dahi

• "yetenek ba$kalarinin ula$amadigi hedefi vuran ni$anci gibir; dahi ise ba$kalarinin goremedigi bir hedefi vuran bir ni$anci."
  
  -arthur schopenhauer-
• dahilerin çoğu bekar ölduğu için dünyada çok az dahi vardır..
• "aslında herkes dahidir. ama siz kalkıp bir balığı, ağaca tırmanma yeteneğine göre yargılarsanız, tüm hayatını aptal olduğuna inanarak geçirir."
  
  albert einstein
• deha rütbesini taşıyanlar.
  
  dünya genelindeki araştırmalara göre, birden fazla konuda yada tek bir konuda ortalama insan potansiyelinden fazlasını gösteren ''birey''ler. bunun yanında ortalama ırkdaşlarına göre daha derin ve kolay konsantre olabilen, zekalarının yüksekliği nedeniyle iletişimlerinin daha limitli olduğu bilinen, genellikle en kritik olaylara bile ''çocuksu'' bi tavırla yaklaştıkları gözlemlenmiş sıradışı kabuledilen ademoğulları.
  
  araştırmalara göre insan zekasının gelişiminde çevre, genetik mirasdan çok daha az etkili oluyormuş dolayısyle ömür içinde ortalama bireyden ''deha'' ya geçiş mümkün görünmüyormuş. dahi olunmaz doğulurmuş, diyor araştırmalar.
• ozellikle ronesans ve sonrasi doneme cok fazla dahi ve polymath sıkısmıstır. ancak bilhassa 19 yy'in ortasindan sonra tum dunyada adini duyuran dahi sayisinin cok azalmasinin sebebi insanoglunun aptallasmasi degil bilimin birikmesidir. basit bir sekilde, newton gibi bir adam 17. yy'da cikip principia mathematica'yi yayinlayarak tum dunyanin, bilimin gelisimine tek basina etki edebilirdi. ancak bugun insanoglunun yarattigi bilim ve teknoloji o kadar buyumus ve sacaklanmistir ki artik sadece tek bir dahinin cikip pek cok alanda uzmanlasip polymath'e donusmesi veya tum dunyadaki paradigmayi degistirecek bir bulus yapmasi imkansizlasmistir. gunumuzde bu tip gelisime/degisime direkt etki edecek devasa bilimsel calismalar ancak ve ancak binlerce bilimadamiyla, milyarlarca dolarlik ekipmanlar kullanilarak, cokuluslu ve uluslarustu kurumlar (cern / nasa) sayesinde yapilabilir durumdadir. bu da insanlara neden bir tane daha newton, da vinci, gauss cikmiyor sorusu sordurtsa da, gunumuz bilimsel birikimi tek bir insanin karsi koyup degistirebilecegi duzeyi cok astigindan, bu gibi insanlarin bir daha varolmasi imkansizdir.
• nikita lalwani diye birinin sırf adında dahi kelimesi geçiyor diye diyenar indiriminden alınan kitabı.
  
  ama içinde (indirimi sevindirim haline getiren) şöyle satırlar var:
  
  220 mesela. bölünebildiği sayılar belli ki 1, 2, 4, 5, 10, 11, ayrıca 20, 22, 44, 55, 110. tüm bu sayıları toplarsan 284'e ulaşırsın. ve asıl harika olan, eğer aynı şeyi 284 ile denersen -onun bölenleri 1, 2, 4, 71, 142, bunları toplarsan- sonuç 220 çıkar. yani 220 ve 284 her zaman bir çift olarak birbirine bağlıdır. birbirlerine uyarlar.
• bugün nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit sözünü okur okumaz kafamda şimşekler çaktı. hayır hayır deli veya dahi olan ben değilim. yani deli kısmını tam olarak bilemem sonuçta üzüm üzüme baka baka kararır ama dahilikte geçerli olmuyor o durum, yani senelerce bir dahiyle yaşasanız da siz dahi olmuyorsunuz. sadece hayata bakış açınız değişiyor. çok değişiyor.
  
  bu konuyla ilgili yazabileceğim o kadar çok şey var ki nerden nasıl başlayacağımı şaşırdım şuan. aslında tabii ben dahilik veya delilikle ilgili çok tavsiyede bulunamam sanırım ama dahilerin çevresinde yaşayanlara öğüt verebileceğimi düşünüyorum. tamam çok fazla dahi yok, bu kesin zaten ama hani olur da bi tanesi size denk gelir ve bu yazdığımı görürseniz okursunuz işte. öncelikle dahi kime denir? ben mesela o kişiyle tanışmadan önce bu soruyu şöyle yanıtlardım: "işte mesela leonardo da vinci, albert einstein, isaac newton, galileo galilei, bunlar dahidir." evet bunlar dahi ama buluşları bilim ve teknolojiyi çok etkilediği için dahi bu adamlar. belki bunlardan çok daha zekileri vardı ama doğru yerde doğru zamanda değillerdi ve isimlerini bile çok fazla duyuramadılar. neyse yine de zeka ölçmeye çalışıyor veya bu büyük isimleri küçümsemeye çalışmıyorum ama bizim insanlarımızda çok fazla önyargı var, bende de o zamanlar olduğu gibi. karşımdaki insanın gerçekten üstün zekalı olduğunu anlamıştım ama sonuçta zeki olması dahi olduğunu göstermezdi benim için ve inanın senelerce onu "normal" bir insan olarak görmeye çalıştım. çok büyük bir hata yapmışım.
  
  bu arada bende dikkat eksikliği var^***, bu yüzden konu bütünlüğü dağılıyorsa arada kusura bakmayın.
  
  bilgisayarın karşısına geçer farklı farklı konuları araştırır. en fazla 1 hafta içinde seçtiği konuya hakimdir, tüm detaylarıyla. saatlerce okur hatta bazen kendini öyle kaptırır ki uyumaz günlerce. bir okuduğunu bir daha okumaz, çünkü bi kere okuyunca çoğu şey nerdeyse kelimesi kelimesine aklında kalır. ya ben gayet normal bir insanken nasıl bir şok yaşadım tahmin edebiliyor musunuz? hadi oku bunu derdim mesela kendi seçtiğim sayfayı gösterip, okur okumaz ezberlerdi. bir de kuru kuru ezber de değil mantığını da kapıyor hemen. zaten çoğu insandan kat kat bilgili. telefon numarası, isim, adres, tarih, saat, olay, sima, ses, ayrıntı evet en şaşırtıcısı da ayrıntılar, dikkat ettiği onca detay... bambaşka işleyen bir beyin, aynı zamanda sorunlu çalışan bir beyin. zeki, çok zeki ama sorunlarına gelince kendine faydası yok. çünkü sanırım gerçekten psikolojik hastalıkları olmayan dahi yok. belki de onları dahi yapan bu farklılıklarıdır zaten, bilemeyiz.
  
  bu insanlar öyle birkaç üstün yeteneğe sahip olan kişiler değiller. genelde her konuda çok üstün yetenekleri oluyor ama ruh alemleri gerçekten çok tehlikeli. kendinizi bir dahinin yerine koyup düşünün... farklısınız. hem de küçüklüğünüzden bile belli bu. ama daha neyin normal neyin farklı olduğunu bilmiyorsunuz. herkes sizin farklı olduğunuzu anlıyor ve size farklı davranıyorlar. en başından beri teksiniz, çevrenizde sizin kadar zeki kimse yok. ya da varsa bile ömür boyu anca bir iki tanesiyle tanışabiliyorsunuz. anlaşılamıyorsunuz, anlaşılamayınca bu sefer siz insanları anlamamaya başlıyorsunuz. kendiyle gurur duymak ve egoistlik ile kendinden nefret etmek arasında sürekli gidip geliyor bu insanlar. topluma dışardan ayak uyduruyormuş gibi gözükseler de aslında hiçbir zaman topluma ait hissedemiyorlar kendilerini ve bu yüzden ömür boyu yalnız kalıyorlar.
  
  bu insanların psikolojik sorunları zamanla artabiliyor. depresyon dönemleri olabiliyor arada. üstün başarılar elde edebiliyorlar fazla çalışmadan ama başka sorunlar nedeniyle genelde istedikleri yere istedikleri zamanda gelemiyorlar. onların yalnız bırakılmaması gerekiyor. yönlendirilmeleri gerekiyor en basit konularda. farklı olduklarını kabul edip onlara en uygun şekilde davranmak gerekiyor.
  
  edit: imla
• dahi için ideal durum boş durmaktır
• deliliğini topluma kabul ettirebilene dahi derler.
• "de" ve yer yer "bile" anlamina gelen ve edat olan dahi, "daaaaahi" diye okunmaz; "dahii" diye okunur. uzatma ilk hecede degil, ikinci hecededir ve ilk hece kisa kesilerek okunur.