ebcet hesabı

• geleneksel arap alfabesinin sıralanışından ( elif, ba, cim, dal ) ilk dört harfin okunuşları sonucu " ebced " şeklinde türetilmiştir.
  kelime ve cümlelerin sayısal değerlerini hesaplama işlemine de ebced hesabı denir.
  
  kökeni tâ mısır hiyerogliflerine kadar dayananan bir hesaplama/ şifreleme sistemidir bu esasen. arapça'ya ise ibranice'den geçmiştir bu hesaplama sistemi.
  
  zaman içinde geçmişten ve gelecekten haberler, sırlar getirdiğini söyleyen bazı kimseler ebced hesabının gizemli bir hâl almasını sağlamışlardır. bu kimselerin en bilinenlerinden biri hiç şüphesiz hurufîliğin kurucusu fazlullah-ı hurufî'dir.
  
  tasavvufta da bolca kullanılan ebced hesabı ile ilgili şöyle bir örnek verelim;
  
  " el- hikmetü'l ilahiyye " ifadesi ile " sufî " kelimesinin ebced değeri aynı olduğu için tasavvufta sufî kişinin " allah'la bilen kişi ( ârif billah ) " olduğu görüşü vardır.
  
  en çok kullanıldığı alanlardan biri de tarih düşürme alanıdır. şairler ebced hesabı ile şiirlerinin özellikle sonuna seçtikleri kelime yahut kelimeler ile ölüm, doğum, büyük bir tarihî olay vb. durumların tarihlerini düşerler. günümüzde bize tarih konusunda fazlasıyla bilgi vermektedir bu ebced hesabıyla yazılmış şiirler.
  
  halk arasında da ebced hesabı ile ilgilenme durumu yaygındır. hatta doğan çocuğa doğduğu tarihin ebced hesabına göre isim verme geleneği osmanlı'da hatta cumhuriyetin ilk yıllarında dahi devam etmiştir. meselâ şair mehmet akif ersoy'un babası, hicri 1290'da doğan şaire bu usûlle " ragıyf " adını vermiş ancak kendisinden başka kimse şaire bu isimle seslenmemiştir ki onun yerine âkif demeyi tercih etmişlerdir.
  
  ayrıca cefr adı verilen ve gelecekteki gerçekleşecek olaylarla ilgili bilgilere ulaşmanın mümkün olduğuna inanılan bir ilim çeşidi de yine ebced hesabı ile kutsal kitaplardan, hadislerden vs. seçilen kelime ve cümlelerin incelenmesiyle var olmuştur.
  
  özellikle astronomide de müslüman âlimler ebced hesabına çokça başvurmuşlar, zaman zaman bazı olayları da bilmişlerdir.
  
  türk bayrağındaki hilâlin ebced değeri 66'dır.
  allah kelimesinin ebced değeri de 66'dır ve edebiyatımızda zaman zaman buna değinilir.
  
  türkçe bir deyim olan " işi 66'ya bağlamak " sözü de bu hesaptan türemiştir. allah'a havale etmek manasına gelir.
  
  günümüzde ise daha ziyade bazı şarlatanların televizyonlara çıkıp gizemli bir dille gelecekten haberler verip kur'an-ı kerim'in sırlarını çözdüklerini iddia ettikleri programlarda karşılaşırız ebced hesabı sözü ile.
  
  harflerin sayısal değeri şu şekildedir:
  
  elif = 1
  be = 2
  cim = 3
  dal = 4
  he = 5
  vav = 6
  ze = 7
  ha = 8
  tı = 9
  ye = 10
  kef = 20
  lâm = 30
  mim = 40
  nun = 50
  sin = 60
  ayın = 70
  fe = 80
  sad = 90
  kaf = 100
  rı = 200
  şın = 300
  te = 400
  se = 500
  hı = 600
  zel = 700
  dad = 800
  zı = 900
  gayın = 1000
• abcçdef 1234567
  gğhıijk 891011121314
  lmnoöpr 15161718192021
  sştuüvy 22232425262728
  z 29
• divan edebiyatında tarih düşürmede sıklıkla kullanılan, her harfe sayısal bir karşılık verilmesine dayanan bir sistemdir. ebced hesabıyla tarih düşürmeye örnek verecek olursak; şeyh galib'in hüsn ü aşk'ı "hitâmuhu'l- misk" ifadesiyle biter ve bu ifadedeki harflerin sayısal değerleri toplandığında eserin bitirildiği sene olan hicri 1197 (miladi 1783) yılına ulaşılır. bahsi geçen beyit şöyledir:
  
  gâlib bu cerîde-i cefânın
  târîhi olur hitâmuhu'l- misk
• ihvanü's safa gibi felsefi eğilimi olan gruplar arasında çok yaygın olan bir sistem olarak kullanıldı. bunların kuramına göre alem; özünde matematiksel ve geometrik bir simetri içerisindeydi ve bu durum ebced hesabıyla açıklanabilirdi. şii ismaililer tarafından da 10. ve 13. yy arasında geniş istişare konusu olduğu bilinmektedir.
  
  fazlullah esterabadi ve hurufilik ile bağdaşlastirilmasi aslen yanlıştır. ortaçağ islam dünyasında, eğitimli müslümanların tercihi olarak bilinen bir uğraşken; fazlullah ve takipçileri yalnızca bazı durumlarda bu sistemden yararlanmislardir. fazlullah'in ölümünden sonra ayrışan hurufilik içerisindeki iki gruptan biri; fazlullah'in tekrar dünyaya geri dönüşünü saptamak için kullanılmıştır.
• "mevleviler, bu on sekiz beyite büyük bir ehemmiyet verir, bu beyitleri, mesnevi'nin fatiha'sı (başlangıcı) sayarlar ve bütün mesnevi'nin bu beyitlerde olduğunu söylerler. hatta kur'an'ın ilk suresi olan "fatiha" suresinin besmele ile, mesnevi'nin de "bişnev - dinle, duy!" diye "b" ile başladığını uzun uzadıya anlatırlar. (...) mevlevilerde nezir ve niyaz sayısı on sekizdir. yani bir mevlevi dervişine, bir tekkeye, bir yoksula para verecek olan mevlevi; bu parayı on sekiz kuruş, on sekiz yarım lira, on sekiz lira... gibi daima on sekiz sayısına riayetle verir. mevleviler on sekiz sayısının ebcet hesabında tanrı adlarından "hay -diri" adına uyduğunu söylerler. fakat bu "nezr-i mevlana" sayısında mesnevi'nin ilk on sekiz beyitinin tesiri de olsa gerektir. eski türklerde dokuz sayısının kutlu olduğu ve on sekizin bu sayının iki misli bulunduğu da dikkate değer." abdülbaki gölpınarlı
  
  (bkz: numeroloji)
  (bkz: harfiyat), lettrist
• ismin yazılışında bazı harfler değişiyor, örneğin rumca kökenli bir isme sahipseniz büyük ya da küçük ünlü uyumuna uyumlu olmuyor ve ????? da yazabiliyorsunuz ????? da bunun ayrımı nasıl olacak?
  
  arkadaşlar sözlük arap harflerini sansürlemiş, filiz ismi zı, zel ve dad harfleri ile de yazılabilir, bunu nasıl ayıracağız?
• orjinali ebced hesabı iken tdk tarafından "ebcet hesabı" olarak türkçeleştirilmiştir. bu sebeple ebced yazdığınızda altı kırmızı çizgi olur.
  d'yi t ile değiştirmek biraz işgüzarlıktır çünkü ebced hesabı;
  
  1:elif 2:be 3:cim 4:dal 5:he 6:vav 7:ze şeklinde gider. ilk dört harf sebebiyle "ebced" denmiştir.
  bu sıralama arap alfabesinin şuanki sıralamasından farklıdır ve de ibrani alfabesinin sıralamasına tekabül etmektedir.
  
  ibrani alfabesi;
  1:alef, 2:bet, 3:gimel, 4:dalet, 5:he, 6:vav, 7:zayin.. şeklindedir ve bu hesaplamanın ibrani versiyonuna da gamatria denir, aynı mantığa sahiptir.
• ecdad hesabi olarak okudum, suphanallah.
• (bkz: yantra geometrisi)
• türkçe kökenli isimlerde telaffuzu ve yazılışına hakim değilseniz sıçabileceğiniz ama arapça isimlerde %100 çalışan şey