sevr antlaşması

• (bkz: #12014629)
  
  kesim ii.
  
  genel ilkeler.
  
  madde 414.
  
  bağıtlı yüksek taraflar, ücretle çalışan işçilerin fizik, moral ve düşünsel yönlerden iyi durumda bulunmalarının, uluslararası bakımdan temel önemde olduğunu kabul ederek, bu yüksek amaca ulaşmak için, milletler cemiyeti örgütüne bağlı olmak üzere, birinci kesimde öngörülen sürekli örgütü kurmuşlardır.
  
  bağıtlı yüksek taraflar, iklim, görenek, ekonomik olanak ve endüstriyel gelenek başkalıklarının, çalışma koşullarında kesin bir tekdüzenin hemen sağlanmasını güçleştirdiğini kabul etmektedirler. ancak, bağıtlı yüksek taraflar, emeğin yalnız bir ticaret nesnesi biçiminde sayılmaması gerektiği kanısından esinlenerek, çalışma koşullarının düzenlenmesi için, bütün endüstriyel toplulukların içinde bulundukları özel durumların elverdiği ölçüde uygulamaya çaba göstermeleri gereken birtakım yöntemler ve ilkeler bulunduğu görüşündedirler.
  
  bu yöntemler ve ilkeler arasında, aşağıda yazılı olanlar. bağıtlı yüksek taraflara özel ve ivedi bir önemde görünmektedir:
  
  1. yukarıda belirtilen ve emeğin yalnız bir mal ya da ticaret nesnesi sayılmamasını isteyen ana ilke.
  
  2. yasaya aykırı olmayan bütün konularda, gerek işçiler gerek işverenler için bir araya gelme hakkı.
  
  3. işçilere, içinde yaşadıkları zaman ve ülke anlayışına göre uygun sayılacak bir yaşam düzeyi sağlayacak bir ücret ödenmesi.
  
  4. sekiz saatlik gün ya da 48 saatlik haftanın henüz sağlanmadığı ülkelerde, bunun, ulaşılması gereken bir amaç olarak kabulü.
  
  5. olabildiğince, pazar gününe rastlamak üzere, en az yirmi dört saatlik bir hafta
  dinlencesinin kabulü.
  
  6. çocukların çalıştırılmasının yasaklanması ve her iki cinsiyetten gençlere eğitimlerini sürdürmeleri ve fizik gelişmelerini sağlamak olanağını vermek için, onların çalışmalarının gerekli olan kısıtlamalara bağlı tutulması.
  
  7. eşit değerde bir iş için, cinsiyet farkı gözetilmeksizin, eşit ücret ilkesi.
  
  8. her ülkede çalışma koşullan konusunda konulan yasal kurallar, bu ülkede yasalara uygun olarak oturmakta olan bütün işçiler için adaletli bir ekonomik işlem sağlamalıdır.
  
  9. her devlet, işçilerin korunmasına ilişkin yasaların ve yönetim kurallarının uygulanmasını sağlamak için, kadınları da kapsayan bir denetim örgütü kuracaktır.
  
  bu ilkelerin ve yöntemlerin tüm ya da kesin olduklarını öne sürmemekle birlikte, bağıtlı yüksek taraflar o görüştedirler ki bu yöntemler ve ilkeler, milletler cemiyeti'nin politikasına kılavuzluk edebilirler ve milletler cemiyeti üyeleri olan endüstriyel topluluklarca kabul edilirlerse ve tüm olarak uygulanmaları uygun düşen bir denetim örgütünce tam bir biçimde sağlanırsa, dünya işçileri için sürekli iyilikler yaratabileceklerdir.
  
  b ö l ü m xiii.
  
  çeşitli hükümler.
  
  madde 415.
  
  türkiye, müttefik devletler ya da bunlardan kimileriyle başka herhangi bir devlet
  arasında, 26 şubat 1885 tarihli berlin ve 2 temmuz 1890 tarihli brüksel genel senetlerinde ve bunları tamamlayan ya da değiştiren sözleşmelerde ele alınan silâh ve ispirtolu maddeler ticaretiyle, öteki konulara ilişkin olarak yapılan ya da yapılacak olan sözleşmeleri tanımayı ve bunları kabul etmeyi yükümlenir.
  
  madde 416.
  
  bağıtlı yüksek taraflar, 17 temmuz 1918'de, fransa cumhuriyeti hükümeti ile altes monako prensi arasında imzalanan ve fransa ile prensliğin ilişkilerini saptayan andlaşma konusunda bilgi edindiklerini ve bunu tutanağa geçirdiklerini bildirirler.
  
  mdde 417.
  
  işbu andlaşma hükümleri saklı kalmak üzere, türkiye, hiçbir müttefik devlete karşı, doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak, işbu andlaşmanın yürürlüğe konmasından önceki hiçbir olay nedeniyle, hiçbir para isteminde bulunmamayı yükümlenir. işbu hüküm, ilgilileri kim olursa olsun, bundan böyle ortadan kalkmış bu tür bütün istemlerden tam ve kesin vazgeçme anlamını taşımaktadır.
  
  madde 418.
  
  türkiye, müttefik devletler ganimet mahkemelerinden herhangi birince, osmanlı gemilerine ve osmanlı mallarına ilişkin olarak verilmiş her türlü kararlar ve buyruklarla, bu mahkemelerin giderlerine ilişkin bütün kararları ve buyrukları geçerli ve uyulması zorunlu kabul eder, ve bu kararlarla buyruklara karşı, uyrukları adına hiçbir istemde bulunmamayı yüklenir.
  
  müttefik devletler, saptayacakları koşullar altında, ganimet konusunda osmanlı mahkemelerinin kararlarını ve buyruklarını -bu kararlar ve buyruklar ister adı geçen devletlerin uyruklarının, ister tarafsız ülkeler uyruklarının haklarını etkilesin- incelemek haklarını saklı tutarlar. türkiye, sorunların dosyasını oluşturan bütün belgelerin örneklerini, verilen kararları ve buyrukları da içermek üzere, sağlamayı ve bunların sözü edilen incelenmesinden sonra yapılacak öğütlemeleri [tavsiyeleri] kabul edip yerine getirmeyi yükümlenir.
  
  madde 419.
  
  gemilerin ve yüklerin savaş sırasında batmasından doğan zararları enaz düzeye indirebilmek ve kurtarılabilecek gemilerin ve yüklerin ele geçirilmesini ve bunlara ilişkin özel istemlerin çözüme bağlanmasını kolaylaştırmak için, osmanlı hükümeti, savaş sırasında osmanlı deniz kuvvetlerince batırılan ya da hasara uğratılan gemiler konusunda müttefik devletler hükümetlerinin ya da uyruklarının işine yarayacak, elindeki bütün bilgileri vermeyi yükümlenir.
  
  madde 420.
  
  işbu andlaşmanın yürürlüğe konmasını izleyecek altı ay içinde, osmanlı hükümeti, müttefik devletler hükümetlerine, 29 ekim 1914'den bu yana, bu devletlerden ya da bu devletlerin uyruklarınca denetlenen her çeşit ortaklıkları ya da dernekleri de içermek üzereuyruklarından alınmış ganimetleri, arşivleri, tarihsel anıları ya da sanat yapıtlarını geri verecektir.
  
  bunların geri verilmesi, geri alacak hükümetlerce gösterilecek yerlerde ve koşullar içinde yapılacaktır.
  
  madde 421.
  
  işbu andlaşmanın yürürlüğe konmasını izleyecek oniki ay içinde, osmanlı hükümeti eski yapıtlara ilişkin şimdiki osmanlı yasalarını yürürlükten kaldıracak ve bunların yerine, bağlı ek'teki kurallara dayanan ve parlamentonun oyuna sunulmazdan önce maliye komisyonunun uygun bulmasına sunulması gerekecek ve osman h hükümetince bütün uluslar arasında tam eşitlikle uygulanmasının sağlanacağı yükümlenecek, yeni yasalar çıkartılması için gerekli önlemleri alacaktır.
  
  ek
  
  1. "eski yapıt"^* 1700 yılından önceki her çeşit yapıt ya da insan emeği ürünü anlamına gelir.
  
  2. eski yapıtların korunması yasaları korkutucu olmaktan çok, özendirici yöntemleri üstün tutmalıdır. 5. paragrafta sözü edilen izni elde etmeksizin bir eski yapıt bulup da, bu buluşunu yetkili osmanlı bakanlığının bir görevlisine bildiren her kişiye, buluşunun değeriyle orantılı parasal bir ödül verilmelidir.
  
  3. yetkili osmanlı bakanlığı almaktan vazgeçmedikçe, hiçbir eski yapıt bu bakanlıktan başkasına aktarılamaz.hiçbir eski yapıt sözü edilen bakanlıktan izin belgesi alınmaksızın ülke dışına çıkartılamaz.
  
  4. kötü niyetle ya da savsaklama sonucu, bir eski yapıtı yok eden ya da ona zarar veren kişiye saptanacak bir ceza verilecektir.
  
  5. yetkili osmanlı bakanlığının izin belgesini taşıyanlar dışında, eski yapıt bulmak
  amacıyla toprak açmak ya da kazı yapmak yasaktır ve para cezası gerektirir.
  
  6. tarih ya da arkeoloji bakımından önemli görülebilecek alanların geçici ya da sürekli olarak kamulaştırılmasına olanak verebilecek, hakgözetirliğe uygun koşullar saptanacaktır.
  
  7. kazı yapmak izni yalnız yeterli arkeoloji deneyi olduğu konusunda güvence gösteren kişilere verilecektir. bu izinleri verirken, osmanlı hükümeti, geçerli neden olmaksızın, hiçbir ulusun bilginlerini izinden yoksun kılacak biçimde davranmayacaktır. kazıdan elde edilecekler, kazıyı yapan kişi ile osmanlı bakanlığı arasında, bakanlığın saptayacağı oranda bölüşülecektir. bilimsel nedenlerle, bölünme olanak dışı görülecek olursa, bulana, kazıdan elde edilenin bir bölümü yerine, hakgözetirliğe uygun bir ödence [tazminat] verilmesi gerekecektir.
  
  madde 422.
  
  bugün türkiye'nin bir parçası olmaktan çıkmış bulunan topraklardan, l ağustos 1914'den sonra alınmış din, arkeoloji, tarih ya da sanat önemi olan bütün nesneler, işbu andlâşmanın yürürlüğe konmasını izleyen oniki ay içinde, osmanlı hükümetince, sözü edilen nesnelerin alındığı toprağın hükümetine geri verilecektir.
  
  bu nesneler özel bir kişinin mülkiyetine geçmişse, bu maddede öngörülen yükümlülüğü yerine getirmek için, kamulaştırma yoluyla ya da başka bir yolla, gerekli önlemleri almak osmanlı hükümetine düşecektir.
  
  işbu andlaşmanın yürürlüğe konmasını izleyecek altı ay içinde, bu madde gereğince geri verilecek nesnelerin dizelgeleri [listeleri] ilgili hükümetlerce osmanlı hükümetine verilecektir.
  
  madde 423.
  
  osmanlı hükümeti, şu anda elinde bulunan, istanbul'daki rus arkeoloji ensti-tüsü'nün kitaplığın i kitapları, belgeleri ve elyazmalarını saklamayı ve müttefik devletlerin, rusya'nın haklarını korumak üzere, belirtmek hakkını saklı tuttukları makama vermeyi yükümlenir. o zamana kadar, osmanlı hükümeti, müttefik devletlerden herhangi birince resmen yetkili kılınmış her kişinin, sözü geçen kitaplara, belgelere ve elyazmalarına özgürce başvurabilmesini sağlayacaktır.
  
  madde 424.
  
  işbu andlaşma yürürlüğe girer girmez, türkiye, kendisinden ayrılan toprakların sivil, asker, maliye, adalet ya da başka yönetimlerinin arşivlerini, kütüklerini [defterlerini], plânlarını, senetlerini ve her çeşit belgelerini, ilgili hükümetlere vakit geçirmeden verecektir. bu belgeler, arşivler, kütükler, senetler ya da plânlar başka yere kaldırılmışsa, ilgili hükümetin istemesi üzerine, türkiye bunları geri verecektir.
  
  birinci fıkrada sözü edilen arşivler, kütükler, plânlar, senetler ve belgelerden askerî nitelikte olmayanlar, aynı zamanda osmanlı yönetimlerini de ilgilendirmekteyse ve, bu yüzden, bunların sözü edilen yönetimler zarara uğratılmaksızın verilmesi olanağı yoksa, türkiye, karşılıklı olma koşuluyla, ilgili hükümetlere bunların içeriğini bildirmeyi yükümlenir. 1912'den sonra yunanistan'a geçirilen osmanlı imparatorluğu bölgelerindeki taşınmaz mallara ilişkin olup da, boşaltma sırasında osmanlı makamlarının götürdükleri ya da götürmüş olabilecekleri yerel tapu kütükleriyle öteki kamusal kütükleri yunan hükümetine geri vermeyi osmanlı hükümeti özellikle yükümlenir.
  
  bir ya da birkaç kütük defterinin yitirilmiş olması yüzünden ya da başka bir nedenle geri verilmesi olanağı bulunamayacak olursa ve yunan makamlarına sunulan senetlerin doğrulanması bakımından bunların incelenmesi gerekiyorsa, yunan hükümetinin istanbul'daki merkez tapu kütüğünden [sicilinden] gereken yazıların örneklerini almaya hakkı olacaktır.
  
  madde 425.
  
  işbu andlaşma uyarınca türkiye'den ayrılan topraklar üzerinde yetkesini [otoritesini] kullanan ya da işbu andlaşma gereğince şimdiki statüsünü türkiye'nin tanıdığı hükümetlere, karşılıklı olma koşuluyla, osmanlı hükümeti, sözü geçen topraklardaki vakıf yönetimine ilişkin ya da bu topraklarda yerleşmiş kişilerin ya da kurumların ilgilendikleri –bulundukları yerler nerede olursa olsun- özel vakıflara ilişkin her türlü arşivlere ve belgelere aşvurabilmelerini sağlamayı yükümlenir.
  
  madde 426.
  
  30 ekim 1918'den, iii. bölümün (siyasal hükümler) 136. maddesinde öngörülen yeni yargı rejiminin yürürlüğe girmesine kadar, müttefik devletlerden herbirinin bir yargıcınca ya da mahkemesince türkiye'de verilmiş olan kararları osmanlı hükümeti tanıyacaktır; gerektiğinde, bunların yerine getirilmesini sağlamayı bu hükümet [osmanlı hükümeti] yükümlenir.
  
  madde 427.
  
  iii. bölümün (siyasal hükümler) 46. maddesi hükümleri saklı kalmak koşuluyla, türkiye, 27. maddede tanımlanan sınırlar içindeki toprakları bakımından, istanbul üksek sağlık kurulunca [sıhhiye meclis-i âlisi'nce] ya da bu kurulun yönetimi altındaki osmanlı sağlık yönetimince daha önce ele alınmış herhangi bir soruna ilişkin olarak müttefik devletlerce, gerektiğinde başka devletlerle de anlaşarak, alınmış bütün kararları kabul etmeyi ve bunların yürütülmesi için işbirliğinde bulunmayı yükümlenir.
  
  madde 428.
  
  işbu andlaşma gereğince türkiye'den ayrılan topraklar ile, işbu andlaşma gereğince türkiye'nin egemenliği altından çıkan topraklar bakımından, türkiye, şimdiden, istanbul yüksek sağlık kurulunca ya da bu kurulun yönetimi altındaki osmanlı sağlık yönetimince, ya da iskenderiye denizcilik ve karantina sağlık kurulunca daha önce ele alınmış herhangi bir soruna ilişkin olarak müttefik devletlerce, gerektiğinde başka devletlerle de anlaşarak, alınmış, aşağıdaki bütün kararları kabul etmeyi yükümlenir.
  
  bir önceki fıkrada sözü edilen ilkeler şunlardır:
  
  a) türkiye'den ayrılıp müttefik devletlerden birinin denetimi altına konulan topraklarda ilgili müttefik devlet -ister egemen devlet, ya da mandataire, ya da koruyucu olarak, isterse sözü geçen toprakların yönetiminden sorumlu devlet olarak davransın- uluslararası sağlık sözleşmeleri hükümlerine uyarak, kendi karantina istasyonlarını kurmakla ve bunları yönetmekle yükümlü olacaktır.
  
  b) hicaz'da hac sağlık denetimine ilişkin olarak, istanbul yüksek sağlık kurulu, ya da osmanlı sağlık yönetimince, ya da yönetimleri altında, ya da iskenderiye denizcilik ve karantina sağlık kurulunca alınan önlemler, bundan böyle, bu önlemlerin uygulanması için gerekli karantina istasyonlarıyla sağlık kurumlarının bulunduğu toprakların egemenliği, mandat'sı, koruyuculuğu ya da sorumluluğu altında bulundukları müttefik devletçe alınacaktır. bu önlemler, uluslararası sağlık sözleşmeleri hükümlerine uygun olacak ve uygulamada tam bir tekdüzen sağlamak için, hac ziyaretlerinin denetlenmesiyle ilgili her bir müttefik devlet, milletler cemiyeti'nin denetimi altında bulunacak bir hac ziyaretleri karantina eşgüdüm [koordinasyon] komisyonunda temsil edilecektir.
  
  madde 429.
  
  bağıtlı yüksek taraflar, sonradan aykırı bir hüküm konmadıkça, işbu andlaşma ile kurulan her komisyonun başkanının, oynların eşit bölünmesi durumunda, ikinci bir oy kullanma hakkı olacağını kabul ederler.
  
  madde 430.
  
  işbu andlaşmada tersine bir hüküm yoksa, işbu andlaşmanın kimi devletleri ilgilendiren belirli bir sorunun ilgili devletler arasında yapılacak özel bir sözleşme ile çözülmesini öngördüğü durumlarda, bu konuda çıkacak güçlüklerin, türkiye milletler cemiyeti'ne üye olarak kabul edilinceye kadar, başlıca müttefik devletlerce çözüme bağlanacağı bağıtlı yüksek taraflar arasında kararlaştırılmıştır.
  
  madde 431.
  
  işbu andlaşmanın özel hükümleri saklı kalmak koşuluyla, ve işbu andlaşmanın yürürlüğe konmasından başlayarak altı aylık bir sürenin bitiminde, osmanlı yasalarının osmanlı hükümetince işbu andlaşmaya uygun olarak değiştirilmiş olması ve değişmiş tutulması gerekecektir.
  
  aynı süre içinde, işbu andlaşmanın hükümlerinin yürütülmesine ilişkin bütün
  yönetimsel ve başka önlemlerin osmanlı hükümetince alınmış olması gerekecektir.
  
  madde 432.
  
  işbu andlaşmanın uygulanmasına doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ilişkin her konuda, türkiye, çoğunluk kararıyla davranan milletler cemiyeti konseyinin gerekli göreceği her türlü soruşturmayı kabul etmekle yükümlü kalacaktır.
  
  madde 433.
  bağıtlı yüksek taraflar, rusya'ya, milletler cemiyeti'ne üye kabul edilir edilmez, başlıca müttefik devletler ile rusya'nın, aralannda anlaşacakları koşullar içinde ve işbu andlaşma ile kendisine kesinlikle tanınan haklara zarar verilmeksizin, işbu andlaşmaya katılma yeteneğini tanımayı kararlaştırmışlardır.
  
  fransızca, ingilizce ve italyanca yazılmış olan işbu andlaşma onaylanacaktır. anlaşmazlık durumunda, fransızca ve ingilizce metinlerin eşit değerde sayılacağı i. bölüm (milletler cemiyeti misakı) ile xii. bölüm (çalışma) dışında, fransızca metin geçerli olacaktır.
  
  onama belgeleri olabildiğince en kısa süre içinde paris'te sunulacaktır.
  
  hükümet merkezleri avrupa dışında olan devletler, onamalarının yapıldığını paris'teki diplomasi temsilcileri aracılığıyla, fransa cumhuriyeti hükümetine bildirmekle yetinmeye yetkili olacaklar ve bu durumda, onama belgelerini olabildiğince erken ulaştıracaklardır. andlaşma, bir yandan türkiye ile, öte yandan başlıca müttefik devletlerden üçünce onaylanır onaylanmaz, onama belgelerinin bir ilk sunuş tutanağı düzenlenecektir.
  
  bu tutanak tarihinden başlayarak, andlaşma, onu böylece onaylamış olacak bağıtlı yüksek taraflar arasında yürürlüğe girecektir.
  
  işbu andlaşmada öngörülen bütün sürelerin hesaplanmasında, bu tarih, andlaşmanın yürürlüğe konma tarihi sayılacaktır.
  
  bütün öteki bakımlardan, andlaşma, her devlet için, bu devletin onama belgesinin sunulma tarihinde yürürlüğe girecektir.
  
  fransız hükümeti, onama belgelerini sunuş tutanaklarının doğruluğu onaylanmış birer örneğini bütün imzacı devletlere teslim edecektir. bu hükümlere olan inançla, yukarıda adları belirtilen tamyetkili temsilciler, işbu andlaşmayı imzalamışlardır.
  
  sevres'de, on ağustos bin dokuz yüz yirmi tarihinde, tek bir nüsha olarak
  düzenlenmlştlr; bu nüsha fransa cumhuriyeti hükümetinin arşivlerine konulacak ve bu
  hükümet, imzacı devletlerden herbirine, bunun, doğruluğu onaylanmış birer örneğini verecektir.
  
  (l.s.) george grahame.
  (l.s.) george h. perley.
  (l.s.) andrew flsher.
  (l.s.) george grahame.
  (l.s.) r. a. blankenberg.
  (l.s.) arthur hlrtzel.
  (l.s.) a. mlllerand.
  (l.s.) f. françois-marsal.
  (l.s.) jules cambon.
  (l.s.) paleologue.
  (l.s.) bonin.
  (l.s.) marietti.
  (l.s.) k. matsui.
  (l.s.) a. aharonlan.
  (l.s.; j. van den heuvel.
  (l.s.) rolln jacquemyns.
  (l.s.) e. k. venîselos.
  (l.s.) a. romanos.
  (l.s.) maurlce zamoyski.
  (l.s.) erasme piltz.
  (l.s.) affonso gosta.
  (l.s.) d. j. ghika.
  (l.s.) stefan osusky.
  (l.s.) hadi.
  (l.s.) dr. riza tewfik
  (l.s.) rechad haliss.
  {mühür yeri" anlamına "locus sigilli" sözcüklerinin kısaltılıp}
  
  http://sam.baskent.edu.tr/belgeler/sevres_tr_.pdf adresinden alınmuştır.
  
  sürekli dip notlar vardır. dip notların sonunda ise (çevirenler) imzası atılmıştır. buradan anlaşılmaktadır ki çeviri bir ekip tarafından yapılmıştır. bu ekibe saygılar.
  
  dip notlardan anlaşıldığı kadarıyla çeviri ekibi bu metni çevirirken fransızca, ingilizce, italyanca metinleri çevirmekle yetinmemiş o dönemde yayınlanan matbaa-i amire, peyam-ı sabah ve konya metinlerini ayrıca, prof erim'in çevirdiği metni karşılaştırmışlar ve diğer çevirilerde olan eksiklikleri de belirtmişlerdir.
  
  bu metni buraya aktarırken çevirenlerin dip notlarını {} ile tırnak içine aldım. bir yerde de toplam tutmadı ben {{}} işaretini kullandım.