misket düzeni

• askerlikte ,topçu sınıfında kullanılan bir terim.salvo tabir edilen atışın değişik bir versiyonudur.atış yapılacak bölgeye 15 adet top yönlendirilir.bölgenin size en yakın olan kısmını düz bir hat olarak kabul ederek oraya beş adet topu yönlendirirsiniz,her top mermisi 100 er metre arayla düz bir çizgi oluşturacak şekilde ateş idareden gerekli koordinatları alırsınız.bu beş topun düşüreceği mermilerin 100 metre yukarısına dört topu nişanlarsınız,mermiler yine 100 m.aralıkta olacak,onun üzerine üç top,iki ve en üste de bir top.böylece her kenarı 500 m. olan üçgen bir alan tamamen atış menzili içinde kalır ve vurulmadık bölgesi kalmaz.misket düzeni budur.
• bağlamada alt telin la, orta telin re üst telin ise fa diyeze çekilmesi ile yapılan akort düzenidir.söğüdün erenleri bu düzende çalınan türkülere bir örnektir.
• bu düzende çalınan misket (güvercin uçuverdi) insana oynama isteği değil de babalar gibi efkar verir.
  
  ayrıca ardıçtandır guyuların govası, mezar arasında harman olur mu, çalın davulları gibi muhteşem türkülerin de bu düzende çalındığını yeni öğrendim, pek sevindim. nazariyat bilmesem de kulağımda makamları tutuyordu gerçi bu türkülerin, kara düzene de hiç yakışmıyordu. çok iyi oldu öğrendiğim.
  
  efkarlı düzen.
• ırak perdesinde karar veren eserlerin seslendirilmesine uygun olan düzendir. bozuk düzende olduğu gibi orta tel re (yegah), alt tel la (dügah) olarak akortlanır. bozuk düzenden farkı ise üst telin fa# (ırak) perdesine akortlanmasıdır. bunun sebebi üst telin boş pozisyonu ile karar sesinden dem çekilmesidir.
  
  ırak perdesinde karar veren eserler derken, tanpınar’ın “rumeli’nin hüseynisi” dediği eviç makamı buna en güzel örneklerdendir. özellikle halk müziğimizde çok nadide eserler vermiştir. bunlardan (benim de şahsen çok sevdiğim) bazılarını saymak gerekirse; düzene ismini veren güvercin uçuverdi (misket), sabahın seherinde ötüyor kuşlar, mezar arasında harman olur mu, söğüdün erenleri, bir incecik duman tüter bacadan gibi örnekler verilebilir. bu makamdaki eserleri la karar da çalabilirsiniz (ki bilmeyenler genelde böyle yapar) ama aynı tadı vermez.
  
  burada şunu da belirtmek gerek; sadece üst teli fa#’e akort ederek eviç makamını çalamazsınız. üst telde yapılan işlem sadece karar sesinden dem almak içindir. normalde üst tele hiç dokunulmadan, demsiz de çalınabilir.
  
  ancak esasen eviç makamının seslerini elde edebilmek için perde düzeni ile oynamak gerekir. fazla detaya girmeden izah etmeye çalışırsam, bu makamın seslerini tam alabilmek için segah (si’nin 1 koma bemolü) ve eviç (fa#’in 1 koma bemolü -bu ne demekse, diyezin bemolü mü olur ama anlayın işte-) perdelerine ihtiyaç var. türk halk müziğinde uşşak/hüseyni makamları baskın olduğu için ve bu makamlarda segah bir iki koma pest basıldığı için, standart bir bağlama perde düzeninde sib2 denen perdenin konumu, sib ile si perdelerinin tam ortasında olur. eviç makamını elde edebilmek için sib2 ile si arasına ilave perde eklemek veya sib2 perdesini si’ye doğru biraz kaydırmak gerekir. (eviç perdesi için de aynı şekilde fa# 2 perdesini fa#’e doğru.)
  
  bu iki perde ayarını yaptıktan sonra (ki eski sazları görenler varsa perde düzeni standart bu şekilde olurdu) eviç makamındaki türkülerimizi orta teldeki fa# (ırak) perdesinde karar verecek şekilde çalabilirsiniz. şimdi tek ihtiyacınız olan icra esnasında bir yandan dem çekebilmek için üst telin boşunu, makamın karar sesi olan fa#’e akort etmektir, ki işte buna misket düzeni diyoruz.
• bağlamadaki en tatlı düzenlerden biridir. makamın tatlısı mı olur demeyin, "bir incecik duman tüter", "havada turna sesi gelir", "bulut bulut üstüne", "şu yüce dağların karı eridi" gibi eserleri bu düzende çaldığınız zaman aradaki farkı bariz bir biçimde hissedersiniz.
  
  halk müziğinde halk arasında pek kullanılmayan ya da bilinmeyen bir düzendir denilebilir. mektepli kişiler bu düzeni sıklıkla kullanır. (bkz: mehmet erenler) (bkz: talip özkan)
  
  zeybeklere de çok yakışan bir düzendir ayrıca. rahmetli talip özkan yağar yağmur yer yaş olur zeybeğini bu düzende icra etmiştir genellikle.
  
  örnek vermek gerekirse; durmuş ali öztürk