villa hügel

• mustafa kemal atatürk'ün savaş yıllarında osmanlı veliahtı vahdettin ile yaptığı almanya gezisi kapsamında ziyaret ettiği yerlerden biridir.
  
  essen ‘de krupp fabrikalarını ziyaret 22 aralık 1917 cumartesi.
  
  sabahleyin, konukları essen’e götürecek özel tren hazırdı. kuzeye doğru, rhein ovası geçilerek rhein nehri boyunca essen’e gidilecek, essen’de alman ve türk savaş cephelerinin ağır silâhlarını yapan krupp fabrikaları gezilecekti. uzunca bir yol olduğu için konuklar erkenden hazırlanmış, kahvaltılarını almışlardı. strasburg garı’nda kısa bir veda töreninden sonra trene bindiler. yol boyunca mannheim, mainz, koblenz, köln, düsseldorff şehirleri geçildi. öğleden sonra essen’e girildi. gar’da, belediye başkanı, krupp fabrikası ileri gelenleri karşıladılar. doğruca krupp fabrikalarına gidildi.
  krupp ailesi adına, baron gustav krupp von bohlen’in sahibi bulunduğu krupp fabrikaları, savaş boyunca, bütün üretimini ağır harp sanayiine vermişti. türkiye’nin de silâh siparişleri vardı. birkaç yıl önce, hüseyin cahit (yalçın)’ın da bulunduğu bir türk parlâmento heyeti, almanların daveti üzerine essen’e gelmişler, krupp fabrikalarını ziyaret ederek, dökülen türk toplarını yerinde görmüşlerdi. bu toplar çanakkale savaşlarında çok işe yaramıştı. şimdi türk heyeti de siyah gözlükler takarak dökümhaneyi yerinde izliyorlardı28.
  vahdeddin, verilen izahatı dikkatle dinliyor, mustafa kemal paşa, bazı silâhlar üzerinde fikirlerini söylüyordu. fabrika üç vardiya ile çalışıyor, bu vardiyaların tümünde yetmişbeş bin işçi bulunuyordu. bunun otuzbeş bini kadındı. savaş nedeni ile kadın işçilerden çoğu ağır sanayinin zor işlerini üstlenmişlerdi.
  saatler geçti, akşam olmuştu. fabrika sahibi krupp von bohlen konukları, kendi köşkü olan villa hugel’e davet etti.
  
  villa hugel’de yüz kişilik bir sofra hazırlanmıştı. türk heyeti yemekten sonra, gece yansına doğru berlin’e hareket etti.
  
  kaynak:atam dergisi