hacib

• vezir anlamında kullanılan sözcük.
• arapça, hcb (ha-cim-ba) kökünden türemiştir. örten, saklayan anlamındadır.
  arap saraylarında mabeyinci görevini yapanlara hacib denilir.
  gözü koruduğu için kaşa da hacib denilir.
• arapça hicâb “engel olmak, örtmek”ten hâcib,
  
  1. kapıcı, kapıcı başı.
  örn. --> onun en yakın çevresinde bir suikast hazırlanmış ve 15 eylül 668'de konstans banyoda iken bir hâcibi tarafından öldürülmüştür. (bkz: georg ostrogorsky)
  
  2. perde, zar, hâil.
  3. kaş.
  4. (târih) sadrâzam, vezir, mâbeyinci vb. devlet büyüklerine verilen unvan.
  
  kaynak: hâcib/lügatim
  
  islam devletlerinde, gelen elçilere teşrifat kurallarını ve kabul sırasında kaçınmaları gerekli davranışları hatırlatan özel görevlilerdir. hz. muhammed ve dört halife dönemlerinde uygulamalarını görmekle beraber emevîler'in ilk halifesi muaviye zamanında sistemleşip daha sonra abbasî devlet merkez teşkilatında da devam etmiştir. (ibn sa'd, et-tabakât, iii, 309)
  
  not: gelenek gereği elçilerin secde etmeleri ya da bedevîlerde olduğu gibi muhatabın sakalından tutulması istenmeyen davranışlara örnektir. aynı şekilde müslüman elçilerin yabancı liderlerin önünde de secde etmedikleri ve bunun zaman zaman sorun yarattığı vaki olmuştur. (ibn hişâm, es-sîre, ii, 313, 540)
• perdelemek (araya girip bir şeyin önüne engel çekmek) anlamına gelen arapça kökenli sözcüktür.
  
  sözcük bu anlamı nedeniyle kapıcı, saklamak, vezir, örtü, eşarp, perde, bölme, duvak vb. anlamlarda da kullanılıyor.
  
  türevlerden bazıları;
  hacb: kamuflaj, markaja almak (rakibi engelleyerek başarısız kılmak), bürümek, örtmek, men etmek, engellemek.
  mahcup: utancını gizleyen veya utançtan dolayı gizlenen.
  tahaccab: görünmemek için gizlenmek, saklanmak.
  hawacib: ebru (bulut gibi), engel.
  
  aihtacabat alşams (güneş kapandı/ bulut güneşi perdeledi)
  
  hacb alqamar alşams (ay, güneşi perdeledi)
  (güneş tutulması)
  
  hicab haciz: diyafram. (karın boşluğundaki iç organlar ile akciğer arasındaki kas)
  
  edit:
  kaşf hicab alsır (sır perdesini açmak)