yetki itirazı

• hukuk usulü muhakemeleri kanunu hükümleri uyarınca, ilk itiraz niteliğinde olup, davanın açıldığı yer mahkemesinin, bu davayı görmeye yetkili olmadığına ilişkin itiraz anlamına gelir. ör. ankara'da açılması gereken bir dava, diyarbakır'da açılmıştır.
  
  yetki itirazında bulunan taraf, ayrıca asıl yetkili yer mahkemesini de göstermelidir, aksi takdirde itirazı dikkate alınmaz.
  
  (bkz: yetki)
  (bkz: görev)
  (bkz: ilk itiraz)
• her durumda ilk itiraz niteliğinde olmayan bir itirazdır. eğer mahkemenin yetkisi kesin yetki olup, aynı zamanda kamu düzenine ilişkinse, bu takdirde yetki bir dava şartı haline gelir ve taraflarca her zaman ileri sürülebildiği gibi, mahkemece de re'sen dikkate alınabilir. örneğin, humk 13'e göre, gayrimenkulun aynına ilişkin davalar, ancak gayrimenkulun bulunduğu yer mahkemesinde açılabilir. davacı davasını gayrimenkulun bulunduğur yer mahkemesinden başka bir mahkemede açarsa, bu durumda davalı yetki itirazını davanın her aşamasında ileri sürebilir, mahkeme de bunu re'sen gözetip, yetkisizlik kararı verebilecektir.
• kesin olmayan yetkinin varlığı halinde cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gereken bir ilk itirazdır. yetkisizlik kararı üzerine dosya kendisine gönderilen mahkeme ise yetkisizlik kararını veren mahkemenin kararıyla bağlıdır ve tekrar yetkisizlik kararı veremez.
  
  peki bu durumun sebebi nedir ? kanunyoluna başvurulmamış veya başvurulamamış olması durumunda dosya kendisine gönderilen mahkeme neden yetkisizlik kararı veren mahkemenin kararıyla bağlıdır ?
  
  yetki itirazı zaten kesin olmayan yetki hallerinde söz konusudur. bu nedenle de mahkemece re'sen dikkate alınamaz. dolayısıyla ikinci mahkeme zaten kendiliğinden yetkisizlik kararı veremez. bunun ileri sürülmüş olması gerekir. dolayısıyla mahkemenin bu konuyu kendiliğinden ele alma ihtimali elendi.
  
  peki davalı taraf ikinci mahkemenin yetkisiz olduğunu ileri sürerse ikinci mahkeme bu durumda bir karar verebilir mi ?
  
  cevap: hayır. çünkü davalı ilk mahkemenin yetkisiz olduğunu ileri sürerken hmk m.19/2 hükmünün ikinci cümlesine göre yetkili mahkemeyi; birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi bildirir. yani dava zaten davalının yetkili oduğunu belirttiği mahkemede görülüyor. yeniden bu itirazı yapması zaman itibariyle (hmk m.19/2 birinci cümle ve m.117/1) mümkün değildir ve çelişkili bir davranış oluşturur.
  
  peki davacı çıkıp "ilk mahkeme yanlış karar verdi. sen de yetkisizsin. ben yetki itirazında bulunuyorum." diyebilir mi ?
  
  cevap: hayır. çünkü yetki itirazı bir ilk itirazdır ve ileri sürülecekse muhakkak cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. cevap dilekçesini veren taraf ise davalıdır. davacının yetki itirazında bulunması mümkün değildir. kaldı ki yetki itirazı üzerine dosyanın kendisine gönderildiği mahkemede devam eden dava yetkisiz mahkemede açılan davanın devamıdır. davacının kendi açtığı davaya yönelik olarak bir yetki itirazı da pek mümkün görünmemektedir.
• genel yetki, davanın davalının yerleşim yerinde açılması külfetini davacıya yükler. çünkü davacının talebi henüz bir iddiadan ibarettir ve haklı olduğu kesin değildir.
  buna rağmen yetki, kamu düzeninden olmadığı için, tek mahkeme yetkili olarak kabul edilmemiş; mahkemeye yetkiyi res'en araştırma görevi verilmemiştir.