eft

• türkiye'deki eft sistemini türkiye cumhuriyet merkez bankası işletmektedir. avrupa'da perakende ödemeler için kullanılan ilk sistemlerden biridir, ve ilk kullanımına başladığında da dünyanın en hızlı eft sistemi olma özelliğine sahipti. bu sistemde katılımcı bankaların karşılıklarına dayanarak ödemeler saniyeler içerisinde mahsuplaştırılır ve alıcı bankalara iletilir. ikibinli yılların başında avrupa'nın pek çok ülkesinde yaşayanlar dahi eft'yi t+1, t+2 olarak gönderebilirken, türk vatandaşları t+10 dakika olarak gönderebilmişlerdir.
  
  sistemin yazılımı ismi lazım olmayan büyük bir ingiliz yazılım üreticisinden alınmış olup, türkiye'ye ve tcmb sistemlerine göre tcmb bt birimi tarafından özelleştirilmiştir. bu konu ile ilgili tcmb'de iki adet müdürlük de bulunmaktadır. bu müdürlüklerin yaptığı çalışma sonucunda, sadece katılımcı bankaların ve tcmb bilgisayarlarının bağlı olduğu bir özel ağ oluşturulmuştur. bankanın ana üssünde ve felaket/olağanüstü durum merkezinde fiber kanal kurulmuştur ve aktif-aktif yedekleme yapılmıştır. bu hem uygulama hem de veritabanı sunucuları için böyledir. her bir çalışma alanında da tekil değil yedekli ve çift sayıda sunucu bulunmaktadır. hatta durum öyledir ki sunucuların bağlı olduğu network kartları ve ups cihazlar dahi yedeklidir. sistemin çalıştığı sunuculardaki disklerin ve hafızaların da proprietary (vendor spesifik) bir yedekleme yapısıyla çalıştığını biliyorum. örn. eft sunucusu çalışırken ramlerinden birini, ethernet kartlarından birini, disklerinden birini hatta işlemcilerinden birini cart diye çekseniz dahi bu milyon dolarlık sunucular problemsiz bir şekilde işlemeye ve eftlerinizi yapmaya devam eder. bankanın ulus'taki binasının yine üç ayrı hattan yedekli olan ağ bağlantılarının hepsi tek seferde kesilirse dahi işlemleriniz olağanüstü durum merkezinden devam eder.
  
  işte böylesine şatafatlı, şato biryan bir yapısı vardır tcmb'nin eft sisteminin. bu sistem dünya'nın uptime'ı en yüksek eft sistemlerinden biridir (ilk onda olduğundan eminim kaçtı hatırlamıyorum). o yüzden bu sistemi herhangi bir anda hiçbir şeyin çalışmadığına şahit olabileceğiniz bir turkiye.gov.tr ile falan kıyaslamak.. ayıp olur.
  
  peki arızalar olmuyor mu, oluyor. nasıl oluyor? 2007'deki arıza cpu'nun yanmadan hemen önce bir işlemi yanlış yapması (evet, oha), sonucunda yanlış bir veri üretmesi ve bunu hem ana hem de yedek veritabanına aktif-aktif yazmasından kaynaklanmaktadır. belki kırk yılda bir görebileceğiniz bir arızadır.
  
  bugünkü arıza ise yazılım güncellemesi hasebiyle olmuştur. henüz detaylı bir bilgim yok fakat katılımcı bankaların iban hesaplamaları ile ilgili bir problem olduğundan, ve katılımcı bankaların tamamının sorundan müzdarip olmadığından, sadece iban hesaplamalarında sorun olan bankaların etkilendiğinden bahsediliyor.