19. yüzyıl

• bu yüzyılın son çeyreğinde doğmuş insanlar imparatorlukların yıkılışını görmüş, yeni yüzyılın bambaşka bir yüzyıl olacağını yaşayarak görmüşlerdir. (zaten yeni yüzyılın ilk yıllarında doğanlar daha dünyayı anlayamadan, kavrayamadan cephelerde ölecekti)
  bu yüzyılın yine son çeyreğinde doğmuş bir çok asker, devrimci yeni yüzyılın devletlerini kurmuş ve de biçimlendirmiştir. onların biçimlendirdiği devletlerin bazıları yeni yüzyılın ilk yarısında kazanan ideolojilerden olmuş, yeni yüzyılın sonuna dek ise onların çocukları, torunları ideoloji savaşını sürdürmüştür.
  bu yüzyılın ilk yarısında yaşamış ya da doğmuş filozoflar, yazarlar insanlık tarihinde hiç unutulmayacak düşünce akımları, eserler bırakmışlar ve bir sonraki yüzyılın sanatını, hiçbir yüzyılda olamayacağı kadar derinden etkilemiştir.
  bu yüzyılın teknoloji devrimleri, bir sonraki yüzyılda bir kar topu etkisi yaratacak kadar ilerleyecek, insanlık; evreni ve yaşadığı dünyayı hiç anlamadığı kadar derinden anlamaya ilk kez başlayacaktı.
  insan ilk kez efor sarfetmeden yaşamaya, seyahat etmeye bu yüzyılın sonlarında buluşu yapılan araba, uçak gibi makinalarla başlayacaktı.
  iş gücünün yavaşça insandan makinaya kaydığı ilk yüzyılda bu yüzyıldır. 19. yüzyıl bir çok açıdan ilklerin yaşandığı yüzyıldır. kâh eve güneş dışında giren insan eseri ampul ile, kâh çok uzaklardaki kişinin sesini bir makina ile duymayla, kâh makinadan çıkan bir kağıt parçasıyla.. insanın hayallerini zorlayan gelişmelerin başlangıcıydı bunlar aslında...
  
  sanırım 19. yüzyılın en büyük devrimi: elitlerin bildikleri yalnızca artık onların değil, halkın da bildikleri olacaktır en önemlisi..
  şu an yaşadığımız yüzyılı ve toplum hayatını hiç tartışmasız 19. yüzyılda yaşamış ve doğmuş insanlara, o dönemin sanatına ve buluşlarına borçluyuz...
  
  tanım: 1800'lü yılları kapsayan 100 yıllık sürece verilen ad.
• 19. yüzyıl, insanlık tarihinde hızlı degişimlerin yaşandığı bir zaman dilimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
  tren yollarından gazetelere, üretimin fabrikalarda yapılmaya başlamasıyla sosyalist fikirlerin ortaya çıkmasından, sömürgeciliğin yayılması ve amerika kıtasının beyaz adamtarafından işgal edilmesine kadar sayısız olay, bu yüzyılda vuku bulmuştur.
  ayrıca bilimin ilerlemesi hissedilir hale gelmiş, bu ilerlemelerin insanlığın önünde yeni ufuklar açması da felsefecileri derinden etkilemiştir.
  bu bilimsel gelişmeler arasında batı felsefesini derinden etkileyen en önemli kuramlardan birisi, hiç şüphesiz darwin'in getirdiği evrim teorisidir.
  bazıları, darwin'in bu teorisini newton'un mekanik kuramı ile karşılaştırmakta ve canlıların değişimini ve çeşitlenmesini açıkladığını iddia etmektedirler.
• osmanlı imparatorluğunun en uzun yüzyılı. bu yüzyılda devlet-i aliyye'yi yıkılmaktan kurtaran etken ise avrupa devletlerinin kendi aralarındaki çıkar dengeleri. yani osmanlı zayıf bir devlet olsa da puzzle'dan çıkarılmaması gereken bir devlet. rusya hariç kimsenin işine gelmiyor osmanlı'nın yıkılması...
  osmanlı devleti de bu gerçeğin farkında olduğu için, uluslararası ilişkilerde hep dengeyi gözeten pozisyonda yer alıyor. avrupalı reform yapacaksın diyor yapıyor, ticaret anlaşması yapacaksın diyor yapıyor...
  
  avrupalı için 19.yüzyıl sosyal, kültürel ve ekonomik gelişimlerin zirve olduğu bir yüzyıl iken, maalesef osmanlı için çökmeye yüz tutmuş çözülmenin yüzyılı olmuştur.
• inceden inceye rahatısz olduğum dönem. sanat (tüm dalları) konusunda ne varsa ciddi bir bölümü aslında canlandırmacı gibi duran, sanki bilime karşı biraz utanan sanatçıların büyük söz söyleme gaflet ve dalaletine girdiği (dadaloğlu der ki) tuhaf bir dönem.
  
  bir sanatçının duracağı en kötü konum kendisini biliminsanlarına karşı önemsiz, gereksiz ve basit gördüğü yerdir. bugünlerde de bunu yapay zeka, ar vr veya sosyal medya üzerinden görebiliyorsunuz.
  
  cool terimlerle kaplı olumluluk aslında bilime ve sosyal medyaya karşı duyulan bir kompleks. bir yağlıboya ile bir vr gözlük arasında sanatsal anlamda hiçbir ilerleme yok. seni heyecanlandıran bir şey olması bunu değiştirmiyor zira sanat adrenalin pompalasın diye yapılan bir etkinlik değil.
  
  futbol, pompa, ex, hap, rollercoaster vs. gibi bir his coşkunluğuyla yarışmıyor yani sanat, müzik dahil.