der papalagi

• papalagi istediğinizde elinize verilen "göğü delen adam kabile reisi tuiavii’nin konuşması" ve "göğü delen adam samoa’yı anlatıyor" adlı iki kitaptır.
  
  "göğü delen adam kabile reisi tuiavii’nin konuşması"
  adlı ilk kitapta avrupa’nın masumiyeti yıkan kötü ruhu temsil ettiğini düşünen kabile reisi tuiavii, bizlere hiçbir zaman sahip olamayacağımız bir bakış açısıyla kendimizi anlatır. kendimize hiçbir zaman tutmaya cesaret edemeyeceğimiz açıdan bir çeşit ayna tutar ve saf bir üslupla düşüncelerini dile getirir.
  
  ona göre samoalılar avrupalılardan farklılardır çünkü onlar, duyguları ya da önyargılarıyla değil duyularıyla; geçmişi ya da geleceği düşünmeden, ne kendini ne de uzak çevresine bakma gereği duymadan sadece şu anı yaşarlar. bu nedenle avrupalı’ya şöyle seslenir: “bize ışığı getireceğinize inandırmıştınız ama sizin medeniyetiniz bizi de kendi karanlığına çekti.”
  
  kabile reisi tuiavii, kendi bakış açısıyla avrupalı adamı çeşitli açılardan eleştirir. eleştirdiği noktalar; giysiler, yaşam yeri, para, şeyler, zaman, tanrı’ya bakış açısı, meslekler, yalancı yaşamlar mekanı ve düşünme başlıkları altında ele alınır.
  tuiavi’nin eleştirdiği ilk konu göğü delen adamın giysileridir. sebebini bir türlü anlayamadığı bir nedenden dolayı beyaz insanlara göre et günahtır ve bu nedenle papalagi etini sıkıca örtmeye çalışır. hatta dünyadaki en büyük mutluluk olan insan yapmaya yarayan organların birbirine dokunması, insanın etini güneşle konuşturması da günahtır. papalagi gerçek mutluluğa karşı sağırdır ve bu utancını saklamak için kat kat örtünmesi gerekir örneğin südyen ve ayakkabı gibi giysiler bunlara birer örnektir.
  
  diğer eleştirilen konulardan biri yaşam yerleridir. papalagiler yarık insanlarıdır, deliklerde yaşar ve çalışırlar. bu nedenle birbirlerini tanımazlar bile ve hava almak için delikler kullanırlar ama delikten gelen hava bile kirlidir. iç içe odalarda çalışırlar ve onlarda birbirine çok yakındır o nedenle gökyüzünü bile rahatlıkla göremezler. yollar, yarıklarla ve karagemileri ile yani tehlikelerle doludur. ona göre insanlar yaşamamaktadır tıpkı lagündeki mercanların arasına yuvalanmış sürüngenler gibidirler.
  
  yarık insanları ile toprak insanlarının birbirlerine bakışları ve birbirlerini değerlendirmelerinin farklı olduğunu fark eden tuiavi, yalnız, yolunu şaşırmış, hastalıklı ve tanrı’nın elini elinde hissetmeyen beyaz insanların taştan yarıklar arasında, ışıktan, rüzgardan yoksun yaşayarak mutlu olduğunu sandıklarını anlatır. tuiavi, kendilerini güneşin özgür çocukları olarak niteler ve yarık insanlarının onların kıyılarına taş kutularını dikmeye geldiklerinde birlik olarak karşı çıkmaları gerektiğini söyler çünkü bu medeniyet onlara göre değildir. onlar özgürce yaşamalı, bol hava almalı ve gökyüzünü rahatlıkla görebilmelidir.
  
  beyaz adamın gerçek tanrısının, para adını taktığı yuvarlak metal ağır kağıt olduğunu ve avrapa’da insanların daha doğar doğmaz para ödemeye başlayarak her şey için para ödemek zorunda olduğunu o nedenle paranın gerçek efendi olduğunu anlatır. ayrıca para kazanmak için çok çalışmak gerekir ve insanların ağırlığı yalnız parasıyla ölçülür, yiğitliği soyluluğu ya da zekası ile değil. herkes diğerinden fazla kazanmak, daha iyi giyinmek, yemek ve içmek ister bu nedenle bu toplumda hırs doğar ve insanlar birbirlerini çalıştırmaya başlarlar. bazıları çok para kazanır ama harcamaz ve komşusu aç olsa bile ona yardım etmez ve hatta birbirlerini para için öldürürler. parası olana saygı gösterirler ama ona mı parasına mı belli değildir. para kötü ruhtur ve onun yaptığı ne varsa kötüdür ayrıca elini ona değdiren onun büyüsüne kapılarak hayatı boyunca tüm gücünü paraya hizmet için harcar.
  
  para ve kötülük kavramını birbiriyle bağdaştıran ve parayı beyaz adamın tanrısı yapan tuiavi, “kötülüğü ve beyazların korkusunu tanımamış olmanın mutluluğunu hissedin.” diyerek beyaz adama olan bakışını çok net yansıtmıştır.
  beyaz adamın hiçbir zaman vazgeçemediği “şey”leri vardır ve çok anlamsızdırlar tuavi’ye göre. beyaz adamsa yerlileri hiçbir şeyleri olmadığı için zavallı görür ama yerlilerin o şeylere ihtiyacı zaten yoktur çünkü şeyler insanın yaptıklarıdır ve tanrı’nın oluşturdukları ile boy ölçüşemezler. beyaz adamın, şeyleri icat ettiği için kendini tanrı gibi görmeye başladığını düşünür. tuiavi’ye göre beyaz adamın kentleri bomboş el gibi çorak olduğu için o “şey”lere sarılır ve onlarla avunur. ona göre insan çok fazla 'şey'e gereksinim duyuyorsa, bu büyük bir yoksulluğun göstergesidir ve beyaz adam çok yoksuldur.
  
  zaman da ele alınan bir diğer konudur ve papalaginin hiç zamanı yoktur. nedense beyaz adam saatlerin geçtiğini düşünür ve üzülür ama yeni bir saatin geldiğini düşünerek sevinmez diyerek karamsar beyaz adamı anlatır. zamanın geçmesinden şikayet etmelerine rağmen her sene doğdukları günü kutlamalarla saymalarına şaşırır. işlerini zamansızlık nedeniyle ertelemesi, herkesin zamansızlıktan dolayı koşturup durması ona garip gelmektedir ama işe zamanı olmayan beyaz adamın birbirlerini dinlemeye hep zamanları olduğunu fark etmiştir. ancak çok sıkı tuttukları için zaman daha çabuk akmaktadır. oysa samoalılar zamanı saymazlar çünkü büyük ruhun onları istediği zaman yanına çağıracağını bilirler ve olanla yetinirler.
  
  papalagi insanların yararını değil, kendi yararını düşünür, bencildir. sözlüğünde benim ve senin anlamları birlikte taşıyan sözcüğün olmaması paylaşmayı sevmediklerini gösterir. tanrının evini herkes içinde kendine bir yer bulsun ve yaşasın diye verdiğinin farkında değildir ve bizim gibi değildir, komşusu açken tok yatabilir diyerek beyaz adamı kendi toplumuyla karşılaştırır.
  
  beyaz insan hep makineler yapara ama bu makinelerin hepsinin bir ele ihtiyacı olduğunu unutur ve boşuna tanrı ile yarışır oysa büyük ruh makineden ve ondan daha güçlüdür ne yazık ki beyaz adam bunu fark edemiyor diye düşünür.
  papalaginin her şey için farklı bir mesleğinin olması ve meslek sahibi olmanın hayat boyunca aynı şeyleri yapmak demek olması ona çok garip gelir. oysa eller her daim iş yapabilen hem hizmetkar hem de savaşçıdır o nedenle her şeyi yapabilmelidir. eğer tek şey yaparsa insan bir süre sonra sıkılır ve mutsuz olur oysa onlar her işlerini keyifle yaparlar.
  
  papalagi, yalancı yaşamlar mekanına gitmeyi ve gerçek hayattan uzaklaşmayı ve bir sürü kağı okumayı çok sever ve tuiava bunu bir türlü anlayamaz ona göre gazete tüm insanları tek bir kafa haline getirmeye ve tüm insanların kafalarını ve düşüncelerini ele geçirmeye çalışır.
  
  kitabı okurken aklıma ilk gelen şey, anlatımın sanki büyümüş de küçülmüş şeklinde tasvir ettiğimiz bir çocuğun kaleminden çıkmışçasına saf betimlemelerle dolu olmasıydı. tesbitlerin isabeti ve benzetmelerdeki mantık örgüsü kimi zaman “acaba gerçekten öyle mi?” diye düşündürürken bazen hafif bir tebessümle bazen de düşünceli bir tavırla “evet sanırım öyle” cevabını vermemi ve bambaşka bir perspektiften hayatıma ve genel olarak yaşama biraz daha düşünerek bakmamı sağladı.
  
  başka bir gözle kendini görmek isteyenlere şiddetle tavsiye edilir...