christopher bollas

• hayatinin buyuk bolumunu amerika'da gecirmis olan, serbest cagrisim uzerine onemli calismalari bulunan ingiliz psikanalist ve yazar.
• dilimize çevrilen tek kitabı olan "freudyen an"ını okurken son derece parlak gözlemlerle karşılaştım hem freud'un bıraktığı miras olan "serbest çağrışım"ın sonraki psikanaliz ekolleri tarafından giderek aşındırılışı ve değersizleştirilmesiyle ilgili, hem de bu değersizleştirmenin psikanaliz pratiği üzerindeki muhafazakarlaştırıcı etkileriyle ilgili. bollas'ın freud'a yaptığı vurguyu okurken lacan'ın "freud'a dönüş" hareketinin bir benzeri canlandı zihnimde, bu açıdan son derece değerli buldum.
  
  praksisler arasında muhafazakarlığa karşı en uzak pozisyonu alması ve bu pozisyonu etik bir duruş olarak benimseyip ondan taviz vermemesi gereken psikanalizin pek çok kolaylık, gündelik kaygı ya da günün gereksinimleri uğruna freudyen bağlamdan kopuşuna ve "şimdi ve burada"nın aktarım odaklı çalışmalarına kapılışına dair eleştiri niteliğinde pek çok cümle var bollas'ın kitabında. freud'un keşfi olan serbest çağrışımdan kopuşun yol açtığı tehlikelere dikkat çekerken şöyle diyor bollas:
  
  -serbest çağrışımın reddi yönündeki bir eğilimin sonucunda bilinçdışından bilinçdışına bir iletişimin olanağı yok olmaya yüz tutar.
  - öznelliğe dayalı bir özgürlük ortamı olan ve bu özgürlüğün dayanak noktasını da serbestçe konuşmaktan alan psikanaliz otoriterliğe teslim olma riski taşır.
  -bilinçdışının binbir tonlu düşünceler ağı yorumsamacılığın kolaylığına hapsolarak dile gelme olanağından mahrum kalır.
  
  daha çok okuduğum lacan ile kıyasladığımda bollas'ın tarzında ona yakın yanlar buldum. benzer bir çok katmanlılık, insani bilimlerin pek çok alanına yatkınlık, bilinçdışı algılama kuramındaki esneklik, sanatsal yaratım süreçleri üzerine derinlikli düşünceler ve pratiğini kuramlaştırma çabaları. en temel benzerlik ise freud'a yapılan vurgu olsa gerek. pskanalizin başlangıç noktasının freud olduğunu göz önüne aldığımızda bu vurguları bir artı olarak değil, bir zorunluluk olduğunu anlamakta güçlük çekmiyor olmamız gerek.