak derecede harabiyeti.
    3. her iki ayakta başparmaklar hariç diğer parmaklardan 6 ya da daha fazlasının çıkarılası ya da yok hükmünde olacak derecede harabiyetleri.
    4. baş ve ikinci parmak hariç, diğer üç parmağın metetarslarıyla birlikte çıkarılması ya da yok hükmünde olacak derecede harabiyetleri.
    5. her iki ayak başparmağının potin giymeye engel, ileri derecede atrit, çıkık halluks-valgus ya da vurus, kötü yapışıklıklardan ileri gelen şekil bozuklukları.
    6. ayağın yürüme ve ağırlığı taşıma fonksiyonlarını % 50'den fazla bozan arızaları.
    ek şekil 2 - (ek: 88/13300 - 20.9.1988) (değişik şekil: 98/12161 - 10.12.1998)

    cerrahi hastaliklar

    madde 68 - (değişik: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. beden ve hareket fonksiyonlarını bozmayan anüs ve rektumun şekil bozuklukları, hemoroidleri, anal füssür ve perianal fistülleri, cerrahi tedavi ile düzeltilmiş mukoza prolapsusları (prolapsusani), anal sifinkter darlık ve yetmezlikleri.
    2. sinüs plonidalis.
    b) 1. beden hareket ve fonksiyonlarını bozan sfinkter ani yetersizliği, darlığı, şekil bozuklukları ve bunların başarısız tedavileri.
    2. komplikasyonsuz total rektum prolapsusları (prosidensiya) ve bunların başarılı ameliyatları.
    c) 68. maddenin a, b ve d dilimlerindeki bastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. sifinkter yetmezliği oluşturmuş cerrahi tedaviye rağmen nüks eden total rektum prolapsusları (prosidensiya).
    2. bir kaç kez ameliyata rağmen nüks eden ve kalıcı komplikasyonlar oluşturan perianal, rektal ve rekto-vaginal fistüller.
    3. tedavisi olanaksız anüs ve rektumun önemli darlık ve yetersizlikleri.
    4. anüs ve rektumun kötü huylu ve tedavisi olanaksız iyi huylu tümörleri.
    madde 68- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.57) a) 1. beden ve hareket fonksiyonlarını bozmayan anüs ve rektumun şekil bozuklukları, hemoroidleri, anal fissür ve perianal fistülleri, cerrahi tedavi ile düzeltilmiş mukoza prolepsusları (prolapsusani), anal sifinkter darlık ve yetmezlikleri.
    2. sinüs pilonidalis (basit eksizyon-sütür tekniği ile tedavi edilebilecek olanlar ile bu yöntemle tedavi edilmiş olanlar sağlam kabul edilir).
    3. komplikasyon yapmamış total rectum prolapsusları (prosidensiya) veya soliter rectal ülser ile bunların başarılı ameliyatları.
    b) 1. beden hareket ve fonksiyonlarını bozan sfinkter ani yetersizliği, darlığı, şekil bozuklukları ve bunların başarısız tedavileri.
    2. operasyonun doğrudan etkisi sonucu kalıcı anatomik ve fonksiyonel bozukluklara yol açmış total rektal prolapsus veya soliter rektal ülser ameliyatları; nükseden fonksiyonel ve radyolojik olarak rectumda darlık yapmış rectal ülserler ve bunların kalıcı fonksiyonel, anatomik bozukluk yapmış komplikasyonlu ameliyatları.
    c) 68 inci maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. sfinkter yetmezliği oluşturmuş cerrahi tedaviye rağmen nüks eden total rektum prolapsusları (prosidensiya).
    2. bir kaç kez ameliyata rağmen nüks eden ve kalıcı komplikasyonlar oluşturan perianal, rektal ve rekto-vağinal fistüller.
    3. tedavisi olanaksız anüs ve rektumun önemli darlık ve yetersizlikleri.
    4. anüs ve rektumun kötü huylu ve tedavisi olanaksız iyi huylu tümörleri.

    madde 69 - a) 1. ameliyatla tedavi edilebilen her çeşit fıtıklar ve fıtık eğilimi gösteren karın duvarı zayıflıkları.
    (ameliyat olmuş ve nüksetmesi olasılığı bulunmayan fıtık, apandisit gibi küçük ameliyat nedbeleri sağlam kabul edilir.)
    b) 1. ameliyatı sakıncalı olup, diğer koruyucu tedbirlerle yerine konabilen ve korunabilen karın duvarı fıtıkları.
    c) 69. maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. ameliyatı sakıncalı, yerine konması ve tutulması olanaksız büyük fıtıklar.
    2. lomber, obtüratör, iskiyadik ve perineal fıtıklar.
    3. (değişik fıkra: 97/9106 - 30.1.1997) en az üç kez ameliyata rağmen nüks eden ve cerrahi olarak düzeltilemeyen karın duvarı fıtıkları.
    madde 69- (değişik: 2002/3627 - 7.1.2002 / m.58) a) 1. ameliyatla tedavi edilebilen her çeşit fıtıklar ve fıtık eğilimi gösteren karın duvarı zayıflıkları (ameliyat olmuş ve nüksetmesi olasılığı bulunmayan fıtık, apandisit gibi küçük ameliyat nedbeleri sağlam kabul edilir).
    b) 1. sadece protez materyalleri ile tamir edilebilecek veya edilmiş olan komplike karın duvarı fıtıkları (inguinal bölge fıtıklarının laparoskopik veya tension free yöntemlerle tamiri hariç).
    c) 69 uncu maddenin a, b ve d dilimlerinde belirtilen hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. çağdaş cerrahi yöntemlerle tedavisi olanaksız olan karın duvarı fıtıkları; lomber, obturator, iskiyadik ve perineal fıtıklar.

    madde 70 - (ek: 97/9106 - 30.1.1997) a) 1. hayati önemi olmayan, kardiyovasküler ve solunum sistemini tutmayan allerjik anafilaktik reaksiyon türleri.
    b) 1. kardiyovasküler ve solunum sistemini de bozan ve hayati tehlike arz eden ve sık sık tekrarlayan, objektif tanı yöntemleri (laboratuvar ve eliminasyon-provakasyon testleri) ile kanıtlanmış, eliminasyonu mümkün olmayan allerjik anafilaktik reaksiyon türleri.
    c) 70 inci maddenin a, b ve d dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat halleri.
    d) 1. askerlik hizmetine engel, ileri derecede fonksiyon bozukluğu ve komplikasyon yapmış allerjik hastalıklar.
    not: hastalığın tuttuğu organ ya da sisteme göre ilgili klinik dallara ait d dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır.
  • yakın zamanda geçireceğim tiroid ameliyatı sonrasında ömür boyu hipotiroidi hastası olacak olmam nedeniyle beni hasta ve arızalı kabul eden bu tsk yönetmeliği sayesinde askere gitmeyeceğimi öğrendim.

    tişikkirlir sipirmin.
hesabın var mı? giriş yap