bonapartizm

• bonapartizm her dönem problemli bir kavram oldu. marks ve engels için de daha sonralari onlari izleyenler açisindan da ve özellikle poulantzas, milliband vb. marksistler arasinda süren ve genel olarak "kapitalist devlet tartişmasi" olarak bilinen tartışma kapsaminda da. aslinda bonapartizm kavramini geçmişte türkiye'de de faşizm yerine poulantzas'tan vs. aktarma kavramsal bir araç olarak kullanan ksd vb. sosyalist hareketler olmuştur ve bu bakimdan özellikle yapi çözümlemeleri tartışmalarında bonapartizm kavraminin özel bir yeri vardir. ama marks'in bonapartizm kavramini yerden yere vurduğunu söylemek çok doğru değil. tüm tartişmayi özetleyecek durumumuz yok ama iki açidan doğru değil, ilk olarak marks'in bir kavrami ya da gelişmeyi yerden yere vurmaktan bir sonuç almayi umacak kadar şuursuz bir adam olmadiğini biliyoruz. ikinci olarak da marks bonapartizmi hayatinin sonuna kadar kapitalist devletin özel bir biçimi olarak gördü. bonapartizm kavrami da bonaparte'in şahsinda esas olarak "burjuvazinin toplumu yönetme yeteneğini yitirmiş olduğu koşullarda" doğan geçici ve özel bir dönemi ifade eder. siyasal işlevlerin güçlü birey ve kurumlarda yoğunlaştiği, siyasal sinif ilişkilerinin belirsizleştiği bonapartist devlet rejimini engels'de yanilmiyorsam brumaire'in önsözünde "kapitalizm kapsamindaki modern sinif mücadelelerinin siyasal bir biçimi", "kolektif kapitalist olarak devlet"in en sık ratlanir biçimlerinden biri olarak tanimlar. hatta engels bonapartizmi abartarak modern kapitalizmin kalici bir eğilimi olarak görülebileceğini de belirtir vs. poulantzas engels'in bu yorumuna yaslanarak ilk olarak faşizm ve diktatörlük'te ardindan da özellikle political power and social classes'ta temel olarak bonapartizmin geçici, olağanüstü dönemlere özgü değil daha yaygin ve kalici bir "devlet tipi" olduğunu iddia eder ve althusser terminolojisinden de beslenerek devletin görece özerkliği vb. tartişmasina kadar uzatir. hala varmi bilmiyorum ama türkiye'de de 12 eylül'ü, bonapartist diktatörlük diye tanimlayanlara rastlanmişti zamaninda. 24 ocak kararlari ve izleyen dönem bu tür analizleri unutturmuştu ama şimdi neyse uzatmayalim..