nuh tufanı ^*

• aslinda buyuk tufan basligina yazacaktim, ama entry'lerin cogu burada oldugu icin tercihimi degistirdim. tam olarak bilimsel bir entry oldugunu soyleyemem, beyin firtinasi daha uygun bir tanim olabilir. gelecekte arastirma yapilir da konuyla ilgili bilimsel bulgular elde edilirse, buraya eklerim.
  
  buyuk tufan, insanligin gecmisinden kalma cok eski bir global felaket anisi; daha dogrusu, bu aninin eski dunyada kulaktan kulaga anlatilarak degismis sekli. dunya kulturlerinin hemen hepsinde gecmiste yasanmis buyuk bir sel felaketinden bahsedilir. bu felaketlerin kayitlarda bahsedilen zamanlari birbiriyle uyusmasa da anlatilanlar genelde yazinin bulunmasindan cok once gerceklesmislerdir. kayitli tarihin milattan once 4000 yilindan basladigini kabul edersek, 6000 yildan oncesine bakmamiz gerekiyor. ama once daha geriye, 20.000 yil onceye bakalim:
  
  20bin yil once dunya buzul caginin en ust noktasi olan last glacial maximum donemini yasiyordu. buzullarin denizden eksilttigi su, deniz seviyesini 120 metreden fazla asagiya cekmisti. peki bu zamanlarda dunya nasil gorunuyordu, birkac ornege baklim:
  - 20 bin yil once dunya(resim biraz buyuk): bu haritada en goze carpan yerler suphesiz endonezya ve avustralya veya o zamanki adlariyla sundaland ve sahulland. bununla beraber akdeniz, karadeniz, japon denizi, kizildeniz ve hatta meksika korfezi o zamanlar kapali ic denizler olarak gorunuyorlar. peki o zamanlarda yasayan insanlar nereleri tercih etmis olabilir?
  - ayrintili ve basit buzul cagi bitki ortusu: haritalardan da gorulebilecegi gibi kuzey amerikanin dogu sahili, meksika korfezi, orta amerika, guney amerikanin kuzeyi ve sundaland ile sahulland o zamanin yasanilabilecek yerleriydi.
  
  dunyanin goruntusu boyleyken, bir baska durum daha sozkonusu; gunumuzde dahi insan yerlesimlerinin cogu deniz kenarlari ve nehir yataklari uzerindedir. o zamanki dunyada da, gelismislik seviyeleri ne olursa olsun, insanlarin deniz ve nehir yakinlarinda yasadiklarini varsayabiliriz. buzul cagi denince akla genelde buzullar ve magarada yasayan insanlar geliyor, halbuki yukarida bahsedilen yerlerde iklim sartlari gayet yumusak olabilirdi.
  
  20.000 yil onceki sartlara genel olarak baktiktan sonra, gunumuzden 19.000 yil once, dunyadaki iklim dengeleri degismeye, buzullar erimeye ve deniz seviyesi yukselmeye basladi. ilk 4000 yil hizli ve dengeli bir sekilde artmaktayken, gunumuzden yaklasik 15.000 yil onceye denk gelen bir zamanda, meltwater pulse 1a olarak adlandirilian ani ve hizli erime donemi basladi. bulgulardan ogrenilene gore 200-500 yil arasi bir zaman diliminde deniz seviyesi 20 metre yukseldi. peki butun bunlar olurken insanlar neler yasiyordu?
  
  (yasananlari tahmin etmeye calisirsak)
  dunyadaki buyuk degisimden haberdar olmayan, o zamanin tropik kusaginda yasayan insanlar ilk 4000 yilda yavas yavas denizden uzaga tasinmak zorunda kalmis olabilir ki o kadar zamanda deniz seviyesi, gorece az bir miktar olan 10mt kadar yukseldi. meltwater pulse 1a'nin baslamasiyla deniz seviyesi yukselirken bir yandan da daglarin ve tepelerin uzerindeki buz kutlelerinin erimesiyle insanlar iki taraftan gelen sel sularinin arasinda kalmis olabilir. bunlara ek olarak, buyuk sel baskinlarinin asil nedeni, bircok yerde de bahsedildigi gibi, yukselen deniz seviyesinin; akdeniz, karadeniz, japon denizi, kizil deniz, hazar golu ve meksika korfezine tasmasi olabilir. bu olaylar muhtemelen ayri zaman dilimlerinde, kacilamayacak hiz ve siddette gerceklesmis olabilir.
  
  meltwater pulse 1a'dan sonraki 6.000 yilda deniz seviyesi 80 metre daha yukseldi. felaketlerin ve sel baskinlarinin bazilari bu zaman diliminde de gerceklesmis olabilir. ama onemli olan; 7000 yil surdugu tahmin edilen hizli deniz seviyesi yukselmeleri sirasinda, yasanilabilir cografyalardaki ic denizlerin, okyanustan gelen tasmis suyun baskinina ugradigi gercegi.
  
  binlerce yil suren felaketler doneminden sonra hayatta kalmayi basaranlar, bu afetlerin bilgisini nesilden nesile aktardilar. tabii anlatirken bu buyuk degisikliklerin neden gerceklestigini mantikli bir sekile aciklayamadilar. her kultur kendi geleneklerine ve tecrubelerine gore olanlara bir aciklama getirdi ve binlerce yil sonra incelememiz icin bize kadar ulastirdi.
  
  eklemek istedigim birkac ayrinti daha var ama basligin iceriginin cok disina ciktigindan simdilik ozet gecip baska bir entry'de derinlemesine incelemeyi dusunuyorum.
  
  atlantis ve mu : eger tarihte boyle medeniyetler varolduysa ve denizin altinda kaldilarsa, bunun en mantikli aciklamasi bu sekilde yapilabilir. mu ulkesi sundaland veya sahulland'in sular altinda kalmis bolgelerinden birinde yukselmis olabilir. atlantis ise tahminen meksika korfezinin icinde, irlanda aciklarinda veya bugunku ege adalarinin oldugu yerde varolmus olabilir.
  
  eski medeniyetler: yazinin bulunmasindan onceki medeniyetler hakkinda cok az bilgimiz var, yazinin bulunmasi da 6000 yil oncesine denk geliyor. dunyanin yaklasik 6000 yil once deniz seviyesi/iklim dengesine ulastigini kabul edersek, bu iki gelisme insanlik tarihi acisindan nerdeyse es zamanli. peki bu yeni dengeden once nasil bir hayat vardi? tas devrinin nedeni, iklim kosullarinin insanligi gocebe hayata zorlamasi olabilir mi? tabii bu felaketlerin oncesinde yuksek teknolojili, yerlesik medeniyetlerin oldugunu one surmuyorum ama antik caglardaki medeniyetler seviyesine ulasmis olabilecekleri ihtimalini de yok saymiyorum.
  
  eski sehirler: entry'de verilen bilgiler isiginda, 18.000 yildan daha eski olan kulturlerin kalintilarinin, gunumuzde deniz veya okyanus olan yerlerin altinda olma ihtimali var. (tabii ki spekulatif bir dusunce ama arastirilmasi lazim; gunumuz dunyasinda deniz seviyesi 120 metre yukselse, medeniyetle ilgili kalintilarin cogu sularin altinda kalirdi.)
  
  ozet olarak gectigim son uc konuyla ilgili herhangi bir arastirma yapmadim, ilerde bu entry'yi edit'leyip amma sacmalamisim yae diyebilirim.
  
  ayrica one surdugum seyler kendi orijinal fikirlerimden degil, bircok arastrmaci tarafindan zaman zaman yazilmis ama pek dikkate alinmamis konularin bir araya getirilmesinden olusuyor.
  
  bilimsel calismalar:
  
  bu entry'yi yazarken atladigim; agassiz golu'nun olusumunun ve buzul barajlarin yikilmasiyla aniden okyanusa karismasinin, dunyadaki tufanlar devrine buyuk etkisi oldugu dusunuluyor. konuyla ilgili bircok bilimsel calisma var. ayrintilar icin (bkz: agassiz)