balık kılçığı diyagramı

• ilk defa 1953 yılında kaoru ishikawa tarafından kullanılan bu metot, daha sonra japonya’da büyük ilgi görmüş ve japon endüstri standartları (jis) kalite kontrol terminolojisine dahil edilmiştir. orada geçen tanımıyla sebep-sonuç diyagramı, “kalite karakteristikleriyle etmenler arasındaki ilişkiyi gösteren diyagram”dır. bu diyagram, omurgasını ilgili kalite karakteristiğinin (sonuç) oluşturduğu, sebeplerin ise önemine göre (ana sebep / tali sebep) kılçıkları teşkil ettiği bir gösterim metodudur. bir problemi doğuran ya da etkileyen sebep ve faktörleri belirlemek amacıyla oluşturulur. problemlere daha geniş bir çerçeveden bakma olanağı sunar. problemin teşhisi ve süreç iyileştirmeyi kolaylaştırır.
  
  izlenecek yöntem:
  
  problemi gösteren bir ok (ana kılçık) çizilir.
  bu kılçığın üzerinde, problemin olası ana sebepleri oklarla gösterilir. bir üretim sürecinde en çok kullanılan ana sebep kategorileri, makine (ekipman), metot, malzeme ve insandır. bir hizmet sürecinde ise bu kategoriler genellikle politikalar (yüksek düzey karar kuralları), prosedürler, işyeri (ekipman ve alan) ve insan şeklinde seçilir. her iki durumda, çevre (binalar, lojistik ve alan) ve ölçme (kalibrasyon ve veri toplama) kategorileri de sık sık kullanılır. ayrıca, bu tür kategoriler yerine, söz konusu sürecin ana basamakları da kullanılabilir.
  
  her bir ana faktör ile ilgili alt etmenler oklar ile gösterilir.
  
  örnek;
  
  adım-1- sorun tespit edilir, başlık olarak yazılır.
  
  adım-2- tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar belirlenir. (ihtiyaca göre gruplar belirlenir, grup başlıkları ve sayısı standart değildir).
  
  adım-3- bütün üyeler beyin fırtınası oturumuna katılır, sırayla tüm üyelerin düşünceleri alınır.
  
  adım-4- her üye düşüncesinin hangi temel gruba girdiğini belirtmelidir bir neden bazen başka bir nedenin dalı olarak eklenir.
  
  bu şekilde her bir başlığın altı doldurulur. daha sonra en önemli nedenleri tespit etmek için oylama yapılır, en fazla oyu alan nedenler daire içine alınır. sorunun çözümüne öncelikle buradan başlanır ve kılçık yavaş yavaş kırılır.
  
  ( kaynak: ders notları )