devenin başı

• tevfik fikret'in haluk'un defteri şiir kitabından bir şiir veya şiir parçası. zira alternatif başlık "haluk'un ezberi" gibi duruyor. şiir şöyle:
  
  devenin başı
  halûk'un ezberi
  
  vaktiyle büyük bir devenin bir başı varmış...
  başsız deve olmaz ya, masal, neyse; bütün gün
  yaz kış, beyinsiz, bu çürük baş
  çöl, kır, tepe, dağ, taş,
  bî-çâreyi bî-hûde sürükler ve yorarmış...
  bî-çâre ağır gövde ne yapsın, kime küssün?
  bir karga bulup derdini dökmüş, o demiş: — vah!
  baştan büyük allah... başa gelmiş, çekeceksin.
  artık işe hörgüç bile şaşmış,
  kuyruksa dolaşmış
  baştan başa enhâyi; fakat kimseyi allah
  baştan düşürüp kuyruğa baktırmasın; ilkin
  bir parça durup dinleyen olmuşsa da git git
  âlem bu uzun derdi işitmekten usanmış;
  artık kime dinletmeye gitse,
  kim duysa, işitse,
  yüz vermediğinden, devecik sakin ü sâkit
  bir hendeğe inmiş, başı sokmuş ve uzanmış,
  birden çekilip: "haydi - demiş - dûzaha^*, murdar!"
  haksızlık eden başları bir gün... koparırlar.
  
  [günümüz türkçe'siyle]
  
  halûk'un ezberi
  
  eskiden büyük bir devenin bir başı varmış...
  başsız deve olmaz ya, masal, neyse, bütün gün
  yaz kış, bu beyinsiz, bu çürük baş,
  çöl, kır, dağ, taş,
  zavallıyı boşuna sürükler ve yorarmış...
  çaresiz ağır gövde ne yapsın, kime küssün?
  bir karga bulup derdini dökmüş, o demiş.
  yazık! ulu tanrının vergisi... başa gelmiş, çekeceksin.
  artık işe hörgüç bile şaşmış,
  kuyruksa dolaşmış
  baştan başa sağrıyı; fakat kimseyi tanrı
  baştan düşürüp kuyruğa baktırmasın; ilkin
  bir parça durup dinleyen olmuşsa da, gitgide
  herkes bu uzun derdi dinlemekten usanmış;
  artık kime dinletmeye gitse,
  kim duysa, işitse,
  yüz vermediğinden o susup sessizce
  bir çukura inmiş, başını sokup uzanmış,
  birden çekilip: "pis" demiş, "canın cehenneme!
  haksızlık eden başları bir gün... koparırlar."
  
  ***
  [hiçbir kadına, kendisini verecek^* kadar fırsat bırakmamış gaddar avcı... her canı istediğini bizzat alan haydut... kanun tanımaz zampara...
  
  "birden çekilip... haydi, demiş, duzah'a murdar..."
  
  fikret'in^* bu mısrasını üst üste zihninden geçirdi. sonra kelimelere tek tek basarak^* ve yüksek sesle arkasını okudu:
  
  "haksızlık eden başları bir gün koparırlar..."] kemal tahir - karılar koğuşu
  
  (bkz: yok devenin başı)