parvus efendi

• 20. yüzyılın en renkli entelektüel simalarından birisidir. kendisi devrim tüccarı olarak bilinir. toplumsal dönüşüm anlarının hemen öncesinde ya da sonrasında almanya, rusya ve osmanlı imparatorluğu'nda bulunmuştur. devrimler ve savaşlar üzerine yaptığı spekülasyonlarla dünyanın en zengin insanlarından biri olarak ölmüştür. asıl adı alexander israel helphanddır. devrimciliğe ilk olarak 1905 rus devriminin liderlerinden biri olarak başlamıştır. bu dönemde sonradan troçkistleirn benimseyeceği "sürekli devrim" modelini geliştirmiştir. sonraları almanya'ya geçip oradaki sosyal demokrat çevrelerle ilişkiye girmiştir. ancak gorki'nin kitaplarını telif hakkı vermeden izinsiz yayımladığı için bu çevrelerden dışlanmıştır. 1910'da türkiye'ye gelir. 1908 devrimi (2. meşrutiyet) sonrası ittihat terakki'nin iktisat politikasını belirleyen kişilerden biri olur. sonraları "milli iktisat" adını alacak ve cumhurite döneminde de kısmen uygulanacak tezlerin kurucusudur. ayrıca marksizmin kapitalizmin ilerici rolünü yaptığı vurguya kapitalize olan ama ilerlemeyen osmanlı örneği ile eleştirir. 1. dünya savaşına kadar türkiyede yaşar. savaşa girilmesinde kısmen etkili olur. savaş spekülatörlüğü ile milyoner olur. ancak kazandığı parayı bu sefer bolşevik ihtilali için harcar. lenin ve zinovyev'in trenle rusya'ya gizlice girmelerini sağlar. devrim başarıya ulaşınca rusyaya dönmek ister ama lenin yeni bir devrim yapacağı korkusuyla girmesine izin vermez ama sonraları oğlu rusyaya girecek ve dışişleri bakanı olacaktır. parvus efendi 1924'te dünyanın en zengin adamlarından biri olarak ölür.