• dinozorların yokolduğu,sürüngenlerin çoğunun ortadan kalktığı devir.
  • mezozoik devrin alt dönemlerinden biridir. diğerleri için (bkz: trias) (bkz: jura)
    dinozorların ortadan kalkmasının yanısıra kuşların görülmeye başlandığı devirdir.
  • bitmesiyle beraber dinazorların yanı sıra yaşamakta olan türlerin %70'inin yok olduğu* jeolojik dönem. adını yunancada tebeşirin karşılığı olan kreta'dan alır ve tahmin edebileceğiniz gibi kretaseye ait kayaçlarda önemli miktarda tebeşir bulunur. 1970lerin sonuna doğru luis ve walter alvarez'in yaptığı araştırmalar, kretase-tersiyer sınırındaki kil tabakalarında normalin 30 katı kadar iridyuma* rastlandığını göstermiştir. alvarez'in teorisine göre üst kretasedeki bu iridyum anomalisine yaklaşık 100 000km/h hızla çarpan 10km çapındaki bir gök taşı yol açmış. milyonlarca tonluk tntnin çıkartabileceği enerjiye eşdeğer olan bu patlamada muhtemelen 400-500km ye kadar her şey bir anda yok olmuş ve gök taşının buharlaşmasıyla gökyüzü uzun bir dönem güneş ışığını geçirmeyecek kadar kalın bir debris* tabakasıyla kaplanmıştı. gelgit dalgalarını, depremleri ve volkanik aktiviteleri tetikleyen bu durum global orman yangınlarına yol açtı. ortaya çıkan co2* gazının ve yüksek orandaki su buharının etkisiyle aylarca süren asit yağmurları başladı. debris bulutlarının güneş ışığını engellemesiyle beraber hava sıcaklığı hızla düştü.

    yeşil alanların yok olmasıyla beraber karada ilk olarak büyük herbivorların*, besin zincirine bağlı olarak daha sonra da büyük karnivorların* nesli tükendi. sadece hızlı hareket edebilen küçük, aktif leş yiyiciler, kuşlar ve memeliler hayatta kalabildi. böylece dinazorların devri sona erdi.

    denizde ise asit yağmurları ve oksijence fakir akıntıların etkisiyle sudaki oksijen ciddi oranda azalmıştı. planktonların ölmesiyle beraber sarsılan besin zinciri, ammonitler dahil bir çok deniz canlısının neslinin tükenmesine yol açtı.

    bu acı dönemin atlatılmasıyla beraber toprakta gömülü olan bitki tohumları uygun koşullarla beraber yeniden yeşermeye başladı. artık trias, jura ve kretaseyi içine alan mesozoik çağ kapanmış, senozoik çağ başlamıştı. senozoik çağ memelilerin çağıydı. hayatta kalan memeliler el ele tutuşup milyonlarca yıl halay çektiler.
  • bir öncekisi için (bkz: jura)
  • (bkz: tebesir çagi)
  • mezozoik zaman'ın üç alt bölümünden sonuncusudur. günümüzden 142 milyon yıl önce başlayıp 65 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.
  • jurassic filmlerinde gördüğümüz için jura döneminde yaşadıkları yanılgısı yaratan triceraptor, velociraptor ve t-rex'in asıl yaşadığı dönemdir.
  • jeolojik devirlerden mezozoik dönemin ; trias(251.4-205.1 milyon yıl önce), jura(205.1-142 milyon yıl önce)’dan sonra üçüncü ve son çağıdır.

    bu çağda çiçekli bitkilerin yaygınlaşıp, baskın bitki grubu olması, pangea’nın parçalanması devam eder; lavrasya ve gondvana birbirinden tamamen ayrılır. kretase boyunca nemli tropikal iklim koşulları devam eder.

    kretaseye ait kayaçlarda yaygın olarak bulunan tebeşir yatakları nedeniyle döneme bu isim verilmiş. tebeşir, kalkerli kabuğa sahip planktonik mikroorganizma artıklarının, deniz tabanına çökmesiyle oluşur. pek çok grubu zaten bu dönemde ortaya çıkan planktonik mikroorganizmalar, dönem boyunca çok çeşitli ve yaygın olarak bulunur. jura ile kretase arasında kitlesel bir yok oluş yaşanmaması, iklimsel koşulların uygunluğu ve parçalanıp birbirinden ayrılan kıtaların farklı biyocoğrafik bölgeler oluşturması nedeniyle zaten çeşitli başlayan kretase yaşamı, pek çok yeni grubun ortaya çıktığı ya da çeşitililiğini arttırdığı bir dönemdi. kretase dinozorların altın çağıdır. bilinen dinozorların %40'ı kretase’nin son 15 milyon yılında ortaya çıkar. tyrannosaurus rex ve triceratops gibi pek çok ünlü dinozor da bu dönemin canlıları arasındaydı. dinozorlar çeşitliliklerinin zirvesindeyken, bazı grupları yavaş yavaş ortadan kalkmaya başlar. diğer baskın sürüngen gruplarında da azalmalar olur. ıchthyosaurslar ve pterosauruslar dönemin sonuna kadar sürekli azalır. pek çoğu k/t yok oluşundan önce ortadan kalkar. yeni ortaya çıkan grupların başarısının bu azalmalarda payı büyüktür. sıcak kanlı kuşlar, hızlı yüzen modern kemikli balıklar ve çiçekli bitkiler kretasede oldukça başarılı olup daha ilkel rakiplerinin zararına yayılır. fosil kayıtlarına ilk kez kretasede giren çiçekli bitkiler hızla yayılarak açık tohumluların yerini alır ve karasal ekosistemlerde köklü değişikliklere neden olur. plesiosaursların ve pliosaursların iyice özelleşmiş biçimleri ortaya çıkarken pek çok ara biçim de yaygınlaşır. sucul kertenkelelerin dev biçimleri olan mosasaurslar da sucul sürüngenler arasına katılır. modern memeli grupları kretasede ortaya çıkar; fakat, yaygınlaşmak için dönemin sonunda gerçekleşecek olan yok oluşu beklemeleri gerekecektir. bir meteor çarpması sonucu gerçekleştiği düşünülen yok oluş, hem dinozorları, hem de ekosistemin diğer baskın sürüngen gruplarıyla birlikte pek çok yaygın grubu ortadan kaldırır. yok oluş memelilerin baskın olduğu bir ekosisteme yol açarken, jeolojik devirlerin son zamanı olan senozoik dönem başlar

    bu çağın sondan başa doğru sıralandığı bölümleri; yıl aralıkları ile şöyledir:

    maastrichtian: 65.5-70.6 milyon
    campanian : 70.6-83.5 milyon
    santonian : 83.5-85.8 milyon
    coniacian : 85.8-89.3 milyon
    turonian : 89.3-93.5 milyon
    cenomanian : 93.5-99.6 milyon
    albian : 99.6-112 milyon
    aptian : 112-125 milyon
    barremian : 125-130 milyon
    hauterivian : 130-136.4 milyon
    valanginian : 136.4-140.2 milyon
    berriasian:140.2-145.5 milyon yıl.

    edit: ekleme, düzeltme.
  • 33 milyon yıl önce yaşanan dünyadaki canlı türlerinin %80 ‘inin kaybıyla sonuçlanan ,yeryüzünün beşinci kitlesel tükeniş dönemi.
  • bu dönemim sona ermesi bir nevi sürüngenlerin yerine memelilerin tarih sahnesinde hakim olmasına sebep olmuştur
hesabın var mı? giriş yap