• catherine- karını seviyor musun?
    mersault- bu gerekli değil ki...
    *
    mersault: evlenmek, intihar etmek ya da illustration'a abone olmak istiyorum. umutsuz bir davranış yani.
    *
    mersault: hiç bir zaman vazgeçme, catherine. içinde öyle çok şeye sahipsin ki, hepsinden soylusu da, mutluluk duygusu taşıyorsun. yalnızca bir erkeğin yaşamını bekleme. onca kadın bunun için yanılıyor. sen yaşamı bizzat kendinde ara.
    **
  • "inan bana, büyük acı yoktur, büyük pişmanlıklar, büyük anılar yoktur. her şey unutulur, büyük aşklar bile. yaşamda aynı anda hüznün ve coşkunluğun bulunuşu bundandır. olayları görmenin ancak belli bir yolu vardır ve zaman zaman ortaya çıkar. işte bunun içindir ki, yaşamında büyük bir aşka, mutsuz bir tutkuya sahip olmuş olmak yine de iyidir. bu en azından bizi çökerten nedensiz umutsuzluklar için bir korunmadır."
  • --- spoiler ---
    "öyle bir gün geliyor ki, insan olması gerektiği yerde olmak istiyor. ama kimi kez yaşamak için, intihar etmekten daha çok cesaret gerekiyor."

    --- spoiler ---
  • mutlu ölüm, albert camus’un 1937 senesinde yabancı’nın taslaklarını oluştururken yazdığı, ölümünden sonra 1970 yılında yayımlanmış, yabancı’nın öncülü ve bütünleyicisi olarak kabul edilebilecek olan romanıdır. kitap, patrice mersault adında, liman idaresinde memurluk yapan bir adam hakkındadır. kitap hakkında detaylı tahlillerden önce olay örgüsünden bahsetmek faydalı olacaktır.

    --- spoiler ---

    kitabın ilk sahnesi zagreus adında zengin fakat iki bacağı da bir kaza sonrasında kesildiği için yürüyemeyen ve iş göremeyen bir adamın mersault tarafından öldürülmesini anlatır.

    mersault’un annesi, şeker hastalığı yüzünden ölmüştür. bu durum onu fazlasıyla etkilemiştir. yoksulluk, mersault için annesinin ölümü ile daha da katlanılmaz bir hale gelmiştir. mersault yoksulluğu ve annesine duyduğu özlem sebebiyle annesi ile birlikte yaşadığı küçük odada yaşamaya devam etmekte, bir yandan da liman idaresindeki sıkıcı memurluk görevini sürdürmektedir.

    genç adam annesinden kalan odada yaşarken, boş zamanlarında dışarıyı gözlemlemekte ve akıp giden hayata öykünerek bakmaktadır. zamanını çoğunlukla cam kenarında sigara içmekle ve okumakla geçirmektedir. ayrıca birkaç haftadır tanıdığı marthe adında biraz hafifmeşrep bir kadın ile ilişki halindedir.

    marthe ile olan ilişkisi, mersault için onu hayata bağlayan yegâne şeydir. mersault, marthe’yi bir gün sinemaya götürür ve orada marthe’nin bir adamla selamlaştığını görünce kıskançlıktan çılgına döner. o gece marthe’ye o adamın kim olduğunu sorar. kendisinden önceki bütün âşıklarını bilmek istediğini söyler. genç kadın mersault’a, sinemada gördükleri adam dışında zagreus adında bir adamla da ilişkisi olduğunu ve onunla ilişkisinin devam ettiğini anlatır. mersault, zagreus adındaki bu gizemli adamı tanımak ister.

    zagreus ile tanışan mersault kısa süre içinde adamdan etkilenir ve onunla dost olur. bir araya geldiklerinde yaptıkları sohbetlerde zagreus, mersault’a hayatın tadını çıkarması ve mutlu olması gerektiği yönünde telkinlerde bulunur. iki bacağını da bir kazada kaybetmiş olan zagreus, kendini örnek göstererek mersault’a boş şeylere kaygılanmanın bir anlamı olmadığını söyler. bununla birlikte, zagreus bacaklarını kaybedene kadar hatırı sayılır boyutta bir servete de sahip olmuş, para ile mutluluğu yakalamıştır. kendi ifadesiyle tuvalete gitmekten bile aciz olduğundan ölmeyi istemektedir. artık dünyada misyonunu tamamladığına inanmaktadır. bu noktada kitabın başındaki sahneye dönüş yaşanır. mersault zagreus’u öldürür ve daha iyi bir iş bulduğu bahanesiyle zagreus’tan aldığı parayla birlikte yaşadığı şehri terk eder.

    cebinde çokça parası ve fazlasıyla boş vakti olan mersault, önce prag’a gider. kendini prag’ın büyüsüne kaptıran genç adam, günlerce amaçsız bir şekilde şehir sokaklarını turalayıp durur. bu süre zarfında zihnindeki düşünceler de onunla beraber gelmektedir. şehrinden kaçmak, mersault’un iç sıkıntısını bir nebze azaltsa da bu sıkıntıyı tamamen yok edememiştir.

    mersault, avrupa’yı trenle dolaşmaya karar verir. bu gezisi sırasında hayatını gözden geçirir. çıktığı bu yolculuğun, onun için bir kaçış olmadığını düşünür. artık hayatını kontrol etme özgürlüğünü eline almıştır mersault ve bu özgürlük ona büyük bir mutluluk vermiştir.

    avrupa seyahatinden sıkılan mersault, cezayir’deki arkadaşlarından bir mektup alır ve claire, rose ve catherine adındaki arkadaşlarının yanına yerleşme kararı alır. bir süre arkadaşlarının yanında yaşadıktan sonra, şehirde tanıştığı lucienne adında bir kadınla evlenme kararı alır. mersault, kadınla evlenir ve bir köye yerleşir.

    genç adam cezayir’de son derece basit ama mutlu bir hayat yaşamaktadır. mutlu olmak için başkalarına ihtiyaç duymadığını fark eder. “önemli olan mutlu olma isteğidir.” der. aylar ve yıllar birbirini kovalar. bir gün mersault ağır bir nöbet geçirir ve yatağa düşer. ölümcül bir hastalığa sahip olduğunun farkında olan mersault, doktora bilincinin açık olmasını istediğini, ölüme açık bir bilinçle gitmek istediğini söyler.

    kendince mutlu bir hayat yaşayan mersault, mutlu ve bilinçli bir şekilde ölüme gider.

    --- spoiler ---

    mutlu ölüm, en başında da belirttiğim üzere, camus’un yabancı’sı için bir taslak özelliği taşır. orada da bir cinayet söz konusudur. yabancı’daki mersault ile mutlu ölüm’deki mersault arasındaki benzerlik yalnızca cinayet ve kaçış değildir. ikisinin de annesi trajik bir şekilde ölmüştür. fakat yabancı’daki mersault, annesinin ölümünü oldukça normal karşılamıştır. acımasız şahitler, onun annesinin ölümüne bile üzülmeyecek kadar taş kalpli biri olduğunu söyleyerek yargıcı etkilemiştir. mutlu ölüm’deki mersault ise yabancı’daki adaşından çok daha fazla yumuşak kalplidir. yabancı’nın mersault’u gibi apatik bir karakter yapısına sahip değildir.

    camus, mutlu ölüm’ü kurgularken, mutluluk konusundaki düşüncelerini okuyucuya farklı bakış açılarından yansıtmayı başarmıştır. fakirlik içinde günde sekiz saat çalışarak boyunduruk altında bir hayata sahip mersault ile bacakları olmayan fakat çok fazla parası olan zagreus arasında oldukça ilginç bir benzeşim kurmuştur. mersault’un sağlığı yerindedir fakat parası yoktur ve bu yüzden mutsuzdur. zagreus’un ise parası vardır ama sağlığı yerinde değildir ve bu yüzden mutsuzdur. camus, bu eserde mutluluğun sırrını öncülü sayılabilecek sartre gibi “özgürlük” olarak vermektedir. mersault’un zagreus’u öldürdükten sonra bütün boyunduruklarından kurtulmuş, kendine ve iç dünyasına zaman ayırmış, mutluluğu zamana yaymayı öğrenmiştir.

    öte yandan camus umut ve hayata tutunma konusunda mutluluk ve aşkın yerini de mersault’un ağzından lucienne’e söylenen şu sözlerle belirlemektedir:

    “büyük acı yoktur, büyük pişmanlıklar, büyük anılar yoktur. her şey unutulur, büyük aşklar bile. yaşamda aynı anda hüzün ve coşkunluğun bulunuşu bundandır. olayları görmenin ancak belli bir yolu vardır ve zaman zaman ortaya çıkar. işte bunun içindir ki, yaşamında büyük bir aşka, mutsuz bir tutkuya sahip olmuş olmak yine de iyidir. bu, en azından bizi çökerten nedensiz umutsuzluklar için bir korumadır.”

    camus umudun önemini de şöyle vurgular:

    “özgürlük ve bağımsızlık kaygısı ancak hala umutla yaşayan bir varlıkta duyulur.”

    sözgelimi aşk, umut, sıkıntı, bıkkınlık, üzüntü, mutluluk gibi hissiyatların hayatta birer olumlu ve olumsuz yanının bulunması, hayatı yaşanır kılan şeydir camus’a göre. mersault’u da ayakta tutan lucienne gibi marthe gibi her zaman bağlanacak ve vazgeçecek bir kadın bulmuş olmasıdır.

    ölüm konusu ise kitabın isminden de anlaşılacağı üzere, eserin üzerine kurgulandığı temeldir. camus kitapta ölümü ikiye ayırır:

    1) doğal ölüm
    2) bilinçli ölüm

    doğal ölüm, mersault’un zagreus’u öldürmesidir. bilinçli ölüm ise, mersault’un yaşadığı mutlu bir hayatın ardından gelen, mutlu bir ölümdür. mersault özgür bir biçimde ölmüştür. zagreus ise fiziksel engeli yüzünden özgür olamayan, kendini öldürmekten bile aciz bir adamdır. hayatına kendi isteği ile son verilmiş dahi olsa, başka biri tarafından öldürülmüştür. mersault ise ölümü büyük bir olgunlukla ve tamamen açık bir bilinçle, hazırlıklı bir şekilde karşılamıştır.

    kitap hakkında yapılacak tahliller ve örneklemeler çoğaltılabilir fakat şurası kesin; camus bu eserde ölümün aslında o kadar da korkulacak bir şey olmadığını ve doğal bir süreç olduğunu vurgulamaktadır. düşüş isimli eserinde de belirttiği gibi “her şey için her zaman geç olacak, çok şükür ki öyle.”. belki de insan yaratıcılığının ve yaşama azminin ölümden bir saniye, bir milisaniye öncesine kadar sürdüğü gerçeği, hayatı en kötü durumlarda bile yaşanılabilir kılan yegâne şeydir. camus’un yabancı’da da, düşüş’te de, mutlu ölüm’de de vurguladığı en önemli gerçek budur. aynı şekilde, felsefesinin en temel problemini “yaşamın yaşamaya değer olup olmadığı” sorunsalı olarak belirlemesi de bunu doğrular niteliktedir.
  • "mutluluk insaniydi, sonsuzluksa gündelik. her şey küçülmeyi bilmekte, güneşlerin ritmini umudumuzun eğri çizgisine bağlamak yerine, kalbini onlarla düzenlemekteydi."
  • "ciddiyetle konuşmasını sevmiyorum. çünkü o zaman konuşulabilen tek şey oluyor: yaşamını doğrulama"
  • "mersault, viyana'dan bu yana bir kez olsun, zagreus'u kendi elleriyle öldürdüğü bir adam olarak düşünmediğini farketti. kendisinde, yalnızca çocuklarda, dahilerde ve masumlarda bulunan o unutma yetisinin olduğunu anladı."
  • "'...öptüğüm o dudakları, yoksul çocukluğumu, kimi zaman beni sürükleyip götüren yaşam ve tutku çılgınlığını düşünüyorum. aynı anda bunların tümüyüm ben. beni tanımakta güçlük çekeceğiniz zamanlar olduğundan eminim. mutsuzlukta sınırsızlık, mutlulukta ölçüsüzlük, bilmiyorum ne desem.'
    'aynı anda birçok şeye birden mi umut bağlıyorsunuz?'
    'evet, ama amatörce değil' dedi mersault tutkuyla, 'içimde acı ve sevincin yol alışını düşündüğüm her seferinde, çaldığım bölümün hepsinin en ciddisi, en yücesi, en çoşturucusu olduğunu bilirim!'"
  • ramis dara çevirisinde -başka çevirisi var mı bilmiyorum- "insan insanın gücünü azaltır. dünyaysa o gücü dipdiri bırakır." gibi özdeyiş tarzında cümleye sahip olan albert camus yapıtı.
  • albert camus'un gerçek hayatının izlerini taşıyan ve camus'un aşk hayatı hakkında en çok bilgiye sahip olabileceğimiz kitabı belki de. patrice mersault'un bu bağlamdaki hareketleri ve düşünceleri bizzat camus'u yansıtıyor.
hesabın var mı? giriş yap