arachosia

• hindukuş dağları'nın kuzeyinde sistan havzası'nın bereketli topraklarında kurulmuş olan antik çağ medeniyeti. bilhassa milattan önce birinci milenyum'un ikinci yarısından itibaren aşağı yukarı bin beş yüz sene boyunca defalarca el değiştirmiş olan bu bölge, günümüzde afganistan'ın en büyük ve kadim kentlerinden kandehar ve çevresindeki verimli alana karşılık gelmektedir.
  
  fildişi ve buğday ticareti sayesinde daha m.ö. 6'ncı yüzyılda bile büyük bir ticari merkez haline gelen bölge, pers ahameniş imparatorluğu'nun doğudaki en stratejik noktalarından birisiydi. gerek ekonomik anlamda gerek de fil yetiştiriciliğiyle birlikte askeri anlamda tam bir havuz görevi gören bölge, m.ö. 4'üncü yüzyılın sonlarında doğru büyük iskender tarafından fethedildi ve m.ö. 330 senesinde de satraplığa dönüştürüldü. satraplığın başkenti ise günümüzde kandehar olarak bildiğimiz ve muzaffer makedon büyük iskender tarafından kendi adıyla kurduğu altmış küsür kentten birisi olan alexandria arachosia olarak belirlendi.
  
  (bkz: alexandria arachosia/@ncpzbsn)
  
  iskender'in ölümü ve onun ardılları arasında çıkan diadoklar savaşı döneminde önce selevkos imparatorluğu'nun kontrolüne giren bölge, daha sonra yaklaşık 500 savaş fili karşılığında hindistan'daki maurya imparatorluğu'na devredildi. yaklaşık yüz sene sonra ise m.ö. 185 tarihinde shunga krallığının kontrolüne giren bölgeyi yalnızca birkaç sene sonra bu kez de baktria merkezli indo-helenik devlet ele geçirdi.
  
  yaklaşık elli sene kadar baktria yönetiminde kalan bölge, m.ö. 90'lı yıllarda bölgedeki bir diğer indo-helenik krallık olan gandhara ile bir rekabete ve yer yer çatışmalara girdi ve bunun etkisiyle güç kaybı yaşadı. söz konusu dönemi izleyen senelerde ise bölgeye kuzeyden gelen sakalar hakim oldu.
  
  partlar, kuşan imparatorluğu, sasaniler, kidirti, eftalitler, araplar, türkşah hanedanı, samaniler derken milattan sonra bin yıllık süreçte sürekli el değiştirmeye devam eden bölge, on birinci yüzyılın hemen başında gazneliler'in hakimiyetine girdi. bilhassa araplar'ın bölgeye geldiği sekizinci yüzyılın ortalarından itiabaren bölge "rakuş" ve "arakuşa" isimleriyle anılmaya başlamıştır.