• grigoriy aleksandroviç potyomkin (13 eylül 1739 –5 ekim 1791 rusya'nın 18. yüzyıldaki yayılmacı siyasetinin mimarlarından biri olan bir rus generali, devlet adamı ve çariçe ıı. katerina'nın sevgilisidir. hayatını çariçe ıı. katerina'yla birlikte osmanlı devleti'ni parçalayarak rusya'nın egemenliği altında başkenti istanbul'da bulunan yeni bir bizans imparatorluğu kurma hayaline adamıştır.

    grigoriy potyomkin 13 eylül 1739 tarihinde rusya'nın batısındaki smolensk kenti yakınında alt rütbeli bir subayın oğlu olarak dünyaya geldi. moskova üniversitesi'nde öğrenim gördü. sarayın muhafız alayına katıldı. 1762 yılında muhafız alayından bir grubun rus çarı ııı. petro'yu tahttan indirerek yerine karısı ıı. katerina'yı tahta çıkarması olayına katıldı. 1774 yılından sonra potyomkin çariçenin sevgilisi oldu ve sınırsız miktarda para ve siyasi güce sahip oldu. çariçe potyomkin'i 1784 yılında rus ordusunun komutanlığına getirdi.

    ıı. katerina ve potyomkin'in hayali rusya'yı balkanlara ve asya'ya hükmeden büyük bir imparatorluk haline getirmekti. bizans imparatorluğunu rusya'nın egemenliği altında yeniden canlandırmak ve istanbul'u bu imparatorluğa başkent yapmak istiyorlardı. bu amaçla lehistan'ı parçalayarak prusya ve avusturya arasında paylaştılar. ayrıca 1774 yılındaki küçük kaynarca antlaşmasıyla osmanlı devletinden bağımsız hale gelen kırım'ı rusya'nın bir parçası haline getirmeğe karar verdiler. bu amaçla 1783 yılında kırım'ı resmen rus topraklarına kattılar. potyomkin rusya'nın kırım prensi oldu. kırım'da herson, nikolayev, akyar, and yekaterinoslav gibi yeni rus kasabaları kurdu. 1787 yılında çariçe ıı. katerina kırım'a gösterişli bir ziyarette bulundu. amaç osmanlı devleti'ni sindirmek ve kırım'ı rusya'nın kalıcı bir parçası haline getirmekti.

    osmanlılar bu gelişmeleri küçük kaynarca antlaşmasına aykırı bularak rusya'ya savaş açtılar. 1787-1792 osmanlı-rus savaşı 5 yıl sürdü. potemkin 1790 yılından itibaren savaşı bugünkü romanya'nın kuzeydoğusunda bulunan yaş şehrinde kurduğu çok gösterişli karargahından yönetti. 1791 yılında çariçenin yeni sevgilisi platon zubov'u bertaraf etmek için kıskancından sankt-peterburg'a geri döndü. ancak çariçe potyomkin'in yaş'a geri dönerek osmanlılarla barış müzakereleri yapmasını istiyordu. yola çıktıktan sonra 5 ekim 1791 tarihinde yaş kentine 65 km uzaklıkta yüksek ateş ve hazımsızlıktan öldü. çariçe ıı. katerina potyomkin'i kendi kurduğu herson kentinde inşa ettirdiği katerina katedraline gömdürdü.

    potyomkin'in ölümünden 1 yıl sonra rusya'yla osmanlı devleti potyomkin'in karargahının bulunduğu yaş kentinde yaş antlaşmasını imzaladılar. bu antlaşmayla osmanlı devleti mecburen kırım'ı rusya'ya bırakmaya razı oldu
  • "rusların kırım’a girmesi ile kırım hanı selim giray gemiyle istanbul’a kaçmış, rusların kırım’a girişi ve kırım hanı’nın kaçışı halkı dehşete düşürmüştür. zengin, fakir herkes sahillere dökülüp buldukları deniz vasıtalarıyla anadolu sahillerine kaçmaya başlamıştır. kırım’dan ikinci büyük göç dalgası 1783 tarihinde rusya’nın kırım’ı ilhakıyla yaşandı. gerek kırım gerekse nogay halkından on binlerce kadın, erkek ve çocuk aileler osmanlı topraklarına hicrete başlamıştır. kırım’ın tamamen boşalacağından endişe duyan rusya’nın kırım komutanı general potemkin, göçü durdurmak için bu zavallı göçmenlerden otuz bin kadarını katletmiştir."

    ismail hakkı uzunçarşılı, osmanlı tarihi, 4. cilt s 491
  • rusya karadeniz filosu envanterinde yer alan potemkin zırhlısının isim babası olan rus general.
  • doğruluğu tartışmalı bir iddiaya göre sevgilisi ve çariçesi büyük katerina'yı ziyareti esnasında etkilemek için gerçekte rezil haldeki dinyeper nehri kıyısına sahte yerleşim dekorları kurdurarak erkeklik tarihine geçen ve potemkin köyü kavramına ilham olan adam oğlu adam.
hesabın var mı? giriş yap