geçişsiz fiil

• onune "bir sey", "bir seyi" getirilemeyen fiillerdir. ornegin "yuzmek^*" suda yuzmekten bahsediliyorsa gecissiz, deriyi yuzmek kastediliyorsa gecisli bir fiildir.
• ing. verb intransitive. sözlüklerde v/i kısaltması ile kullanılır.
• geçenlerde ilginç bir biçimde farkettiğim, arkadaşlarımla -belki de yersiz- bir heyecanla paylaştığım bir konu var: geçişsiz fiiller de yeri geldiğinde edilgen yapılıyor. edilgen çatının kullanıldığı fiilin "geçişli" ya da "geçişsiz" olması şartından bir yerde bahsedilmiyor belki ama, geçişsiz fiillerin edilgen olarak kullanıldığı tümcede sözde öznenin ne yaptığı belirsizleşiyor. örneklersek:
  
  "gerekirse bir saat önce orada olunur."
  
  bu tümcede "olmak" fiili, "beşiktaşlı olmak"taki gibi geçişli değil, geçişsizdir. ama yine de "olunur" gibi bir kullanıma maruz kalmıştır. 'olan' şey "biz" isek, 'olunan' şeyin ne olduğunu inan ben bilmiyorum. zaten alttan alta sinir olduğumu, "koşulur.. yüzülür.." diyerek 'gereksiz ayrıntıları olgunlukla çözümleyen insan'lardan hazzetmediğimi de hatırladığımda, diyorum ki bu kullanım yanlıştır. bu tür kullanımlarda edilgenlik olmamalı, sözkonusu özne neyse ona göre şahıs eki getirilmeli, fiil öyle çekilmelidir. "..koşarız ..yüzersiniz" gibi.
• aşağıdaki fiiller hem geçişsiz hem de geçişli fiildir. kullanıldıkları yere göre nesne alabilir veya alamazlar. şimdilik bu kadar bulabildim ancak liste uzayacaktır.
  
  1. çık-
  2. geç-
  3. koş-
  4. sür-
  5. vur-
  6. yüz-
  
  örnekler :
  
  dışarı çıktı. (geçişsiz)
  merdiveni çıktı. (geçişli)
  
  aradan uzun zaman geçti. (geçişsiz)
  önündeki arabayı geçti. (geçişli)
  
  hızlı koştu. (geçişsiz)
  100 metreyi 10 saniyede koştu. (geçişli)
  
  toplantı bir saat sürdü. (geçişsiz)
  merhemi yaraya sürdü. (geçişli)
  
  arkadaşına vurdu. (geçişsiz)
  arkadaşını tabancayla vurdu. (geçişli)
  
  havuzda yüzdü. (geçişsiz)
  koyunun derisini yüzdü. (geçişli)
• nesne almayan fiillerdir. “neyi, ne” sorularının cevaplarını cümle içinde fiile sorduğunuz zaman bulamıyorsanız, fiil geçişsizdir. çünkü bu sorular cümlede belirtili ve belirtisiz nesneleri bulmaya yöneliktir.
• geçişli geçizsiz fiil yarımı türkçe, fransızca gibi dillerde daha belirginken ingilizce gibi bazı dillerde fazla belirgin olmayabilir.
  
  he changes things // he changes. birisinde değiştirmek iken diğerinde değişmektir.
  fransızca da "changer"/ "se changer" şeklinde olacaktır.
  
  bu yüzden ingilizce birşey okuduğumda zaman zaman durup düşünmek zorunda kalıyorum, "değişen ne?" diye bir geriye sarıyorum.