• kanuni sultan süleyman'ın ilk sadrazamı. yavuz sultan selim'in saltanatının son yıllarında 1518 yılında sadrazam olmuş ve kanuni sultan süleyman tahta geçtikten sonra, 1523 yılına kadar bu görevde kalmıştır. yerine pargalı ibrahim paşa sadrazamlığa getirilmiştir. 1532 yılında zehirlenerek öldürülmüştür.
  • silivri'de yaşayan ya da yasayacak olan halka "gelen bulmasin yerlisi ummasin" diye beddua ettigi rivayet edilir. sebebi ise oğlu tarafından zehirlenerek öldürülmesi imiş. iyi de sadrazamlıktan emekli olmussun, yavuz sultan selim'e kelle vermemissin, aslen aksaray'lisin oraya değil de silivri'ye yerlesmissin, hayinligi yapan da oğlun. halka ettigin bu bedduanın mantığı ne şimdi?
  • adını taşıyan cami, 3 senedir restorasyondadır.

    ayrıca muhteşem yüzyıl'da arif erkin güzelbeyoğlu tarafından canlandırılmıştır.
  • osmanlı'yı zirveye taşıyan medrese kökenli sadrazam. üstelik makamı zamanı gelince elinin tersi ile itmiştir. böyleleri üçün beşin peşinde olmaz zaten. allah razı olsun.
  • cüce, piri mehmed paşa'nın gazına gelerek padişaha yapmayı düşündüğü savaşın ne yöne olacağını sorar. padişah, cücenin bunu nereden öğrendiğini sorar ve o da paşa'yı işaret eder. yavuz sultan selim, cücenin başını vurdurup şunu yazarak piri mehmed paşa'ya yollar:

    “bre kara türk, bir nedimim var idi bize çok gördün imdi başını sana gönderdim, seferim sual edersen acem seferidir tedbir ve tedarük üzre olasın, yohsa senin dahi başını böyle iderim.”

    (bkz: kitâb-i müstetâb)
  • aksaray vilayetinde adına çarşı açılmış osmanlı sadrazamı. dedesi islam alimlerinden aksaray'lı cemaleddin aksarayi. aksarayi aynı zamanda osmanlı diyanet işleri başkanı molla fenari'nin de hocası.

    neyse efendim piri mehmet paşanın babası amasya'da kadılık yetmiş ehl-i tarik bir zat olduğundan bebe piri de haliyle orada dünyaya gelmiş. 2. beyazıt'la amasya'dan tanışık piri efendiyle babası. 2. beyazıt şehzadelikten padişahlığa yürüyünce piri'nin yolu açlıır. zaten kim olduğundan çok kimi tanıdığın önemli değil mi bu hayatta? beyazıt, piri'nin babasını payitahta davet eder. gel efendi buralara maneviyatınla himmet et, der.

    gel zaman git zaman piri büyür. medrese mektep görür. babasının halveti tarikatı kontenjanından saraya girer. boş adam da değildir. paşa olur. 2. beyazıt , yavuz ve kanuni dönemlerinde vezirlik eder. yavuz’un mısır seferinden sonra sadrazamlığa yükselir.

    kanuni döneminde hızı kesilir. yaşlanmış tecrübeli bir devlet adamdır. fakat asıl sebebi pargalı ibrahim ve yardakçıları olsa gerek. devşirmelere karşı türkçülüğü savunmasından mütevellit kendisine kıl olup saraydan uzak tutulur. (muhteşem yüzyıl dizisinde de işlenir bu.) piri paşa derin devletin başı gibi çalışır. dizi deyip gülelim deyu. bir genç osman ruhuyla mücadelesine devam eder. sonunda yapacağınız işe sokayım ben emeklilik günlerimi silivri'de bostan bakarak geçireceğim deyip kenara çekilir. o vakitler tabii silivri'de cezaevi falan yok. işte piri böyle bir adam. hayatı film yapılsa yeridir.
  • 16. yüzyıl osmanlı vezir-i azamlarındandır. *

    öncelikle; silivrili olup, burada yaşayan, dolayısıyla bu tarihi şahsiyetin ismiyle neredeyse her gün karşılaşan ve şimdiye kadar buranın tarih kanalına 400'den fazla entry bırakan biri olarak, bu zamana kadar bu başlığa tek satır karalamamış olmam garip doğrusu. sözü daha fazla uzatmadan geçtiğimiz günlerde bunu fark etmemi sağlayan biricik ilham kaynağıma teşekkürümü edip, biyografiye geçeyim:

    cemaleddin aksarayi'nin soyundan gelmektedir. doğum yeri konusunda bir kesinlik yoktur (aksaray veya amasya). eğitimine amasya'da başlamış, istanbul'da noktalamıştır. eğitimini tamamladıktan sonra amasya şer'iye mahkemesi'nde katiplik yapmaya başladı, kısa sürede buranın başkatipliğine yükseldi. bu görevi esnasıda amasya sancakbeyi olan ikinci bayezit'le tanışıklık kurdu.

    ikinci bayezit döneminde sofya, silivri, serez ve galata'da kadılık görevinde bulundu. kadılık görevinde başarı gösterince, anadolu defterdarlığına atandı. yavuz sultan selim tahta geçince terfi aldı ve çaldıran savaşı'na başdefterdar olarak katıldı. sefer esnasındaki hizmetleriyle ve harp meclislerinde sunduğu fikirler dolayısıyla padişahın dikkatini çekmeyi başardı. zaferden sonra vezirliğe getirildi.

    1516'da başlayan mısır seferi esnasında istanbul muhafızı olarak atandı. savaşların neticesinde memlük toprakları osmanlı hakimiyetine girince arap ve acem kazaskerliği kuruldu ve bu görev de kendisine verildi. seferin sonunda sultan selim vezir-i azam yunus paşa'yı katledince vezir-i azamlığa atandı. (1518) bu haberi alır almaz padişahın yanına, şam'a hareket etti. padişah vezir-i azamı bölgede bırakıp istanbul'a döndü. piri mehmet paşa da bir süre burada kalarak güneydoğu anadolu ve kuzey ırak'taki safevi nüfuzunu kırıp, osmanlı hakimiyetini pekiştirmek için çalışmalar yürüttü. doğu'daki işlerini tamamlayıp istanbul'a döndükten sonra sultan selim'i batı'ya bir sefer düzenlemesi için ikna etmeyi başardı. donanma ve silah hazırlıklarını başlattı fakat sefer düzenlenemeden sultan selim hayatını kaybetti.

    1520'de kanuni sultan süleyman tahta geçti. genç padişaha belgrad'ın önemi konusunda fikirlerini sunup, onu belgrad seferi konusunda teşvik etti. nitekim 1521'de belgrad osmanlı hakimiyetine girdi. 1522'de başlatılan rodos seferi'ne de padişahla beraber katıldı. kendisinin tavsiyesiyle serdarlığa atanan çoban mustafa paşa görevinde başarılı olamadı ve sefer fazlasıyla uzadı. bu durumu piri mehmet paşa'nın en büyük rakibi vezir hain ahmet paşa fırsat bilip, padişahı kışkırttı. padişah da seferin beklenenden uzun sürmesine öfkelenip, çoban mustafa paşa'yı görevden alıp, serdarlığa hain ahmet paşa'yı atadı. bu gelişme piri mehmet paşa'nın otoritesini fazlasıyla sarstı.

    rodos zaferinden sonra vezir-i azamlığa gözünü diken hain ahmet paşa, piri mehmet paşa'yı gözden düşürmek maksadıyla olanca gücüyle çalışmalar yürüttü. bir yandan da çoban mustafa paşa'nın mısır'a gönderilmesi, vezir-i azamın divan'daki gücünü kırmıştı. nitekim rodos'tan döndükten yaklaşık 6 ay sonra görevinden azledildi. (1523) fakat yerine beklenildiği gibi hain ahmet paşa değil, padişahın yakın dostu pargalı ibrahim paşa atandı. bu da ahmet paşa'nın mısır'da isyan başlatmasına neden oldu.

    piri mehmet paşa görevinden azledildikten sonra istanbul'dan fazla uzaklaşmayarak silivri'deki çiftliğine yerleşmiş, sarayla olan bağlarını kesmemiştir. azlinden yaklaşık 10 yıl sonra, 1532/33 senesinde de vefat etmiştir. ölümü konusunda ise azlinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen sarayla olan irtibatını bir türlü kesmemesinden dolayı pargalı ibrahim paşa tarafından zehirletildi diye rivayetler mevcuttur. mezarı silivri'nin tam merkezine inşa ettirdiği külliyenin haziresindedir.

    ayrıca şu eklemeleri yapayım: kendisinin ismi silivri'de halen yaşamaktadır. ilçemizdeki bir mahallenin ismi piri mehmet paşa mahallesi'dir. ayrıca 1932 senesinde eğitim hayatına başlayan, benim de ilk ve orta öğrenimimi gördüğüm bir ilkokula da ismi verilmiştir. (bkz: piri mehmet paşa ilkokulu) okulun yakın zamanlarda çekilmiş bir fotoğrafı

    yaptırdığı külliyeden geriye kalan camii ise şu an ilçemizin tam merkezinde, çarşı meydanında kalmaktadır. güzelliği ve tarihi dokusuyla ilçemizin incilerinden bir tanesidir. yaz aylarında yemyeşil ağaçlarla dolu geniş bahçesine dalıp, oturup soluklanmak sık sık gerçekleştirdiğim eylemlerdendir. birkaç görselini bırakayım: 1990'lı yıllar, 2009, 2021

    kaynaklar:
    + yusuf küçükdağ - vezir-i azam piri mehmed paşa - enes kitap sarayı.
    + mustafa cezar - mufassal osmalı tarihi - cilt: 2 - türk tarih kurumu yayınları.
    + e-aksaray ansiklopedisi
hesabın var mı? giriş yap