ruptur ^*

• latincede yırtılma.
• türkçe karşılığı rüptürdür. hep hoş olmayan bir durumda telaffuz edilir. birşeyler yapmak gereklidir.
• yırtılma manasına gelir. bu yazımda yalnızca aortik rüptürlerden bahsedeceğim.
  
  aort rüptürü: travmatik aort diseksiyonları, torasik aortik yaralanmalar ve tedavi yöntemleri evar tevar
  
  aort rüptürü, aort duvarının yırtılması ve kanın aort dışına sızması durumudur. bu durum genellikle travmatik aort diseksiyonları ve torasik aortik yaralanmalar sonucunda meydana gelir ve acil müdahale gerektirir. hastaların yaklaşık %30-40 kadarı, olay anında hayatını kaybeder. geri kalan hastaların önemli bir kısmı transport/ ambulans esnasında veya hastanede hayatını kaybeder. malesef ki meslek hayatıma, henüz işlem masasına gelemeden, veya tam masada hayatını kaybeden çok hastaya şahitlik ettim.
  
  travmatik aort diseksiyonları ve torasik aortik yaralanmalar
  
  travmatik aort diseksiyonları, genellikle şiddetli göğüs travmaları sonucu aort duvarlarının katmanları arasında kanın sızmasıyla karakterizedir. torasik aortik yaralanmalar ise, trafik kazaları, düşmeler veya penetran yaralanmalar gibi travmatik olaylar sonucu oluşabilir. bu yaralanmaların derecelendirilmesi (grade'leri) rüptür riskini değerlendirmede önemlidir ve genellikle bilgisayarlı tomografi (bt) anjiyografi ile yapılır.
  
  yaralanma derecesine göre sınıflandırma şu şekildedir:
  
  grade ı: intimal yırtık.
  grade ıı: intramural hematom.
  grade ııı: psödoanevrizma.
  grade ıv: transeksiyon (tam kat yırtık).
  
  psödoanevrizmalar ve intramural hematom
  
  psödoanevrizmalar, aort duvarının tüm katmanlarının yırtılmadığı, ancak kanın duvarın bir bölümünü balonlaştırarak dışarı doğru ittiği durumlardır. intramural hematom ise, aort duvarının içine kanın sızması sonucu oluşur ve diseksiyon riskini artırır.
  
  endovasküler tedaviler
  
  aort rüptürünün tedavisinde, yüksek riskli hastalarda
  endovasküler yöntemler ön plana çıkmaktadır. bu yöntemler, açık cerrahiye kıyasla daha az invazivdir ve hastanın iyileşme sürecini hızlandırabilir.
  travmatik aort yaralanmalarındai grade ııı: psödoanevrizma, grade ıv: transeksiyon (tam kat yırtık) acil tedavi gerektirir.
  
  torasik endovasküler anevrizma onarımı (tevar): tevar, özellikle thorasik aortik yaralanmaların ve diseksiyonların tedavisinde kullanılır. bu işlemde, stent greftler aort içine yerleştirilerek, yaralı bölge izole edilir ve daha fazla kan sızıntısının önüne geçilir.
  
  balon oklüzyonu (reboa) ve stentleme: şiddetli yaralanmalarda, geçici olarak aortun belli bir bölümü balon ile tıkanabilir, böylece acil durumlarda kanama kontrolü sağlanabilir. daha sonra, uygun görüldüğünde stentleme işlemi yapılabilir.
  
  genellikle orta-ileri yaş ve erkek hastalarda sık görülür. çok çok nadiren, travmaya bağlı olduğu durumlarda çocuklarda görülebilir.
  geçtiğimiz yıl bir aileyi dağıttığına şahit olmuşluğum vadır.
  abi kardeş ve baba sanayide çalışırken, hızla gelen bir araba çarparak kaçıyor. 112 ekibi, her birini, yakınlardaki farklı farklı ileri merkeze getiriyor.
  
  çalışmış olduğum üniversite hastanesine, 16 yaşında olan en küçükleri geliyor. aort rüptürü tanısı alan çocuğa tarafımızca acil tevaruygulanıyor.
  görsel
  başka organ hasarları da bulunan hasta, tedavi sonrası 1 haftalık yatış sonrası taburcu ediliyor. abi ve baba malesef vefat ediyor.
  
  kaynakça
  
  azizzadeh, a., et al. "outcomes of endovascular repair for patients with blunt traumatic thoracic aortic injury." journal of vascular surgery 55.3 (2012): 615-620.
  fabian, t.c., et al. "current management of thoracic aortic injury." journal of trauma and acute care surgery 70.3 (2011): s15-s20.
  rabin, j., et al. "current concepts in the management of blunt thoracic aortic injury." annals of cardiothoracic surgery 6.3 (2017): 218-228.