ders kitaplarında insan hakları projesi

• tarih vakfi bunyesinde gerceklestirilen ders kitaplari ile ilgili bir proje. ukteden. ayrintili bilgi icin bkz.
  
  http://www.tarihvakfi.org.tr/projeler/egitim.asp#1
• 2009 senesi gibi fiili sonuçlarının görülmeye başlanacağı tahmin edilen, açık toplum enstitüsü (george soros) destekli proje..
• http://www.tarihvakfi.org.tr/dkih/default.asp
• yeniden başlatılacak olan proje. açıklama şöyle:
  
  "tarih vakfı, “ders kitaplarında insan hakları” projesi’ni yeniden başlatıyor!
  ağustos ayında başlayacak ve 16 ay sürecek olan “ders kitaplarında insan hakları” projesi’ne ait sözleşme geçtiğimiz ay içinde imzalandı. ilki, tüba şemsiyesi altında tarih vakfı koordinatörlüğü ve türkiye insan hakları vakfı işbirliğinde, avrupa komisyonu ve açık toplum enstitüsü’nün mali desteğiyle 2002-2004 yılları arasında gerçekleştirilen proje yeni dönemde yine tarih vakfı tarafından, türkiye insan hakları vakfı işbirliği ve avrupa komisyonu’nun mali desteğiyle yürütülecek.
  
  ilk proje farklılıklara, çeşitli inanç, kültür ve kimliklere saygı duyan, barışsever, yaratıcı kuşaklar yetiştirebilmek için ders kitaplarının ve müfredatın iyileştirilmesi gereğinden yola çıkmış ve bu kapsamda ilk ve ortaöğretimde okutulmakta olan 190 ders kitabı, insan hakları ve demokrasi kültürünün ana kriterleri çerçevesinde biçim, içerik ve pedagojik yöntemler açısından incelenmişti. yaklaşık 300 gönüllünün katılımıyla gerçekleştirilen bu inceleme sonucunda tüm kitaplarda, insan hakları açısından dört bin (4.000) farklı sorun saptanmıştı. ilk projeyle ilgili ayrıntılı bilgiye www.tarihvakfi.org.tr/dkih adresinde yer alan proje web sayfasından ulaşılabilir.
  
  devam niteliğindeki ikinci proje çalışmasında, son yıllarda yapılan müfredat değişikliklerine göre yenilenmiş okul kitapları, yine öğretmen ve veliler ile lisans ve lisansüstü öğrencilerinden oluşan geniş bir gönüllü katılımıyla yeniden kapsamlı ve sistematik bir biçimde incelenecek. böylece, ilk taramanın yapıldığı dönemden bugüne kaydedilen gelişmeler ve devam eden sorunlar tespit edilip ortaya konulacak. bu şekilde, söz konusu proje, eğitim alanında devam eden iyileştirme çalışmalarının sürekliliğine katkıda bulunurken, aynı zamanda sürekli bir izleme ve raporlama işlevi de görecektir. proje sonunda değerlendirme sonuçları, ilgili resmi yetkililerle paylaşılacaktır. "
  
  kaynak: http://www.tarihvakfi.org.tr/…berayrinti.asp?id=653
• kitapların insan hakları notu kırık.
  ders kitapları 11 yılda üçüncü kez insan hakları ihlalleri açısından tarandı. 245 ilk ve ortaöğretim ders kitabının incelendiği araştırmanın sonuçları milli eğitim bakanlığı ve kitapların yazarlarına da gönderilecek.
  
  kaynak
  
  ***
  
  raporda yer verilen ayrımcılık, önyargı ve militarizm içeren örneklerden bazıları şunlar :
  
  • “osmanlı devleti’nin son dönemlerinde ticaret işleri yabancıların ve azınlıkların elindeydi. türk vatanseverliği temelleri üzerine kurulan bir devlette bu durum devam edemezdi. cumhuriyet en kısa zamanda türk milletini ticari ilişkilerde etkin bir hale getirmeliydi. yeni türk devleti’nin ve toplumun çıkarları ön plana alınmalıydı” (ortaöğretim t.c. inkılap tarihi ve atatürkçülük, netbil, 118).
  • “vahye dayanmayan birçok inanç türü vardır. ateizm, politeizm, satanizm bunlara örnek olarak verilebilir. bunlar toplumda yanlış, dayanaksız, hatta zaman zaman topluma zarar veren uygulama ve inanışların ortaya çıkıp yaygınlaşmasına neden olmaktadır.” (din kültürü ve ahlak bilgisi 9, fem yayıncılık, 19)
  
  engelliler olumsuz sapma kategorisinde
  • “fizik veya organik olarak sorunlu kişiler diğer bir olumsuz sapma kategorisi oluştururlar. bunlar da toplumdaki normal yaşam görüntüsünü izleyemezler. ancak psikolojik ve moral açıdan normal olanlardan oldukça farklıdırlar. sağır-dilsizler, kötürümler ve kronik hastaların normal bireylerden beklenen davranışları yerine getirmeleri beklenemez.” (sosyal bilimler lisesi sosyoloji 1, meb, 144)
  'türk ordusu en mükemmel ordu'
  • ders kitaplarındaki türk kültürü: aşağılık kompleksini besleyen “hem üstün hem zayıf olma” mesajı veriliyor.
  “[türk ordusu] dünyanın en mükemmel, disiplinli ve kahraman ordusu[dur]” (coğrafya 11, meb, 138).
  • “[türkçe] dünyada kulağa en hoş gelen ve anlamayanları bile meftun ve hayran eden bir lisan(dır)” (dil ve anlatım 10, meb, 48).
  • ders kitaplarında militarizm ve süregiden tehdit algısı devam ediyor.“genç ve dinamik bir nüfusa sahip olan türkiye, gelişmekte olan büyük bir ekonomik güce sahiptir. türkiye’yi bazı devletler kendileri için tehlikeli bulmaktadır. bu ülkeler, kendi topraklarını genişletmek ve denizlerde egemenlik elde etmek amacıyla türkiye cumhuriyeti devleti’nin zayıflaması için çaba harcamaktadır.” (sosyal bilgiler 5, 2. kitap, meb, 163).
  "ata er ol"
  1. sınıflara türkçe kitabında 'r' sesi anlatılıyor.
  • öğrencilere henüz birinci sınıfta okuma yazmaya başlarken asker olmaları salık veriliyor, “ata er ol.” (türkçe 1, meb, 52).
  • “cemil büyüdüğün zaman ne olacaksın?
  - asker olacağım.
  - asker olup da ne yapacaksın?
  - düşman, bu topraklara olur da bir daha ayak basarsa onu buradan kovacağım.” (türkçe 1, ders ve öğrenci çalışma kitabı, kartopu, 26-7).
  mimarlar, doktorlar erkek
  • “sağlam temel, sağlam evler / sözüm size mimar beyler / sağlam yapın her binayı / yıkılmasın kentler, köyler” (sosyal bilgiler 5, 1. kitap, meb, 75).
  • “geçen hafta okulumuza doktor amcalar geldiler ve aşı olmamız gerektiğini söylediler.” (türkçe 4, meb, 79).
  • matematik problemlerinde de kadınlara belirli roller biçilmiş: “[resim eşliğinde] rafta 12 bardak vardı. annem bardakların bir kısmını masaya götürdü. annem masaya kaç tane bardak götürmüştür” (matematik 1, 2. kitap, 147).
  • “emine akşam yemeği için beş kişilik bir sofra hazırladı. tabak, çatal ve kaşıkları yerleştirdikten sonra sürahideki suyun tamamını bardaklara paylaştırdı. sürahideki su miktarını tahmin ediniz.” (matematik 3, 2. kitap, 160).
  "gelin, evine, kocasına gerekirse kurban olur"
  • “kız öğrencilerinizden birine gelin rolü veriniz. diğer kız öğrencileriniz, bölgenize ait ya da ders kitabındaki (s.40) kına türküsünü seslendirsinler. öğrencilerinizden kına türküsünü söylenirken gelinin eline kına yakılmasını canlandırmalarını isteyiniz… öğrencilerinize, kınanın gelin olacak kızın evine bağlı kalacağını sembolize etmek üzere yakıldığını, gelinin evinin ve kocasının yoluna gerekirse kurban olacağının vurgulandığını söyleyiniz.” (sosyal bilgiler 5, öğretmen kılavuz kitabı, pasifik yayınları, 83).
  *
  cinsiyet eşitliği açısından kitaplarda olumlu örnekler de var.
  *
  *
  
  kaynak