ekümenik konsil

• kilise'nin sembolleri, yapısı, doktrinleri ve uygulamalarına dair bağlayıcı kararların alındığı (bkz: incil), (bkz: teslis), (bkz: theotokos), (bkz: hristiyanlık sembolleri), (bkz: pseudepigrapha), ancak roman katolik ve doğu ortodoks kiliselerinin yanında süryani, ermeni vs. kiliseleri birleştirici amaçla ortaya çıkmasına rağmen çeşitli anlaşmazlıklar yüzünden hristiyanlıkta mezhepleşmenin derinleşmesine sebep olmuş şimdilik 21 (+3) mezheplerötesi toplantının ortak adı. bizans döneminde yapılmış ilk 7 tanesi katolik, protestan ve ortodoks kiliselerince prensipte kabul edilir (ortodokslar daha çok yönetimsel kararların alıdığı altıbuçuğuncu konsili de kabul ederler). 8. ve 9. konsiller katolik ve ortodoks kiliselerince ayrı ayrı tutulmuş, bundan sonraki konsiller ise vatikan'ın hakimiyetinde geçmiştir.
  bu konsillerden ilki 325 yılında yapılmış meşhur iznik konsili, sonuncusu da şimdilik 1962-1965 yılları arasında yapılmış ikinci vatikan konsilidir.
• hristiyanlıkla ilgili bütün konuları piskoposların biraraya gelerek tartıştığı toplantılardır. meshepler arası farklılıklar bu toplantılarda alınan kararların kabul edilmesi ve edilmemesi ile derinleşmiştir. bu toplantılarda farklı akımlar, insanlar, dinbilimciler, tarihi olaylar, kiliseler hatta en hayattaki en basit davranışlar tartışılmış, kabul edilmiş veya reddedilmiştir.
  
  21 ekümenik konsilin listesi şöyledir:^* (ara: konsil*)
  
  1. iznik konsili (325)
  1. istanbul konsili (381)
  efes konsili (431)
  kadıköy konsili^* (451)
  2. istanbul konsili (553)
  3. istanbul konsili (680-681)
  2. iznik konsili (787)
  4. istanbul konsili (869-870) (katolik versiyonu)
  4. istanbul konsili (879-880) (ortodoks versiyonu)
  1. lateran konsili (1123)
  2. lateran konsili (1139)
  3. lateran konsili (1179)
  4. lateran konsili (1215)
  1. lyon konsili (1245)
  2. lyon konsili (1274)
  viyana konsili (1311-1312)
  konstanz konsili (1414-1418)
  floransa konsili (1431-1445)
  5. lateran konsili (1512-1514)
  1. trent konsili (1545-1563)
  1. vatikan konsili (1870-1960)
  2. vatikan konsili (1962-1965)
  
  bu konsillerin ilk yedisini katolikler ve ortodokslar birlikte düzenlemiştir. ayrıca artık kabul edilmediği veya resmi olmadığı için listede bulunmayan konsiller şunlardır:
  
  2. efes konsili (449)
  trullo konsili (692)
  5. istanbul konsili (1341-1351)
  kudüs sinodu(1672)
  pisa konsili (1409)
  siena konsili (1423-1424)
• esasen isa’nın, tanrı mı-insan mı, doğasını tartışmak ve bir karara bağlamak üzere önde gelen erken dönem hristiyan din adamlarının katılımı ile yapılan konsiller, yani toplantılardır. önemli hristiyan mezhepleri bu konsillerde çıkan tartışmalar sonucu birbirlerinden ayrılmışlardır.
  
  hristiyanlık tarihini belirleyen bu konsillerin hemen hepsi bizim topraklarımızda yapıldığından, bizim için ayrıca ilgi çekicidirler.
  
  ilk 7 konsil katolik klisesi ve doğu ortodoks klisesi (rusya, balkanlar ve yunan ortadoksluğu) tarafından ekümenik kabul edilir, yani tanınırlar. doğu ortadoks klisesi 7. konsilden sonrasını tanımaz. oryantal ortadoksluk (ermeni, etiyopya ve eritre ortadoksluğu) ise sadece ilk 3 konsili ekümenik kabul eder, yani tanır, sonrasını tanımaz. katolik klisesi ise ekümenik konsil olarak tabir ettiği konsilleri düzenlemeye devam etmektedir, sonuncusunu 1965 yılında düzenlemiştir.
  
  ilk 4 ekümenik konsil tarih sırasıyla şöyledir ve ilk 4 konsilde alınan kararlar özet ile şu şekildedir:
  
  ilk konsil 325 yılında yapılan iznik’te yapılmıştır. roma imparatorluğu’nun başkentini roma’dan istanbul’a taşıyan aynı zamanda hristiyanlığı imparatorluğun dini yapan 1. konstantin, din adamları arasındaki görüş ayrılıklarının tartışılması için bu konsili düzenlemiştir. bu konsil’nde özetle “isa baba ile eşit özlü olarak tanrı” kabul edilmiştir. konsilde tezi ret edilen arius’un öğretisi ise aryenizm'i doğurmuştur, bu konsil sonucu aryenizm doğarak diğerlerinden ayrılmıştır. arius özetle isa’nın tanrı olmadığını tanrı tarafından yaratıldığını söylemiştir.
  
  ikinci konsil 381 yılında konstantinopolis’te yapılmıştır. aryenizm’in ayrılması üzerine yoğunlaşılmış ve tartışılmıştır.
  
  üçüncü konsil 435 yılında efes’te meryem ana klisesi'nde yapılmıştır. istanbul patriği nestorius’un suçlanması üzerine düzenlenmiştir. nestorius konsilde görüşlerini savunmuştur. nestorius özetle "isa’nın peygamberliğin indiği 30 yaşına kadar insan olduğunu, 30 yaşından sonra insan ve tanrı karakteri taşıdığını, ancak bu yaşından önce insan olduğunu, bu yüzden meryem’in insan olan isa’nın annesi olduğunu" söylemektedir. bu konsil sonunda nestorius ayıplanmış ve birinci iznik konsili kararlarından her türlü sapmanın ayıplanacağı bildirilmiştir. isa "hem ilahi hem de insan" olarak kabul edilmiştir. doğu süryani klisesi bu konsil sonucu ayrılmıştır.
  
  dördüncü konsil 451 yılında yapılan kalkedon (kadıköy) konsilidir. bu konsilde isa’nın tam anlamıyla tanrı ve tam anlamıyla insan olduğu kararı çıkmıştır. bu özellikler meryem ana isa’yı doğurmadan önce de bulunmaktadır, bu yüzden meryem aynı zamanda ilah olan isa’nın da annesidir. oryantal ortadoksluk bu konsilde çıkan tartışmalar sonucu doğu ortadoksluğundan ve katoliklikten ayrılmıştır ve daha sonraki konsillere katılmamıştır.
  
  doğu ve batı kliseleri ise 11. yüzyılda tam anlamıyla ayrılarak doğu ortadoks klisesi ve batı katolik klisesi olarak ayrılmıştır (great schism). bu sürece kadar, istanbul bizans patriği ile roma’daki papa birbirlerini daha önce çok kez aforoz etmişlerdir, ancak 1054 yılından itibaren artık kesinlikle birbirleriyle ilişkileri kalmamış ve kendi ayrı örgütlerini kurarak kesin olarak birbirlerinden ayrılmışlardır.
  15. yüzyılda rusya ortodoks klisesi bizans ortadoks klisesi'nden özerkliğini ilan etmiştir.
  16. yüzyılda ise papa’lığa karşı martin luther öncülüğündeki protestan devrimi ile protestan klisesi ve anglosakson klisesi kurulmuştur.