rio de janeiro

• istanbul ile yarisir guzellikte olan brezilya'nin ilk, rio eyaletinin simdiki baskenti olan sehir. tarihi mirasi sinirli oldugu icin istanbul karsisinda geride kalsa da dogal guzellik olarak basabas gidiyorlar diyebilirim. harikulade plajlara (copacabana, ipanemavd) ev sahipligi yapan koylari, tasimacilik amaciyla da kullanilan kocaman nehri, irili ufakli onlarca adasi, her biri ayri guzellikte olan tepeleriyle inanilmaz guzellikte bir sehir. adeta allah'in kiyak gectigi bir cennet kosesi. rio'yu gordukten sonra istanbul'a olan imanim sarsildi, diyeyim de siz anlayin ne kadar guzel oldugunu.
  
  rio'da bitmek bilmeyen, namutenahi bir eglence hali var. ozellikle de lapa bolgesinde persembe aksamindan pazartesi sabaha kadar her turlu eglence aktivitesi bulunabilir. lapa, ayni zamanda sehrin sanat merkezi sayilabilir. her turden sanatci bu bolgede oldugu icin, brezilya sanatini tanimak icin bulunmaz nimettir. eglencenin yanisira bu bolgede oldukca meshur olan kimi yapilar da yer almaktadirlar. carioca su kemeri (bkz: aqueduto da carioca), escadaria selaron ve cinelandia bu bolgede konuslanmistir. gidenlerin mutlaka ugramalarini tavsiye ederim.
  
  mimari ise baslibasina bir yazi konusu. latin amerika ulkelerinin cogunda mimari onemli sehirlere damgasini vurmustur her zaman ve bu mimari genelde kolonyal mimaridir tahmin edilebilecegi uzere. bir cok ulkede bu durum can sikici olabilir. sonucta bambaska bir medeniyeti duman edip, kule cevirdikten sonra uzerine sehirler insa etmis kolonyalistler. fakat rio'da durum biraz farkli. daha once herhangi bir medeniyet olmadigi icin, sadece sehir degil ulke de sifirdan kurulmus. fakat bu demek degil ki her sey romantik boyutlarda cereyan ediyor. her seyden once ulkenin tipki amerika birlesik devletleri gibi kolelik gecmisi var. siyahlar ve beyazlar arasinda abd'de oldugu gibi keskin ayriliklar olmasa da bir irk ayrimi var (color line). ayrica, bir medeniyet kurulmamis olsa da, avrupalilarin cografi kesiflerinden once buralarda yasayan cesitli ilksel^* kabileler varmis ve su an bir cogu ya yok olmus yahut amazonlarda kucuk bolgelere hapsolmus durumdalar. fakat sehrin mimarisi tum bu kocaman ayrintilara ragmen insani cezbediyor. hemen her kosede mimarisi ile insani kendine ceken bir kac yapi var. bir sanat tarihcisi ile gezmeyi cok isterdim.
  
  lapa bolgesindeki ilanihaye eglenceden bahsettim fakat hic bir sey gulluk gulistanlik degil. evvela guvenlik biraz sikintili. basima hicbir sey gelmedi fakat bir cok hikaye dinledim. eger cok ipe sapan gelmez yerlere gitmez ve belaya bulasmamaya dikkat ederseniz problem yasamazsiniz. biraz istanbul gibi dusunun, tabii sefalet istanbul'da oldugundan daha gorunur ve derin. her tarafta evsizler var ve kose baslarinda yatiyorlar. genelde zararsizlar, sadece uyumaya calisan insanlar ama gonul gormeye dayanmiyor o ayri. ayrica cok garip eglence mekanlari var burada. hemen su kemerinin oldugu yerde, escadaria selaron'un konuslandigi yere dogru ciplak, dumduz mekanlar var. iceride oyle mobilya, koltuk falan hak getire ama cilgin bir icme ve eglence donuyor. hafta ici kapali olan bu mekanlar hafta sonuna dogru birdenbire canlaniyorlar. bazi gece kluplerinde striptizciler var ve her sey ortada. bazilarina bornozla giriyorsunuz ve giris 50 real; bu da yaklasik 15-16 dolar eder. isteyenler icin yukarida ekstra ilgi odalari var.^** fakat dikkatli olun cunku brezilya'da cinsel yolla bulasan hastaliklar epey yaygin.
  
  copacabana plaji oldukca guzel dizayn edilmis ve gayet guvenli bir yer. buradaki bazi mekanlar biraz tuzlu olabiliyor ama aradiginiz her turlu yemegi ve eglenceyi bulabilirsiniz. olimpiyatlar icin kurulmus olan tribunler ve spor alanlari hala duruyor ve halkin kullanimina acik. para odemeden kullanabilirsiniz. buradayken brezilya'nin neden voleybol ve futbolda hem kadinlarda hem de erkeklerde dunya markasi oldugunu anlayabilirsiniz. plajda hakem esliginde futbol oynayan kadinlar gormek burasi icin cok siradan bir sey. her tarafta yoga yapan orta sinif tiplerini gorebilirsiniz. amator kum heykeltraslari eserlerini sergilerken sizden bir kac kurus katki bekliyorlar; fotograf cekerken bir kac real birakmayi unutmayin. copacabana plajina hakim bir mevkide iki kardes dagi (two brothers) var ama cikma imkanim olmadi. firsat bulursaniz gitmenizi tavsiye ederim. yol ustunde bir iki favela varmis ve yemek yemek icin bunlara ugraniyormus. yaninizda gunu kurtaracak kadar para getirmenizi istiyorlar (20 dolar kadar); ne olur ne olmaz diye. bazi favelalari gorsem de hic bir favelayi (gecekondu mahallesi) ziyaret etmedim. hem vaktim yoktu hem de para vererek fakirlik seyretmek bana pek makul ve ahlaki gelmedi. baska zaman insallah.
  
  sehrin kuzey kisminda cinelandia'dan itibaren hukumet binalari, devasa kilise ve katedraller ve sehrin eski merkezi yer aliyor. olimpiyat koyu de bu tarafta. olimpiyat koyune ugrasam da su parkina girmeye vaktim yoktu ama su anda halka acik ve giris ucretli. candelaria kilisesi (bkz: iglesia de la candelaria) eyalet kongre binasini gecince karsiniza cikacak. gidip gorulesi bir yer. her zamanki gibi katolik kilisesi'nin sasaa duskunlugu hemen goze carpiyor ama oldukca guzel bir mabed. kilisenin hemen karsisinda deniz askeri muzesi var ve bir savas gemisi, bir denizalti, bir helikopter ve bir tank ziyareti yapabiliyorsunuz. envai cesit ucaksavar ve top gormek de mumkun. ayrica bir tekne turu yapabiliyor ve bir korsan gemisini fotograflayabiliyorsunuz. ben korsan gemisi diyorum ama muhtemelen motorlu gemilerden once kullanilan bu ahsap gemi turu brezilya donanmasina ait eski bir gemi. simdi muzeye cekilmis ama icine giremiyorsunuz. muzeye giris ucretsiz ama savas gemisine ve denizaltiya girmek ucretli (20 real - ~7 dolar). tekne turu icin ekstra odemeniz gerekli. muzenin arka tarafinda askeri bolge var ama giris yasak. ben ozel izinle girme imkani buldum. muzenin hemen karsisinda askeriyeye ayrilmis bir adacik var ve deniz kuvvetlerine tahsis edilmis. donanma okulu burada, hemen yanibasinda ichatlarda kullanilan kucuk bir havaalani var ve buradan ucaklari seyretmek tarif edilemeyecek kadar keyifli.
  
  meshur kurtarici isa (bkz: cristo redentor) heykelinin oldugu tepe yaklasik 700 metre ve hemen hemen butun sehre hakim bir mevkide. gidecek olanlara eger sanslilarsa bulutlu bir havada gitmelerini tavsiye ederim. sundugu imkanlar cok daha degisik ve fantastik. fakat maalesef saat 7 gibi biraz erken sayilabilecek bir zamanda kapaniyor. bu tepenin hemen karsisinda bir baska meshur tepe olan sugarloaf (bkz: pao de açucar)^* dagi var ve aksam saat 9'a kadar ulasim mumkun. sugarloaf dagina teleferik ile cikiyorsunuz ve herseyiyle mukemmel. ugramadan gecilmemesini tavsiye ederim. kucuk olan tepeye yuruyerek tirmanma imakani var ayrica ama buyuk olana sadece teleferik ile ulasmak mumkun. isa heykelinin oldugu tepeye 26 brezilya reali oduyorsunuz ki yaklasik olarak 8 dolar gibi bir sey ama sugarloaf biraz daha tuzlu; 70 real yaklasik 25 amerikan dolari ancak deger. yukarida bahsettigim havaalanini buradan da gorebilirsiniz. aksama kadar kalin ve ucaklari seyredin. gorunce anlayacaksiniz.
  
  rio'da toplu tasima oldukca gelismis ve ucuz. biraz turkiye gibi dusunurseniz daha rahat hesaplama yapabilirsiniz. her tarafta rayli sistemler var. otobuslerde ise dikkatli olun cunku cok ilginc bir turnike sistemi var. eger ilk seferde gecemezseniz sofor bir kez daha para istiyor. otobus seferleri genelde 3 real yani yaklasik 1 dolar, tramvay ve metro seferleri ise bir bucuk dolar civari. ilk gidenler icin sistem biraz karisik gelebilecegi ve yolunuzu kaybetme riski olacagi icin taksi kullanabilirsiniz. brezilya'li taksiciler genelde duyarli ve yardimsever insanlar. genelde kaziklamaya calismazlar, yani en azindan benim basima hic gelmedi. neyse o. fakat her seferinde taksi cok pahali olur diyenler ama rahatindan da odun vermeyenlere uber kullanmalarini tavsiye ederim. yari yariya hatta yer yer beste ikiye gidebiliyorsunuz. ayrica uber brezilya'nin ingilizce secenegi de var. bu su demek; portekizce bilmiyorsunuz ve biraz karisik bir yere gideceksiniz. uber english secenegi ile ingilizce bilen bir sofor sizi aliyor ve gideceginiz yere birakiyor. ucrette bir fark goremedim fakat daha fazla bekliyorsunuz dikkatli olun. yani, normal uber taksi iki - uc dakikada geliyorsa uber english taksiyi bekleme suresi 7 ila 12 dakikayi bulabiliyor. aceleniz varsa ona gore ayarlayin.
  
  simdilik bu kadar...
  
  gidiniz, geziniz efenim!..