vahdet-i vücud

• spinoza 'nın sub specie aeternitatis şeklinde bilimselleştirdiği olgudur. zaten spinoza'nın arapça bilip pek çok islami eseri okuduğu gayet bilinmektedir. muhtemeldir ki okuduğu eserler vahdet-i vücud tabanlı eserlerdi. bu benim tahminim. gariptir ki islam içinde vahdet-i vücudçuların sapıklıkla itham edilip horlandığı gibi spinoza da sinagog ve kilise tarafından horlanmış ve dışlanmıştır.
  
  vahdet-i vücud sayı doğrusudur. sıfırın solu ve sağı vardır. bir insanın iradesi herhangi bir değer aralığında bir birimdir. örneğin iyi bir insan +10 ile +11 arasında bir irimlik bir insandır. kimisi sıfırdır. kimisi kötüdür ve değeri -35 ile -36 arası bir birimdir. ama sayı doğrusu tüm boyutlarıyla allah 'tır (c.c.) işte burada şöyle bir yanlışa sapılabilir ki negatif değerlerinde dolayısıyla kötülüğünde allah ile ilentilenmesi. fakat herkesin bildiği ama anlam veremediği, kadere yorduğu "hayır da şer de allah 'tandır" lafzı devreye giriyor. evet kötülüğün var olması, değer yargısı, salt kötülük de vardır. allah onun da var olabilmesini mümkün kılmıştır ki insanın yaratılmasının amacı da budur. melekler ve cinler devrinde (insan yaratılmadan önce) kötülük yoktu. ilk insan tasarlandığında şeytanın başlatmasıyla varoldu kötülük. neden var oldu? meleklerin "yer yüzünde kan akıtacak, fesat çıkaracak birilerini mi yaratacaksın?" sorusu üzerine "sizin bilmediğinizi ben bilirim" cevabında yatmaktadır. açıkçası ben de bilmiyorum doğal olarak.
  
  yine vahdet-i vücud 'u izah etmeye yardımcı fuzulinin şu dizeleri olabilir.
  
  ger ben ben isem nesin sen ey yâr.
  ger sen sen isen neyim ben-i zâr.
  (ey yar sen sen isen ben neyim? ben ben isem nedir bu vaziyet?)
  
  yine bu meseleyi gerçek aşkı yaşayanlar bir nebze daha yakından anlayabilir. gerçek aşktan kastım birini delice sevmek, dillere destan gibi. allah aşkı değil kastım. gerçek aşık sevdiği kızı-erkeği kendinden ayıramayabilir. sanki onunmuş zaten, birbirleri için yaratılmışlar hissine kapılabilir. biraz da böyle bir şey sanırım.
  
  son olarak;
  
  aşk allah katındaydı, var olmak istedi.