mantık hataları

• bazıları, mantık 101 dersinde yapılsa, hocanın yapanı sınıfın önünde taşak oğlanına çevirmesine neden olacak kadar basittir. ama hala, bu hatalara düşenler ısrarla düzgün mantık kullandığını öne sürer. en temel iki tanesi:
  
  - neden sonuç ilişkisini ters çevirme:
  
  matematiksel olarak: p => q ise q => p olduğunu varsaymak.
  
  bir örnekle daha açık olacak sanırım. "elektrikler kesikse televizyon çalışmaz." önermesini ele alalım. (pille çalışan bir televizyonumuz olmadığını varsayıyoruz) bu önerme doğrudur. p "elektriklerin kesik olması", q ise "televizyonun çalışmaması" dersek, önermemiz de "p => q" olur. bu önermeden yola çıkıp "televizyon çalışmıyorsa elektrikler kesiktir." (q => p) demek yanlış olur. televizyonunuz bozuk olabilir, fırtına anteni uçurmuş olabilir, yağmur yağdıgı için digiturk çökmüş olabilir, vb. bunların hepsi, televizyonun çalışmamasına neden olur ve hiçbiri elektriklerin kesik olmasını gerektirmez.
  
  gelelim öbürüne.
  
  - bir sebebin tek sebep olduğunu sanmak:
  
  matematiksel olarak: p => q ise ~p => ~q olduğunu varsaymak.
  
  aslında çok da farklı değil, ilk hatamızın contrapositive'i. özellikle genellemelerin yanında çok görülür bu hata. fikir vermesi için bir genellemeyle örnek vereyim:
  
  "hiçbir kadın park etmeyi beceremez." önermesini ele alalım (doğru olmak zorunda değil). buna körü körüne inanan birisi olabilir. bu konuda kendisiyle dilediğinizce tartışmaya girip haklı çıkabilirsiniz, ama bu başka bir entry'nin konusu. ama bu önermeden yola çıkıp "demek ki bütün erkekler süper park eder." diyen olursa, diyen kişiye kulak misafiri olan herkesin bu saftirikle taşak geçme hakkı ortaya çıkar. çünkü yanlış bir mantık izlemektedir.
  
  sanırım bu ikinci durumu en iyi açıklamak için temel'e başvurmakta fayda var: (bkz: #8672061) komik, değil mi? inanın bana, karşınızda bu şekilde argüman üretmeye çalışan biri olduğunda da güleceksiniz.