don francisco de quevedo

• tüm ispanyol edebiyatında miguel de cervantes ile beraber belki de en renkli kişiliğe ve hayat öyküsüne sahip bir tuhaf adam don francisco de quevedo. ileri derecede miyop oluşuna ve bu yüzden taktığı komik gözlüklerine karşın şöhretli bir çapkın, santiago de calatrava tarikatı şövalyesi ve flanders savaşları gazisi, namlı düellocu. onun yazdığı aşk şiirlerinin lirizmi ve içtenliğine erişen başka pek şair çıkmadı iber yarımadasından. kadınların başını döndüren kalemi aynı zamanda rakiplerini; hele de tüm benliğiyle nefret ettiği, yahudi diye hakaret ettiği gongora'yı itin götüne sokup sokup çıkardığı zehir gibi taşlamaları da üretmekte çok ustaydı. kocaman bir burna sahip gongora hakkındaki en ünlü bir taşlamasına başlangıç teşkil eden "bir burna iliştirilmiş bir adam" dizesi ispanyolca'da darb-ı mesel oldu; tıpkı cervantes'in don quijote'ye başlarken yazdığı o efsanevi "la mancha'nın ismi lazım değil bir köyünde.." cümlesi gibi. yine gongora'ya laf atarken kullandığı "domuz yağıyla yağladım dizelerimi gongoracığım, dişlerin kesemesin diye" şeklindeki beyiti de popüler ispanyolca'ya bir diğer hediyesidir. don francisco aynı zamanda namlı bir kumarbazdı ve sürekli borç içinde yüzerdi. bu yüzden birkaç defa hapse girip çıkmışlığı bile vardı. sivri dili ve ok gibi dosdoğru karakteri de ona çok düşman kazandırmıştı. bu düşmanları bir defasında bir ayağı aksayan ispanya kraliçesine topal olduğunu söylemeye don francisco'nun bile cesaret edemeyeceği hakkında bahis açmış, böylelikle ateşli şairi kışkırtıp belki de canına mal olacak bir hata yapması için tuzak kurmuşlardı. don francisco bir eline karanfil, öbür eline ise gül alarak kraliçenin huzuruna çıktı ve "entre la carne y la roja, su majestad escoja" yani "karanfil ile gül arasında majesteleri seçimini yapsın" şeklindeki bir diğer efsane dizesini söyledi. don francisco böylece hem ispanyolca üstündeki muazzam hakimiyetini, hem zekasını, hem de cesaretini kanıtlamıştı; zira "escoja" (seçmek) fiili "es coja" şeklinde yazıldığında bu dize "karanfil ile gül arasında topallar majesteleri" biçimine dönüşmekteydi ! bu denli nasreddin hocalaşmış bir karakter tabiidir ki ispanyol popüler kültüründe de kendisine sağlam bir yer edinir. nitekim arturo perez-reverte'nin alatriste serisinde don francisco baş kahramanlarından biridir, ayrıca hayatını konu alan çeşitli dizi ve filmler de yapılmıştır.
• ansiklopedik ve literatürde geçen ismiyle (bkz: francisco de quevedo)
• (bkz: francisco de quevedo)