sedef

• psoriasis nedir?
  
  cagimizin en yaygin cilt hastaliklarindan biri oldugu tahmin edilen psoriasis, halk arasindaki adi ile sedef hastaligi, halen daha nedeni tam belirlenememis olsa da genetik oldugu sanilan bir fenomendir.
  
  ozellikle kafa derisi, tirnak, eklem yerleri, genital bolgeler, yuz ve kil koklerinde gorulen bir hastalik olan sedef, turkce'deki ismini, deride acilan yaralarin ustunu kaplayan beyaz ve parlak maddeden almaktadir. bu kabuk kaldirildigi ve asindirildigi zaman kanama yapmakta, kizarmakta, ozellikle sac koklerinde cikan cesidinde ise saclar, yaralarin kapanmasina engel olmakta, koku yapmaktadir. asiri derecede kepek problemine neden olmakta, fiziksel olmaktan cok estetik zararda bulunmaktadir.
  
  birkac sedef cesidi bulunmaktadir. bu cesitler, agirliklarina gore ve daha cok ortaya ciktiklari yerlere gore degisiklik gosterirler.
  
  egzemanin aksine kasinti yapmayan sedef, yine egzemanin aksine daha cok bolgelerde bulunur.
  
  nicin cikar?
  
  daha once de belirttigim gibi, aslinda psoriasis'in gercek olusma sebebi bilinmemektedir. son yillarda yapilan arastirmalar ve insan geninin belli bir olcude cozulmesi ise, hastaligin buyuk olcude genetik oldugu yonunde belirtiler gostermektedir.
  
  bir teori, beyaz kan hucrelerinin, buyuk ihtimalle mrna'de bulunan mesajlari cozen hucrenin, ozellikle hatali bolgeyi de hatasizlarlan birlikte cozmesinden kaynaklandigi yonundedir. bu olgu, vucudun fazla keratin veya yapi malzemesi salgilamasina neden olmaktadir. ancak her beyaz kan hucresi, ayni hatada bulunmaz. dogru calisan hucrelerin sayisi, hatalilardan fazla oldugu surece (ki bu sicle cell adi verilen bir baska hastalik turunde de benzer bir sekilde calisir) sedef hastaligi daha az gozukebilir.
  
  sedef hastaliginin, ozellikle cok yogun ve stresli zamanlarda ciktigi, veya deride acilan bir yara kapanirken cevresinde olustugu, hatta herhangi bir hastalik ile pencelesirken vucutta daha fazla goruldugu bilinmektedir.
  
  tedavisi var mi?
  
  diger genetik hastaliklarda oldugu gibi, gunumuz teknolojisi (veya bioloji etigi ve genetik tedaviye toplumun yaklasimi diyelim) halen daha sedef hastaligini tedavi edememektedir.
  
  ancak, vucudun gunes isiginda uretebildigi veya laboratuarlarda ozel yapilabilen, fakat sadece recete ile satilan bir vitamin d cesidi, sedefin buyuk olcude ortadan kalkmasina katkida bulunmaktadir. gunluk besin olarak alinan vitamin d, hastaligin iyilesmesinde cok az bir katki sagladigi halde, centrum turu eczanelerde ve supermarketlerde recetesiz satilan vitamin d haplarinin hicbir ise yaramadigi bilinmektedir.
  
  kisir dongu teoremi
  
  bu teoriyi olusturmamin sebebi, hastalik hakkinda yaptigim arastirmalar ve gercekte kendi yasadigim olaylari birlestirince ortaya cikan sonucun gayet ilginc olmasidir.
  
  basit olarak soylemek gerekirse, sedef hastaliginin genetik ozelliklerin yaninda, insan vucudunda ortaya cikma sikligi ve derecesi, bir kisir donguden ibarettir.
  
  - stres: bilindigi gibi stres, canlilardaki bagisiklik sistemine zarar vermektedir. psikobiyolojik etkiler, beyaz kan hucrelerine bir sekilde zarar vermektedir. sedef'in de bu hucrelerlen iliskisini yukarida belirtmistim. stres, beyaz kan hucrelerinin ne kadar cogunu etkisiz kilarsa, sedefin cikmasi o kadar kolaylasir.
  
  - hastalik: beyaz kan hucreleri, bagisiklik sisteminin birer parcalaridirlar. hastalik durumunda bu hucreler, bakteri, virus ve enfekte olmus diger hucrelere saldirdiklarindan (kisaca baska islerlen ugrastiklarindan) sedef hastaliginin ortaya cikmasi bir hayli kolaylasir.
  
  - keratin: deride acilan yaralari kapatmak icin oncelikle seferber olan kan pihtisi, kabugu katilastirmak icin keratin maddesini kullanir. bu organik molekul, bilindigi gibi, sac ve tirnaklarin da yapitasidir. beyaz kan hucrelerinin bolca oldugu veya fazla mesgul oldugu bir ortamda, keratin salgilamasi kontrol edilemez ve sedef meydana gelir. sedef'in, ozellikle kil koklerinde ve tirnak cevresinde cikan cesitlerinin bulunmasi, bununla aciklanabilir. yeni cikmaya baslayan bir sedef, genellikle "kotu yapilmis bir agda sonrasinda sisen, veya soguktan urperen kil koklerinin gorunusu"ne sahiptir ki, bu da kil koku ve keratin ile alakasini apacik gosterir.
  
  - insan psikolojisi: her insanda var olan estetik kaygisi, ozellikle sedefin bu kadar cok bulundugu zamanlarda apansizin coker, insan psikolojik bir bunalima suruklenebilir. sedefin vucutta cok cikmasi, karsi cinse veya diger insanlara kotu gozuktugunden tamamen psikolojiye bagli olarak cinsel problemler, yalnizlik, depresyon, asosyallik gibi problemler ortaya cikarmaktadir. (kafa derisinde cikan sedef, koku ve kepek problemi yapmakta, saclarda asiri yaglanmaya sebep olmaktadir.)
  
  - bunalim ve stres iliskisi: psikolojik problemler, insani strese iter.
  
  ozellikle en son sikka bir bakarsaniz, aslinda en tepeye dondugumuzu gorebilirsiniz.
  
  kisisel tedavi onerilerim:
  
  asagida benim hazirladigim bir tedavi oneri listesi bulunmaktadir.
  
  - kesinlikle kabuklar kopartilmamalidir. bu, sadece kanamayi arttirir ve bolgenin kendini iyilestirme cabalarini arttirir. bu da sedefe davetiye demektir.
  - katranli sampuanlar her zaman ise yarar. ancak deriyi cok yakmalari halinde problemler yaratabilirler, bu yuzden dikkatli kullanilmalidirlar.
  - dus almadan once, saclarda bulunan sedeflerin uzerinde biraz zeytinyagi ile masaj yapilmalidir. bu, kabuklarin yumusamasina ve su ile yikanmasina sebep olacaktir ki, hicbir sekilde kanamaya neden olmayacaktir. bunun uzerine de katranli sampuanlar kullanilabilir.
  - yazin mutlaka tatile cikilmalidir. hem stresten uzak olunur, hem de bol gunes ve tuzlu su gorur vucudumuz. gunesin vitamin d artisinin yanisira, sedefe dogrudan gelen gunes isiginin benim de sebebini tam ogrenemedigim bir artisi var. tuzlu su ise, yine kabuklari yumusatip dokme konusunda yardimci olmaktadir.
  - sigara icen biri iseniz, sigarayi ansizin birakmak yerine yavas yavas azaltma yontemine girerseniz, ani bir stres ve baskidan kacmis olursunuz. ancak sigarayi birakmaniz, kendi sagliginiz acisindan da iyi oldugu gibi, bagisiklik sisteminin de zayiflamasina bir dur demenize neden olacaktir.
  - son olarak, butun eczanelerde bulunan ve dogrudan deriye surulen elocon losyon (daha cok saclar icin, ancak kulak arkasina da kullanildiginda ise yaradigi tarafimda test edilmistir ), kol, bacak gibi bolgelerde cikanina ise diplorene krem kullanilmasi tarafimca tavsiye edilmektedir. recete ile satilmayan bu ilaclardan elocon, icerisinde kanser tedavisinde kullanilan bir kimyasal ihtiva ettigi icin gunde bir kere kafa derisine surmek sureti ile kullanilmalidir. en son m-furo losyon tavsiye edilmektedir. vucut icinse elosalic krem tavsiye edebilirim. dikkat: cinsel organda cikanlara surulmemesi, kremlerin sadece vucuda ve hastalikli bolge uzerine uygulanmasi, losyonlarin ise sadece yogun sac koku olan yerlere (kafa, genital bolge cevresi, koltuk alti, vs.) kullanilmasi ve kremin kullanimindan sonra yarim saatlik bir surenin ardindan kremin silinmesi, dermatologlar tarafindan tavsiye edilmektedir.
  - ayrica bagdat caddesi'nde bir klinikte (abd'de oldugum icin telefonunu bulamiyorum) cok agir vakkalari tedavi etmek amaciyla kurulan bir "gunes isigi kabini" ile calisan tedavi merkezi bulunmaktadir.
  
  uyari:
  - "koca kari" ilaclarindan sakininiz! bana "iyi gelir" diye verilen birkac katilasmis camur parcasi vardi. soylendigine gore, bunlar suriye'de ozel bir yerden getirtilmis camurlarmis. bunlar suda eritilip sedefe suruldugu zaman ise yaradiklari soylenmisti bana. ancak o kil kutlelerinde ne tur bakteriler oldugunu hicbir zaman bilemezsiniz. ozellikle toprakta yasayan bazi bakteri ve archea turu prokaryotlar, gelistirmis olduklari kalin hucre zari ile kaynama derecesindeki suda bile yasayabilirler (ki suriye'de bunlardan ne kadar cok vardir, tartisilir).
  - sivas'daki balikli gol, hicbir ise yaramamaktadir. baliklarin koparip yedikleri seyler, sedefin ustundeki kabuklardir. o kadar para harcayip sivas'a gidip bu baliklarin oldugu gole girmek icin de ozel ucret odemek yerine, evinizde oturup kendi tirnaklariniz ile bu kabuklari sokup atsaniz da birsey farketmeyecektir.
  - bazi dermatologlar, birtakim kaplicalarin iyi oldugu yonunde birlesmektedirler. ancak test etmedigim icin ve daha buyuk bir arastirmada bulunmadigim icin kesin birsey diyememekteyim.
  
  siz yine de, sedef hastaligi tasidiginizi dusunuyorsaniz, tedavi yontemleri icin mutlaka bir cilt doktoruna bas vurunuz.
  
  (copy paste degil alinteri)