albert einstein

• sahip olduğu bütün ünü ve gördüğü bütün ilgiyi hak eden bilim adamı, düşünür, sanatçı.
• hayatı boyunca yaptığı iki önemli hata olmuştur. bunlardan ilki evrenin genişlemesine, ikincisi ise kuantum fiziğine ilişkin görüşleridir.
  
  i.) ilk hata
  
  bilimsel araştırmalar, gözlenen doğal süreçlerin matematiksel olarak formülize edilmesi temeline dayanmaktadır. yaklaşık 400 yıldır hakim olan bu görüş, bugünkü bilgi birikimine ulaşmamızı sağlamıştır. insan zekasının yaşattığı bu ilerlemeye rağmen hala bazı önyargı ve temelsiz inançlar etkin olabiliyor. ve bu durum bilimin ilerlemesinde de etkin rol oynayabiliyor.
  
  einstein'ın genel görelilik teorisinde, evrenin zaman içinde değişimi formülize ettiği denkleminde, evreni değişmez olarak düşündüğünden "sabit bir sayı" ile göstermiştir.
  
  20. yüzyılın başlarına kadar yaygın düşünce evrenin genişlemediği şeklindeydi. muhtemelen bu düşünce aristo'nun öğretilerine dayanmaktadır. sürekli değişen dünyanın aksine evrenin statik bir yapısı olduğuna inanılıyordu. bu fikir tarihsel bir anomaliye de neden olmuştur. örneğin, çin kayıtlarında, 1054 yılında, gökyüzünde yeni bir ışığın gözlemlendiği kaydedilmiştir. bununla birlikte hiçbir avrupalı kaynakta bilginin izlerine rastlanmamaktadır. üstelik bu ışık gündüz gözüyle bile görülebiliyormuş ve haftalarca sürmüş. bu olay bir süpernova yıldızının ölümü imiş aslında ve bu olayın artıkları crab nebula'da gözlemlenebilmektedir, bugün de. işte, avrupada hakim olan düşünce, gökyüzündeki cisimlerin değişmez olduğuna dair olan; bu fikirle çelişki yaratan bir göksel olayın kayıtlara geçmesinin önündeki engel olmuştur. bir süpernova, yüzyılda bir defa çıplak gözle gözlemlenebilen bir göksel hadisedir ve en son 1987'de gözlemlenmiştir. dolayısıyla böylesine yüzyılda bir defa gözlemlenebilen bir olay için, aristo'nun evrene ilişkin tahmini anlaşılabilir oluyor.
  
  evrenin sabit olduğuna ilişkin yaygın görüş, einstein'ın denklemlerinde evreni bir sabit değer olarak ele almasına neden olmuştur. 1929'da hubble teleskopu ile yapılan araştırmalarda evrenin genişlediği kanıtlanınca einstein, evreni sabit kabul edişi için "en büyük hatam"^*, demiştir.
  
  ii.) ikinci hata
  
  kuantum fiziği, genel ve rölativite teorileri ile aynı zamanlarda geliştirilmiştir ve atom altı parçacıkların dünyasını açıklamaya çalışıyor. einstein 1905'te, fotoelektrik etkiyi, elektronlar ve fotonlar arasında bir çarpışma, yani saf enerji taşıyan sonsuz küçük parçacıklar olarak yorumlayarak alana büyük katkıda bulunmuştur. başka bir deyişle einstein, geleneksel literatürde bir dalga olarak tanımlanan ışığın, akış halindeki parçacıklar şeklinde davrandığını ortaya koymuştur. einstein'a 1921'de nobel ödülü'nü kazandıran da görelilik teorisi değil, bu bulgudur.
  
  fakat bu katkısına rağmen, einstein kuantum fiziğinin temel açıklamasına katılmamakta diretmişti ve atom altı parçacıkların klasik fiziğin belirttiği gibi deterministik davrandığına inanmaya devam etmişti. ancak kuantum dünyasında olasılıklar hakimdir. kuantum dünyasında bir parçacığın konumu ve momentumu aynı anda bilinememektedir.
  
  einstein'ın buradaki körlüğü de yunan felsefesine dayanmaktadır. platon, düşüncenin ideal olması gerektiğini, gerçekliğin olasılıklarından uzak olması gerektiğini öğütlemektedir. platon'un felsefesinde bilgi, öngörülen tüm gerçeklerle mükemmel tutarlılık gerektirirken; inanç, kısmi gözlemlerle üretilen olasılığa dayanır. einstein, saf düşüncenin hakikati tümüyle kapsadığına inanıyordu; ancak kuantum rastgeleliği bu hipotezle çelişmektedir.
  
  einstein'ın ikinci hatası bu indeterminist^* temeli kabul etmemesidir ve kendisi bu görüşünü şöyle ifade etmiştir: "tanrı zar atmaz." einstein, kuantum mekaniğinin yapısında bazı açıklanamayan değişkenlerin (parçacıklardaki kütle, yük ve dönüş hızının dışında) olduğuna inanmıştı. fakat yapılan deneyler einstein'ın bu görüşünü desteklememiştir. dolayısıyla parçacıklar dünyasında yaşananları kesin olarak bilemiyoruz.
  
  kaynak
  
  dolayısıyla einstein'ın hatalarında çıkarılabilecek dersler vardır. birincisi bilimsel geleneğin, hangi aşamada olursa olsun eleştirilebilir olduğudur. görüldüğü gibi aristo ve platon einstein'ın belirli konularda yanılmasının, dolaylı yoldan da olsa tarihsel kaynakları olmuşlardır. ayrıca doğal gözlemler ile bu gözlemlerin matematiksel olarak formülize edilişindeki konuyu unutmayın. yaklaşık üç asırdır oluşturduğumuz bilimsel bilgi de çoğunlukla, en eski matematik teoremi olan ve bbc'nin matematik belgeselinden hatırladığım kadarıyla kökeni hindistan'a uzanan merkezi limit teoremi'ne dayanmaktadır. yaşamı açıklayan fenomenler hakkında düşünmek ne güzel...
• einstein’a kendisi ile ortalama bir insan arasındaki fark sorulduğunda, ortalama bir insandan saman içinde bir iğne aramasını isterseniz iğneyi bulduktan sonra aramaktan vazgeçer, cevabını vermişti. öte yandan kendisi samanlığı baştan sona tarayarak tüm olası iğneleri bulmaya çalışırdı.
• çok sevdiğim;
  
  "bir şeyi basit bir şekilde anlatamıyorsan, yeterince anlamamışsın demektir."
  
  sözünün sahibi deha.
  
  şuraya 1927 solvay kongresinden renklendirilmiş fotoğrafını da koymak istiyorum. maşallah yıldızlar karması gibi.
  
  1927 solvay konferansı
• ülkemizde matematiğinin kötü olduğu söylenir ama kesinlikle yanlıştır einstein tam tersine matematik dahisiydi kendisinin diğer bilim adamlarına karşı öne geçiren özelliği matematiği de fizik kadar iyi bilmesidir ama matematiği sevmiyordu diye lanse edilmesinin sebebi zamanında matematik bölümünü yarıda bırakıp fizik bölümüne geçmesidir matematik bölümünü bırakmasının sebebi matematik hakkında her şeyi bildiğini ve matematik bölümünün kendisine değer katamayacağını düşünmesidir
• benim dini bağlılıklarım konusunda okuduklarınız. sistematik olarak tekrar edilen yalanlardan başka birş şey değil. kişisel bir tanrıya inanmadığım gibi bunu saklamayı bırakın, açık ve net bir şekilde ifade ettim. eğer içimde ''dini'' olarak tanımlanabilecek birşeyler varsa, o da bilimin aydınlatabildiği kadarıyla dünya'nın yapısına olan sonsuz hayranlığımdır.
  albert einstein: the human side
  princeton university press
• fotoelektrik etki ya da fotoemisyon olayı ile nobel ödülü alan kişi. ayrıca kuantum mekaniği ne şu sözleri sarf eder "tanrı zar atmaz "
• fiziğin kralı. einstein'e sormuşlar:
  
  "dünyada yaşam nasıldır?"
  
  "üst sınıf yaşar, orta sınıf şikâyet eder, alt sınıf ise şükreder."
  
  "ya inanç durumu?" "üst sınıf paraya, orta sınıf
  
  lidere, alt sınıf da tanrı'ya tapar" demiş!
• albert einstein, almanya doğumlu yahudi teorik fizikçidir.
  1921 yılında nobel fizik ödülüne layık görülmüştür.
• ayni seyleri yaparak farkli sonuc beklemek aptalliktir sozu herhalde soyledigi en aptalca sozdur. sen ayni seyi yapiyor olabilirsin ama senin disindaki hersey farkli oldugu icin farkli sonuc alma olasiligin var. hatta buna kotrollu deney denir. bir daha bu lafi gorursem kusabilirim.