erich kastner

• palavracı baron, uçan sınıf, açıkgöz budalalar, küçük hafiyeler gibi kitapların alman yazarı
• (bkz: açıkgöz budalalar)
• adının doğru yazılışı; erich kästner
  
  uçan sınıf adlı romanında biraz hababam sınıfı biraz da pal sokağı cocukları tadı vardır.
• 1899-1974 yillari arasi yasamis alman cocuk kitabi yazari, sair, edebi yazar.
  cocuklar icin yazdigi eserlerinin arasinda das doppelte lottchen, pünktchen und anton, emil und die dedektive yer alir.
• politika dışındakileri kutlama
  
  lâzım derler vergileri artırmak
  güzel derler bir donanma yapsak
  koskoca bir ordu daha da iyi
  ihracat ithalat gümrüğü derler
  etek dolusu lâf ederler
  ve öğretmişlerdir size susmayı
  
  derler arttı ekmeklerin fiyatı
  hadi derler harbe, geldi işte vakti
  gülerler arkanızdan sonra da
  alavere dalavere ederler
  oturturlar şapa, kazık atarlar
  ne imiş? politika!
  
  cev: behcet necatigil
• (bkz: emil fickt die dedektive)
• uçan sınıf adlı kitabını geçen gün okudum yine hoşuma gitti, yine etkiledi. kitabın başında kaestner'in hayat hikayesi de var; 1899 doğumlu olduğu yazılmış, ölüm tarihi yazmıyor. "kitap basıldığı sırada sağmış" diye düşündüm. bu arada kitap sanırım 80 sonrası 81 gibi basılmış. wikipedi'den baktım 1974'te ölmüş.
  
  dresden'de doğup büyümüş, 20 yaşına kadar oradaymış. savaş sonrası bombardımanın hemen ertesinde tekrar oraya gitmiş, çocukluğunun ve ilk gençliğinin geçtiği şehri tanıyamamış, heresi hangi sokak, neresi hangi cadde bilememiş.
  
  amcanın büyüklüğünü gösteren bir not; 50'ler ve 60'lar gibi soykırımın izlerinin henüz çok taze olduğu bir zamanda israil'de bayağı popüler olmuş. ebeveynler çocuklarına onun kitaplarını alırlarmış. yalnız burada ufak tefek kurnazlıklar da yapılmamış değil (yayıncı tarafından). bir kitapta münih'te (hitler'in kariyerinin başladığı şehir) geçen olaylar zürih'e taşınmış. başka bir tanesinde romanın kahramanı domuz (burasını tam anlamadım ama galiba yahudilere domuz yakıştırması yapılırmış) keçi yapılmış falan. o yıllarda alman filmleri de avusturya filmleri diye gösterilirmiş zaten. bir de dedikodu, yahudilerce sevilmesini açıklıyor demeyeceğim çünkü devamında okuyacaksınız onun sebebi muhtemelen başka. ama konuyla da büsbütün alakasız değil. biyolojik babasının emil kaestner değil de yahudi aile doktorları emil zimmermann olduğuna dair rivayetler varmış.
  
  amcanın daha da büyüklüğünü gösteren başka notlar, ilk nottaki durumu da açıklıyor:
  doğum tarihine dikkat edenlerin aklına gelmiş olabilir; bu adam 3. reich'i, savaşı falan yaşamış. o aralarda neler yapmış? nazilerle arası nasılmış?
  
  nazi karşıtıymış. haziran 1932'de içlerinde albert einstein'in, heinrich mann'ın, franz oppenheimer'in (önce robert olanıyla karıştırdım. bu düşünür imiş) de bulunduğun 34 kişiyle beraber spd ve kpd'yi naziler karşı işbirliğine çağıran "birlik için acil çağrı"ya (dringender appell für die einheit) imza atmış.
  http://en.wikipedia.org/wiki/urgent_call_for_unity
  
  naziler iktidara gelince amcamı defalarca merkeze almışlar, yazarlar birliğinden dışlanmış, kitapları 10 mayıs 1933'teki kitap yakma şenliklerinde kül olmuş, ki buna da bizzat tanık olmuş. nazilerin kontrolündeki yazarlar birliğine girmeyi reddetmiş, akabinde yayın yasağı getirilmiş. bu arada yazdığı apolitik romanlar isviçre'de yayınlanmış. berthold bürger takma adıyla ülkesinde senaryo yazma imkanı olmuş (palavracı baron'un filmi için). savaşın sonuna kadar almanya'dan ayrılmamış.
  
  savaştan sonra da pasifist kalmaya devam etmiş. konrad adenaur'un yaptığı batı avrupa demokrasisini koruyabilmek için batı almanya'yı yeniden silahlandırmaya destek çağrısını reddetmiş (bu kısımdan emin değilim, ingilizcesi iyi olanlar merak edip okurlarsa yanlışım varsa mesaj atsın). almanya'daki nükleer silahların protesto edildiği gösterilerde (ostermarsch) konuşma yapmış, vietnam savaşına karşı çıkmış.
  
  1951'de alman pen yazarlar birliğine başkan olmuş, 65'te onursal başkanlığına seçilmiş. hiç evlenmemiş. 58 yaşında baba olmuş, 29 haziran 1974'te ölmüş.
  
  http://tr.wikipedia.org/wiki/erich_kästner
  http://en.wikipedia.org/wiki/erich_kästner
• cocuklugumda iz birakan romanlarin yazaridir. hele bir tanesi vardir ki okurken hababam sinifi tadi verir.
  (bkz: das fliegende klassenzimmer)
  ozellikle genclik yillarini anlattigi anilarinda, birinci dunya savasi sonrasi almanya'daki hiperenflasyonu anlatmasi cok ilgimi cekmisti. verilen para miktarini tasiyamadiklarindan dolayi maaslarin aylik degil artik haftalik olarak odendigini, her hafta bir ayakkabi kutusu icinde kendisine para odendigini anlatir. tabii ki ayakkabi kutusunda maasinin dortte birine denk gelen parayi aldiginda yaptigi ilk is son hizla pazara kosmaktir. cunku ne kadar hizli kosarsa o kadar cok yumurta alabilecektir. fiyatlar bu denli hizli artmaktadir.
• "erich kästner: „apropos, einsamkeit !"
  
  man kann mitunter scheußlich einsam sein!
  da hilft es nichts, den kragen hochzuschlagen
  und vor geschäften zu sich selbst zu sagen:
  der hut da drin ist hübsch, nur etwas klein....
  
  da hilft es nichts, in ein café zu gehn
  und aufzupassen, wie die andren lachen.
  da hilft es nichts, ihr lachen nachzumachen.
  es hilft auch nicht, gleich wieder aufzustehn.
  
  da schaut man seinen eigenen schatten an.
  der springt und eilt, um sich nicht zu verspäten,
  und leute kommen, die ihn kühl zertreten.
  da hilft es nichts, wenn man nicht weinen kann.
  
  da hilft es nichts, mit sich nach haus zu fliehn
  und, falls man brom zu haus hat, brom zu nehmen.
  da nützt es nichts, sich vor sich selbst zu schämen
  und die gardinen hastig vorzuziehn.
  
  da spürt man, wie es wäre: klein zu sein.
  so klein, wie nagelneue kinder sind!
  dann schließt man beide augen und wird blind.
  und liegt allein."
• alman şair.
  güzel şiirleri var. rastladığım bir dörtlüğünü paylaşmak istedim.
  
  "alles, was erlaubt ist, ist verboten.
  wer die liebe liebt, muss in den wald.
  oder macht, noch besser, einen knoten
  in sein maskulinum. und zwar bald."
  
  (izin verilen her şey yasak.
  ormana gitmeli aşkı seven kişi.
  veya, benim dediği taşak
  acilen düğümlenmeli en iyisi.)