abaza mehmet paşa ^*

• rusların elinden hotin kalesini alıp vezir olmuş,yenikaleyi de yine ruslara kaptırmı$ kellesi gitmi$tir.
• (bkz: abhaz)
• ilk defa ikinci osmanın öldürülmesinin intikamını yeniçerilerden almak bahanesiyle isyan eden erzurum beylerbeyi. daha sonra üç kez daha isyan etti. üzerine gönderilen merkezi kuvvetlerin bazılarını mağlup etmeyi başardı. ancak karşıdaki kuvvetler üstün olduğu vakit safevi şahı abbasa müracaat etmekten kaçınmadı. en son 1628 de isyanı hüsrev paşa tarafından bastırıldı ve teslim olan abaza mehmed paşa önce istanbula padişahın yanına gönderildi. orada ikbal görerek bosna beylerbeyiliğine atandı. 1634 te dördüncü murad ile muhabbetini kıskanan bazı devlet adamlarının dedikoduları neticesinde idam edildi.
• azılı yeniçeri düşmanıdır. ermeni bir tarihçi bunun gazabından korkan yeniçerilerin kiminin ermeni kıyafetleriyle, kiminin kadın kıyafetleriyle istanbula kaçtığını yazmaktadır. bilgi için hırant andresyanın abaza mehmed paşa isimli makalesine bakılabilir.
• yeniçeri düşmanı , dolayısı ile bektaşilerin düşmanı bir zat
  rüşvetçinin biriymiş.
  şimdi şöyle izah edeyim.bu abaza mehmet paşa denen adam çok da makbul değil ama canbulatoğlu ali paşa'nın hazinedarı idi.
  1607'de koca murad paşa tarafından bu esir edilince yeniçeri ağası halil ağa'nın buna kefil oluyor bu da onun gölgesinde ölümden kurtulmuş ve halil ağam ben ettim sen etme diyerek onun hizmetine girmiş.
  zaten bir hazinedar neden esir edilir ki? bu canbulatoğlu'nun paralarını iç etmiş olabilir.
  
  halil paşa'nın kaptan-ı deryalığı sırasında bunu "derya beyliği "ne tayin ediyor. ( iyilik ediyor yani)
  1620'de halil paşa sadrazam oluyor ve iran seferine giderken abaza mehmed'i de birlikte götürmüş ve maraş eyaleti'ne tayin etmiştir.
  
  padişah ıı. osman'la hotin seferine katılan abaza mehmed paşa, savaş sırasında yeniçeri ocağı'nın bozulduğunu ve gayesinden saptığını iddia ediyor.
  hotin seferinden dönüşünde ıı. osman "sen bu işlere karışma , yeniçeri ile uğraşma " diyerek bunu erzurum valiliğine göndermiş.
  ıı. osman'ın yeniçeriler tarafından öldürülmesi üzerine yeniçerilerin kıyımına başlamak için abaza mehmed erzurum'da ocak mensuplarını bir bir ortadan kaldırmaya başlamıştır.
  
  abaza mehmed paşa'nın yeniçerilere karşı olan bu aşırı düşmanlığında "abaza şeyhi" lakabıyla anılan mürşidi ve şeyhi, kayserili abdürrahim efendinin etkisi olduğu bilinmektedir. yoksa yeniçeri sisteminin bozulduğunun ya da ıı.osmanın öldürüldüğünün çok da derdinde değil bu adam.
  
  bu hareketlerinde sivas, ankara ve maraş valileri de abaza mehmed faşa ile birleşince gelişen hareket istanbul'ca bir ayaklanma sayılmış ve kayseri civarındaki savaşta abaza mehmed paşa yenilerek erzurum'a çekilmiş, erzurum'un iç kalesine yeniçerileri koymak şartı ile kendisine tekrar erzurum valiliği verilerek işin kapatılması devlet tarafından uygun görülmüştür.
  
  fakat bu ne yaptı ? adam olmadığı için sözünü tutmadı ve iç kaledeki yeniçerileri öldürtüp tekrar ayaklandı ve üzerine gelen eski efendisi halil paşa'yı da erzurum'da topla karşıladı.çünkü adam değil. kendisini ölümden kurtaran , vali yapan ve adam eden kişiye kılıç çekiyor.
  
  padişah ıv. murad çok kızıyor.çünkü acayip sinirlenmiş. hüsrev paşa'yı ordu ile abaza mehmed paşa üzerine gönderiyor. hüsrev paşa ordusu 1628'de erzurum'u birdenbire kuşatınca abaza mehmed paşa savaşmadan teslim olmayı uygun bulmuş ve hüsrev paşa onu alarak istanbul'a getirmiştir. ( madem orduyu görünce ayaklanmayı bırakıp yelkenleri suya indirecektin.memleket evladını neden kırdırdın diye çok beddua eden oldu buna)
  
  ıv. murad bunun suçunu bağışlayıp, bosna valiliğine göndermiştir.yani padişahta da bir aymazlık var ama bunun nedenini bilemiyoruz. defalarca ayaklanan ve de ayaklanma olasılığı olan adamı neden vali yaparsın ki ?
  
  padişaha karşı tekrar ayaklanması şüphesi her zaman vardı demiştik.su ısınmıştı artık
  bir de ayrıca rumlara karşı ermenileri desteklemek için onlardan para almıştı. bu rüşvet işi de padişaha haber verilince bunun idamına karar verildi.
  
  geberdi gitti. arkasından ağlayan da olmadı.
• 4. murat dönemi moda ikonu paşa. tarzı 4. murat tarafından dahi taklit edilmiştir. ayrıca genç osman'ın öldürülmesinden sonra isyan etmiş ve ciddi bir yeniçeri kıyımı yapmıştır. isyanı ödüllendirilmiş ve kendisi rütbece yükseltilmiştir. burada altını çizelim ki osmanlı isyankarlara zaman zaman mevki makam vererek isyanları bastırmaya çalışmıştır.
• abaza hasan paşa ile birlikte "abaza" lakabı ile anılan ve yararlılıklarından ziyade osmanlılar'a bayrak açmaları vesilesiyle hatırlanan iki meşhur asi paşadan biridir.
  
  zamanında "celâlî âbâza mehmed pâşâ" isimli bir risale kaleme alan ali cevat, paşa'nın cahil bir ümmi olduğunu, ancak kabiliyeti ve açık gözlülüğü ile hayli takdir kazandığını, namlı celalilerden canboladoğlu ali paşa'nın maiyetinde hazinedar olarak görev yaptığını, kuyucu murat paşa'nın canboladoğlu'nun kuvvetleri amik ovası'nda mağlup ettiği muharebenin ardından esir düştüğünü, o vakitler yeniçeri ağası olan ve ileride iki kez vezir-i azam makamına getirilecek damat halil paşa'nın aracılığıyla bağışlanıp idamdan kurtulduğunu anlatır.
  
  paşa, erzurum beylerbeyi iken ikinci osman'ın katlini bahane ederek ayaklanmış, ismail hakkı uzunçarşılı'nın naklettiğine göre otuz bin sekban toplayarak şebinkarahisar ve sivas'ı ele geçirmiş ve kırk bin kişiyi bulan kuvveti ile ankara'yı kuşatmışken mağlup edilince erzurum'a sığınmıştır. bu arada ahıska'ya sefer düzenleyen dişlenk hüseyin paşa ve emrindeki yeniçerileri de kendisine pusu kurulmasından şüphelenerek öldürmüş, cesetlerini dörde böldürüp erzurum kalesi'ne astırmış, parçalarını mazgallara attırmıştır.
  
  abaza mehmed paşa'nın ayaklanması anadolu'da hayli patırtı koparmış olup kendisi bir aralık tüm mesaisini padişahın katlinden sorumlu tuttuğu yeniçerileri avlamakla geçirmiş, hüsrev paşa'nın tertiplediği bir sefer sonucunda teslim olmak mecburiyetinde kalmış ve pek çok isyankar paşa gibi o da pazarlık usulü ile affedilmiştir. dördüncü murat tarafından iltifat gördüğü, paşa'nın payitaht'ta bulunduğu esnada padişah'ın kendisini bir an bile yanından ayırmayıp sonraları aynı ona benzer "çerkeska" biçimli kıyafetler giydiği ve bu giyim tarzının da döneminde hayli meşhur olduğuna dair rivayetler göz önünde bulundurulursa abartıldığı kadar becerikli ve kudretli bir devlet adamı olduğu tahmin edilebilir.
  
  paşa, atandığı bosna beylerbeyliği görevinde hayli şaşaalı bir hayat sürmüş olup rüşvet aldığı iddiası ile, ama muhtemelen yeniden ayaklanmasından korkularak idam edilmiştir. tarihin garip bir cilvesi, idamının ardından kuyucu murad paşa'nın vezneciler'deki külliyesinde bulunan türbesine defnedilmiştir.
  
  bir süre sonra ortaya paşa'nın celladının elinden son anda kurtulduğu ve kaçarak cezayir'e sığındığı, oradan da yine erzurum'a geçtiğine dair dedikodular yayılmış ise de kendini abaza mehmet paşa olarak tanıtan bu kişinin bir sahtekar olduğu anlaşılmıştır.
• yeniçerilerin korkulu rüyası
• genç osman’a yapılanlardan sonra yok mu bir polat alemdar sorusuna tarihin verdiği cevaptır kendileri... yeniçerilerin anasını ağlatmıştır
• fatih döneminde olsa ilk isyaninda kazığa oturtulacak adam, otorite eksikliginden yararlanıp, defalarca isyan etmiş, yenilecegini anlayınca aman dileyip tekrar devlet görevlisi olmuştur.
  
  2. kez isyan eden, bir sürü paraya, askere, zaman kaybına sebep olan, bunu daha öncede yapmış bir adamı yakalayıp, istanbul'a getirdikten sonra çok sevdiği toplardan birinin ağzına koyup boğaza ateslenmesi gereken adam, beylerbeyi olarak tekrar atanmistir.