tüccar zihniyeti

• bu zihniyeti idrâk edebilmek için ne tür bir tüccardan bahsettiğimizi de bilmeli ve ona göre konuşmalıyız.
  
  dürüst tüccar mı; yalancı tüccar mı?
  mümin tüccar mı; münâfık tüccar mı?
  alman tüccar mı; japon tüccar mı?
  7 kuşaktır dededen tüccar bir tüccar mı; yeniyetme, sonradan görme, dini imânı para olan tüccar mı?
  işini seven, müşterisine saygılı, müşterisini "velinimet" bilen, sattığı malı bilen, seven, işinin ehli, atadan görmüş geçirmiş kâmil bir tüccar mı; yoksa ne mal olursa satan, tek derdi para kazanmak olan, para kazanmak için her şeyi yapabilecek kadar kişiliksiz, şerefsiz, geleneği göreneği olmayan ve bizâtihi kendisi "malın teki" bir tüccar mı?
  
  hâsılı "tüccar zihniyeti" diye aşağılanması gereken bir zihniyet yoktur. "iyi" tüccâr ve "kötü" tüccâr vardır. ticaret, en kadim mesleklerden biridir. ticaret erbâbı olmak, adamın şerefsiz, hayâsız, paragöz, ahlâksız olması mânâsını taşımaz, ki burada bu mânâda kullanıldığını seziyoruz. kişinin bir şey satması, o kişinin tüccarlığına delil teşkil etmez. "tüccar" olmak öyle ucuz bir şey değildir.
  
  kişi, paşa kıyafeti giymekle "paşa" olmaz, ama paşalar paşa kıyafeti giyerler.
  nice "insan" gördüm üzerinde kıyafet yok. nice kıyafet gördüm içinde "insan" yok...