san francisco

• yaklaşık 10 saattir "sf air quality is red(unhealthy). older adults, kids & people w/ heat/lung disease should avoid strenuous outdoor activities." şeklinde sms uyarılarıyla insanlara dışarı çıkmamaları öğütleniyor. her yerde puslu, resmen güneş görünmüyor. silikon vadisi tarafında birazcık daha iyi, en azından güneşi görebildim güneye indikçe ama yanmış ağaç kokusu baki.
• 17 mart - 7 nisan 2020 arasında bay area genelinde alınan shelter in place (place derken residence anlamında) kararı kapsamındaki şehir. bu karar sokağa çıkma yasağının biraz daha esneği oluyor imiş. bu karardan etkilenen toplam nüfus yaklaşık 7 milyon.
  
  ev dışında bir araya gelmek yasak, temel ihtiyaç sağlayan dükkanlar dışında tamamı kapanıyor, temel ihtiyaçları sağlayanların ise açık tutulması isteniyor. evden çalışılabilen işletmeler evden çalışmak şartıyla açık olabilir.
  
  grup halinde olmamak kaydıyla şehirde yürüyüşe çıkılabiliyor ama escooter, bisiklet, araba kullanmak yasak, sadece 2 metre mesafe şartını korumak kaydıyla toplu taşıma kullanılabilir. (anlamadığım şey izolasyon amaçlı bir yasakta neden izolasyonun allahı olan arabalarımızı kullanmamızın yasak olduğu)
  
  sokağa çıkma ve araç kullanma yasağının istisnası temel ihtiyaçlar ama kapsam çok dar değil. temel ihtiyaçlardan kasıt market, eczane, sağlık hizmetleri, aile veya dostlarınızla bu ihtiyaçlar çerçevesinde görüşmek olabileceği gibi doğa yürüyüşü yapma amacıyla arabanıza atlayıp bir kıra, ormana gitmeniz de istisna kapsamında, yani san franciscoluların olmazsa olmazı hiking'e izin var.
  
  https://www.sfdph.org/…c19-07- shelter-in-place.pdf
• dün san francisco'ya gelen ortalama turistlerin muhakkak gördüğü, o yüzden her zaman kalabalık olan fisherman's wharf, pier 39 ve ferry building arasında embarcadero üzerinden (sahil yolu diyelim) yürüyüş yaptık. bu civar normalde kalabalık ve turist dolu olur. özellikle pier 39 - fisherman's wharf arası san francisco'da yaşayanların pek gittiği yerler değildir.
  
  normalde cıvıl cıvıl olan pier 39 kapatılmış, girişine çit çekilmiş, önünde polis bekliyor, şehirde bazı dükkanlar camlarını tahta plakalarla kapamışlar, yağma ihtimaline karşı.
  
  6 feet (2 metre) sosyal mesafeyi hem 3 kişilik yürüyüş ekibimizde, hem de sokaktaki diğer insanlarla koruduk. sosyal mesafe herkesin günlük hayatına işlemiş, kendiliğinden uzaklaşıyor insanlar birbirlerinden, insanlardan uzak olmak için bisiklet şeridinden yürüyene bile rastladım. insanların alışkanlıklarına bu kadar uzak bir olguya, bu kadar kısa sürede alışmaları hem güzel, hem korkunç. farkında olmadan nelere alışıyoruz acaba diye düşündüm.
  
  san francisco hayalet şehre dönmüş, sosyal mesafeyi korumada sıkıntı çekmiyor olmamızın esas sebebi sokakların bomboş olması; trafik de, insan da yok. toplu taşıma çalışıyor ama hem tramvaylar, hem de otobüsler tamamen boş.
  
  eve dönerken yoldan geçen bir polis arabasından 'sosyal mesafeyi koruyun' anonsu yapılıyordu. distopik bilim kurgu filminde gibiyiz.
• 6 feet (yaklaşık 2 metre) olan sosyal mesafe kuralı aynen korunuyor ancak artık açık havada dahi olsanız 30 feet (yaklaşık 10 metre) civarınızda biri varsa maske takmanız gerekiyor.
  
  https://www.sfdph.org/…ngfacecoverings-05282020.pdf
• daire kiralarının sene başına göre neredeyse %50 düştüğü şehir. bölgeye ve binaya göre tabii ki değişir ancak yeni bir (havuzu ve/veya spor salonu, bbq vs. olan) sitede 1 oda 1 salon açık mutfak daireler 4500-5000 dolar civarindayken şu an 2200-2800 dolarda geziniyor. umarım daha da düşer, arz talep dengesi o kadar bozulmuştu ki, insanlar salondan seperatörle ayrılmış sözde odalara 1500-2000 dolar veriyorlardı.
  
  pandemi nedeniyle evden çalışmaya geçilmesi sonrası sf'teki toplam ofis alanlarının %30'u boşaldı. (3-4 ay öncesinin verisi) evden çalışmak için çok pahalı olan san franciso'da mecburen yaşayan insanlar da ailelerinin yanına veya ucuz şehirlere göç ettiler. arz talep dengesi düzelmeye ve dolayısıyla kiralar normale benzemeye başladı.
• yıllar önce, henüz yeni geldiğimde burada yaşayan bir türkle tanışmıştım ve insanından iklimine san francisco'nun her şeyinden nefret ediyordu. o zaman anlam verememiştim ancak sonradan kendisinden bayrağı devraldığımı söyleyebilirim. insanına ilişkin fikirlerimi düzgün şekilde toparlayamadım kafamda o yüzden kendime saklıyorum, geri kalanlarını 2016'dan beri düzenli olarak sf'e giden, 2018'den beri sf'te yaşayan, pandemi sonrası da sf'te yaşamanın - en azından benim için- delilik olduğuna kanaat getirip sf'ten taşınmış biri olarak yazdım:
  
  1. hava durumu: neredeyse sürekli soğuk, her yer sıcakken de soğuk, sabah erken soğuk, akşamüstü soğuk, gece soğuk, temmuz'da soğuk, bir tek kesin sıcak olur diyebileceğim dönemi de ekim - kasım dönemeri. sıcak bir günde bile herkes 3 kat kıyafetle gezer. genelde üstte tshirt, hooodie, mont/ceket. hava durumuna göre ihtiyaç olmayan çıkarılır ama illa gün içinde hepsinin birden az geldiği de olur, hoodie'nin fazla geldiği de. burada deniz/okyanus çok soğuk, ben giremiyorum, girebilen arkadaşım da yok. la'de ve san diego'da yazın rahatlıkla okyanusa girebildim ama sf'te yazın bile buz gibi. sıcak ve deniz seviyorsanız sf california'nın yüz karası, onu bilin.
  
  2. pahalılık: amerika'nın en pahalı şehri sanırım, new york'ta her şeyin en pahalısı da, makul fiyatlısı da bulunurken bunu sf için diyemiyorum, hep ortalamanın üzerinde fiyatlar. ev kiraları da çok yüksek idi, pandemi sonrası düşmüş haliyle 1 odalı iyi durumda evlerin kiraları 3000 - 3500 dolar civarı. (pandemi öncesi aynı ev 4200 idi.) amerika için de yüksek. bu rakamlar karşılığında şehir size ne veriyor diye bakarsanız, kısıtlı ve güvensiz bir metro, çok kısıtlı bir gece hayatı, bağımlıysanız hiçbir yerde sigara/puro içemiyor olmak(sf'te sadece bir cigar lounge ve bir de puro içilebilen restoran var.) çok erken kapanan, gece yaşamayan ve can değilse de mal güvenliği çok düşük bir şehir.
  
  3. evsizler: çoğu uyuşturucu bağımlısı evsizler şehrin belli bölgelerine kümelenmiş durumdalar. bu hep vardı ama pandemide arttı gibi, özellikle tam kapanma döneminde normalde bulunmadıkları yerlere çadır kurduklarını gördüm. alışık olmayan için çok korkutucu bir görüntü, alışık olan için bile tahammül sınırını zorluyor. evsizlere acıma ve üzülme duygumu yitireli çok oluyor, tek istediğim sokakta olmamaları. adil, düzgün çözüm nedir bilmiyorum ama ben zorla bir bakım merkezinde tutulmalarına dahi sıcak bakıyorum artık. ben evsizlerin olmadığı muhitlerde yaşadım(özellikle tercih ettim) ama kaldırımda çiş, kaka, kullanılmış şırınga, envai çeşit çöp ve her an ne yapacağı belli olmayan ve bir insana yakışmayacak şartlarda yaşamaya çalışan yüksek ihtimal akli dengesini yitirmiş, yüksek ihtimal bağımlı ve yine yüksek ihtimal o an uyuşturucu etkisi altında olduğundan ne yapacağını bilemediğiniz insanların çadır kurduğu bir muhitte 2 oda 1 salon eve 5000 dolar kira vermek normal değil.
  
  bu konuda en son şahit olduğum olay ferry building'te (şehrin gerçek anlamda kalbi, gayet güzel restoranlar ve alışveriş merkezi olan bir iskele binası) bir restoranda masaya sandalye çekip oturan bir kadıncağızın kafasına oraları kendine ev bilmiş bir evsiz yaşlı kadın koltuk değneğiyle vurup, altındaki restoranın sandalyesini alıp, sandalyeye ayağını uzattı.
  
  4. suç: özellikle hırsızlık tavan yapmış durumda, arabadan, evden hırsızlık gayet yüksek. özellikle arabada eşyalarınızı 1 dakika boş bırakmaya gelmez, gayet organizeler ve hızlılar. bunun dışında gasp, toplu yağma haberleri de özellikle pandemi sonrası epey arttı. şu örneği dehşetle izlemiştim, gayet işlek bir yerde rahatlıkla silahlı gasp yapıyorlar mesela: https://news.yahoo.com/…stol-whipped-173905220.html
  
  ve son sebep: leo. ben çocuğumun doğumundan sonra yemin ediyorum disipline girmiş bir baba olarak asla ama asla çocuğumla san francisco'da yaşamayı bir an bile düşünmem açıkçası bu sebeplerden. bunlara ek olarak sf daha çok bireylere ve çocuksuz ailelere daha uygun bir şehir. tabii ki hep beraber ziyaret ediyoruz ve yapılacak güzel şeyler var çocuklu aileler için ancak sf'te yaşamayı gerektirecek veya bütün olumsuzlukları unutturacak seviyede değil.
  
  evsizlerin çok az olduğu, yazları sıcak geçen, az suç işlenen gayet güzel şehirler var bay area'da, hepsinden -gerekirse- sf'e makul sürelerde gitmek mümkün.