taliga

• ben küçükken kasabalarda yük taşıyan at arabaları hala yaygın olarak kullanıyordu. at arabası genel ad olmasına rağmen buna trakya’da taliga deniyor. bana göre taliga dendiğinde öyle süslü faytonlar aklıma gelmiyor. çok daha basit, biraz da eski püskü, estetikten çok işlevi ön planda olan bir at arabasını tarif ediyormuş hissine kapılıyorum. taligaların rusyanın batısından başlayıp güneyde balkan ülkelerini kapsayan şekilde yayıldığını görüyoruz. 16.yy'dan itibaren 20 yy'a kadar ( belki kırsal bölgelerde hala kullanalar olabilir) 700 kg ve altı yükleri taşımak için kullanılmış. rus edebiyatında sıkça rastladığımız bu sözcük alexandre dumas'ın rusya gezisini anlattığı hikayede ve jules verne'nin micahael stragoff'unda karşımıza franszıca télègue olarak karşımıza çıkıyor.
  sözlüklere baktığımızda bu kullanımın rus, slav ve macar halklarına özgü olduğunu görüyoruz.
  slav dilinin edebi atası sayılan kilise slavoncasında bu isim talega olarak yer bulmuş. rusçada talega dört tekerlekli at arabası demek.
  macarcada bu kelime iki tekerlekli hayvanlar tarafından çekilen arabalar için kullanılıyor. el arabasına da bu arabaya benzetilerek talicskázik arabacık deniyor. talicskázik taliçkacık kelimesini ne kadar andırıyor değil mi?
  köken olarak rusçaya hazar hanlığı döneminde girdiği ve türkçe kökenli bir dilden geldiği varsayılıyor. rusça etimoloji sözlüklerinin böyle demesine rağmen en azından batı türkçesinde bu kelimenin izine rastlanmıyor.
  ispanyolcada talega yük taşımak için kullanılan çuvallara deniyor. bunun hem coğrafi hemde kültürel olarak bağlantısını göremiyoruz. ibranice de talikha yürümek anlamına geliyor. hazar hanlığınıın yahudilik ile bağı olduğu düşünüldüğünde belki demek için bir neden bulabiliriz.