manus

• roma'da kadının tüm mameleki ile kocanın ya da kocanın pater familias'ının egemenliği altına girmesidir. evlilik için sine qua non değldir. üç farklı şekilde kurulabilir; coemptio, confarreatio ve usus.
  
  coemptio işlemi farazî bir satım işleminden ibaretti. kızın babası, kızını, müstakbel kocasına veriyordu. bazı roma hukuku kaynakları satılanın aslında kadının kendisi değil, kadın tarafından temsil edilen malvarlığı olduğunu ifade ediyorlar.
  
  confarreatio işlemi mancipatio'nun ortadan kalkmasıyla kaybolmuştur. daha çok yüksek tabakadan kişiler arasında yapılan evliliklerde müracaat edilen bir yöntemdi. işlem esnasında meydana gelen dinî unsurlar dikkat çekmektedir.
  
  usus ise bir çeşit zamanaşımıdır. şayet evlenen kadın bir yıl süreyle kesintisiz olarak kocasıyla birlikte yaşarsa, kocanın yahut kocanın pater familias'ının hakimiyeti altına girer. ususun kurulmaması için kadın, bir yıllık süre dolmadan evini üç gün için terk ediyordu. bu da manusun geçerli olmasının önüne set çekiyordu.
  
  özetle, manus roma'da çokça başvurulan bir yöntem olmakla beraber evlilik müessesinin devamı için zorunlu olmayan bir işlemdir.