tense

• ing. gergin
  ing. zaman kalibi (past perfect continous...)
• (bkz: 10s)
• aslında ingilizcede sadece iki(2) adet bulunur: present ve past.
  
  kalanlar aspect idir.
• http://english.stackexchange.com/…and-what-are-they
• olup olacağı 12 tanedir. her sene bir tanesi öğretilseydi lise sonda hepsini biliyor olurduk. ama ne yazık ki kendim dahil pek çok lise mezununda bu gramer konusunda sıkıntılar var.
  
  (bkz: simple tenses)
  1- simple present tense
  2- simple past tense
  3- simple future tense
  
  (bkz: progressive tenses)
  4- present continuous tense
  5- past continuous tense
  6- future continuous tense
  
  (bkz: perfect tenses)
  7- present perfect tense
  8- past perfect tense
  9- future perfect tense
  
  (bkz: perfect progressive tenses)
  10- present perfect continuous tense
  11- past perfect continuous tense
  12- future perfect continuous tense
• üst edit: aslında iki zaman dilimi vardır; geçmiş ve şu an. geriye kalanları aspect ve mood olarak sınıflandırılıyor ancak ingilizce öğretmeni veya dilbilimci değilseniz bu bilgi sizi ilgilendirmiyor. işi basit tutmak adına entry'de bahsettiğim 12 tense'in her birini ayrı birer yapı gibi düşünebilirsiniz.
  
  farklı kaynaklarda farklı betimlemeler yapılsa da ingilizce'de genel anlamıyla 12 tense vardır. bu tense'leri kabaca ikiye ayırabiliriz; durağan zamanlar ve devamlılık bildirenler. durağan zamanlarda eylemin gerçekleştiği zaman noktası ve eylemin etkisi/sonucu önemliyken devamlılık bildirenlerde eylemin belli bir zaman dilimi boyunca gerçekleşmiş olması önemlidir.
  
  durağan zamanlar: present simple, past simple, present perfect, past perfect, future simple ve future perfect.
  
  devamlılık bildirenler: present continuous, past continuous, present perfect continuous, past perfect continuous, future continuous ve future perfect continuous.
  
  hangi tense'i ne zaman kullanacağımızı yüklemin bilgisine bakarak anlayabiliriz. tense'lerin adları bu bağlamda bize çok önemli ipuçları veriyor. bakalım;
  
  present: şu an / şimdi
  past: geçmiş
  perfect: bitmişlik
  continuous: devamlılık
  future: gelecek
  simple: basit
  
  yani tense ne olursa olsun adındaki her birimden bir özellik taşımalıdır. buradan yola çıkarak tense'leri zaman dilimlerine göre de sınıflandırabiliriz.
  
  present
  past
  future
  
  aşağıya her tense'in temel tanımlamasını, formülünü ve bir örneğini içerdiği bilgiyle ve zaman dilimine göre yazıyorum;
  
  present simple: genel geçer bilgileri, bilimsel gerçekleri, rutinleri, alışkanlıkları ve zaman çizelgesi benzeri her şeyi present simple ile bildiriyoruz. burada verdiğimiz bilgi yüklemin her zaman geçerli olduğudur. present simple'da v1 (isim cümlelerinde be yardımcı fiilimiz am/is/are) yani fiilin birinci halini kullanıyoruz. ör; i like english (ingilizceyi severim).
  
  present continuous: çoğu kez şimdiki zaman olarak çevrilse de aslında doğrusu "şu an devam eden zaman" olmalı. geçmişte başlayan ve gelecekte belli bir noktada bitecek olan bir eylemin tam ortasında bulunduğumuzu bildirir. burada verdiğimiz bilgi eylemin şu anda gerçekleştiği (present) ve belli bir zaman dilimi boyunca devam ettiğidir (continuous). present continuous'da kalıbımız be + v-ing. be zamansal oluşumuzu bildirirken (am/is/are) -ing ekimiz devamlılığı oluşturur. yapısal hiyerarşide -ing her zaman yüklemde olmak zorundadır, bu yüzden tense'in adında continuous varsa yüklem her zaman -ing ile yazılır. ör; i am studying english (ingilizce çalışıyorum).
  
  present perfect: perfect bir nevi ara zamandır. geçmiş ile şu anı birbirine bağlar, yani geçmişte bitmiş bir eylemin etkisinin veya sonucunun şu anda gözlemleniyor olduğunu bildirir. burada verdiğimiz bilgi eylemin geçmişte yapıldığı, bu eylemin bitmiş olduğu ve etkisinin şu anda gözlemlenebildiğidir. perfect kalıbımız have/has + past participle'dır (v3). ör; i have lost my keys (anahtarlarımı kaybettim)(etki; anahtarlar hala kayıp).
  
  present perfect continuous: present perfect'e ek olarak geçmişte yapılan eylemin belli bir zaman dilimi boyunca devam ettiğini veya hala devam ediyor olduğunu bildirir. bu anlamda present continuous'dan farkı eylemin geçmişte başladığının da vurgulanmasıdır. genelde zaman sözcükleriyle birlikte kullanılır. bu tense'de kalıbımız have/has + been + v-ing'dir. perfect yapıdaki v3 ile present continuous'daki be birleşir, çünkü -ing her zaman yüklemde olmak zorundadır. matematik formülü gibi yaklaşırsak; have/has + (v3 x be) + v-ing. ör; it has been raining for 2 hours.
  
  past simple: temel geçmiş zamandır ancak present simple'ın geçmişi değildir. burada odaklandığımız bilgi sadece eylemin geçmişte tamamlanmış olmasıdır. past simple'da v2 (yani fiile -ed ekliyoruz) kullanıyoruz. isim cümlelerinde ise be yardımcı fiilini was/were olarak yazıyoruz. ör: i studied english (ingilizce çalıştım).
  
  past continuous: geçmişte devam eden zaman diyebiliriz buna da. bu tense'de verdiğimiz bilgi eylemin geçmişte yer aldığı ve belli bir zaman dilimi boyunca devam ettiğidir. burada kalıbımız yine be + -ing'dir ancak be'yi geçmişe atarak was/were yapıyoruz. be'yi geçmiş yapıyoruz çünkü yukarıda da dediğim gibi tense continuous ise yüklem sadece -ing alır. past için gereken geçmiş zaman bildirimini ise be (oluş) ile birlikte yaparız. bu noktadan sonra işe matematik formülü gibi bakabiliriz; (past x be) + (-ing). ör; i was studying english (ingilizce çalışıyordum).
  
  past perfect: iş burada biraz karışıyor. past perfect'te iki geçmiş noktası içinde daha uzak olanı bildiriyoruz. yani burada verdiğimiz bilgi iki farklı geçmiş noktasında iki farklı eylemin yapıldığı, daha uzak olan noktanın etkisinin bir süre devam ettiği ve daha yakın noktada bu etkinin de sonlandığıdır. genellikle past simple bir yan tümce ile kullanılır. bu tense'de kalıbımız had + v3'tür. formülleştirme taktiğini burada da uygulayacak olursak; (past x have/has) + v3. ör; they had been married for 20 years when their son was born (oğulları doğduğunda 20 yıldır evlilerdi.)
  
  past perfect continuous: temelde past perfect ile aynıdır ancak bu kez uzak geçmişte yapılan eylemin belli bir süre devam ettiği bilgisi de verilir. yine benzer şekilde eylemin devamlılığı daha yakın geçmişte sonlanır. bu tense'de kalıbımız present perfect continuous ile benzerdir ancak bu kez ekstra olarak bir de past çarpanı eklenir; (past x have/has) + been + v-ing, yani had + been + v-ing. ör; i had been studying for 3 months before i took the exam (sınavı almadan önce 3 aydır çalışıyordum).
  
  future simple: temel gelecek zamandır. burada verdiğimiz bilgi eylemin gelecekte yapılacak olmasıdır. will modal'ı ile yapılır. will'den sonra gelen yüklem ise yalın haliyle yazılır. ör; i will study english (ingilizce çalışacağım).
  
  future continuous: gelecekte devam ediyor olacak olan zaman şelinde çevirebiliriz. burada verdiğimiz bilgi gelecekte yapacağımız eylemin belli bir zaman dilimi boyunca devam edecek olmasıdır. bu tense'de kalıbımız will + be + -ing'dir. be yardımcı fiili yalın halinde yazılır çünkü will modal'ından sonra gelir. ör; i will be studying english tomorrow (yarın ingilizce çalışıyor olacağım).
  
  future perfect: gelecekte bitmiş olacak olan zaman diye çevirebiliriz. burada verdiğimiz bilgi gelecekte yapacağımız eylemin belli bir süre sonra bitmiş olacağıdır. bu tense'in kalıbı will + have + v3'tür. have yardımcı fiili yalın yazılır çünkü will modal'ından sonra gelir. ör; i will have taken my exam this week (bu hafta sınavımı almış olacağım).
  
  future perfect continuous: gelecekte devam ederek belli bir süre sonra biteceğini bildirdiğimiz tensedir. burada verdiğimiz bilgi 3 katmanlıdır; bir eylemi gelecekte yapacağız, bu eylem belli bir süre boyunca devam edecek ve sonrasında da bitmiş olacak. bu tense'de kalıbımız will + have + been+ v-ing'dir. have yardımcı fiili yalın yazılır çünkü will modal'ından sonra gelir. be yardımcı fiili v3 olarak yazılır çünkü perfect formülündeki v3 ile birleşir. ayrıca -ing eki her zaman yükleme eklenir. ör; i will have been studying english for 2 hours when i am done (işim bittiğinde 2 saattir ingilizce çalışmış olacağım / işim bittiğinde 2 saattir çalışıyor olacağım).
  
  tense'lerin bu genel tanımları dışında pek çok yan kullanımları da vardır (present simple ve present continuous'un gelecek zaman kullanımları gibi) ancak şu an için temel düzeyde bırakıyorum. tense'ler dışında zaman bildiren başka yapıların olduğunu da unutmayalım. umarım bu entry işinize yaramıştır, keyifli çalışmalar diyeyim.
• (bkz: tenüs)