maria edgeworth

• edgeworth boxdenilen icadın sahibi ekonomistin halası olan rahmetli yazar, 1767-1849 yılları arasında yaşamış, meşhur olamayan yazarlara sıfatlarkitabında kendisi için “irlandalı jane austin” ve “kadın walter scott” sıfatları uygun görülmüş. zengin ve kalabalık bir ailenin mensubu maria hanımın babası şeri yasalara tabi olmamasına rağmen dört kez evlenmiş ve yirmi iki adet çocuğu olmuş. hayatının büyük kısmını edgeworthstown’da geçirmiş ve ailenin ikinci çocuğu olması sebebiyle çiftliğin yürütme organında babasının sağ kolu görevini yürütmüş. bunun yanı sıra kardeşlerinin eğitimiyle de ilgilenmek zorunda kalan maria’nın ilk kitapları babasının yoğun müdahaleleriyle yazılan eğitici (viktoryen dönemde kadına yönelik tavırların da etkisiyle kız çocuklarının eğitimiyle ilgili) hikayelerden oluşuyor. kitaplardaki esas derdi gençlere, çocuklara, ahlak, dürüstlük gibi bir takım erdemlerin ne kadar da güzel şeyler olduğunu anlatmak olmuş. daha sonraları babasının etkisinden kurtulan maria oturup adam gibi roman yazmaya başlayınca kendini bulmuş diyebiliriz.
  
  roman yazmaya başladıktan sonra popularitesi oldukça artmış, walter scott kalkmış edgeworthstown’a gitmiş sırf maria’yı bir an olsun görebilmek için. beraber gezmişler tozmuşlar, muhabbet çevirmişler lakin maria walter beyle evlenmemiş, hatta o gazla öyle bir gitmiş ki hayatının geri kalan kısmını da bekar geçirmiş.
  
  maria’nın david ricardo’yla da görüşmüşlüğü var. babasının işlerini yürütürken toprak, istihdam, verimlilik gibi konulara kafa yoran maria hanım ricardo’yla bir türlü anlaşamamış, hatta onu kale almamış. maria’dan beklediği ilgiyi göremeyen ricardo kendini iyiden iyiye ekonomiye vermiş ve comparative advantageden emek-değer kuramına kadar bir çok teori üretmiş.
  yani diyebilirz ki yaptıkları kadar yapmadıklarıyla da tarihe esaslı çentikler atmış bir hanım hatunmuş.
  
  işte böyle de güzel bir insanmış maria edgeworth. viktoryen dönemin gayet karizmatik çekici hanımlarındanmış.
  
  castle rackrent, early lessons ve belinda yazdığı romanlardan. babasının yardımıyla yazdığı kitaplar da şunlar olabilir: letters to literary ladies, the parent's assistant, practical education.
• kiracıların ihtiyaçlarını önemsemeden servetini vurdum duymazca harcayan toprak sahibi bir aileyi anlattığı romanından sonra "rackrent" (fahiş kira) kavramı bu tarz durumlar için kullanılan bir deyim olarak literatüre girmiştir.