mahayana budizmi

• (bkz: mahayana)
• (bkz: amida buda)
  
  (bkz: lotus sutra)
• tarihsel süreçte theravada (yaşlıların öğretisi/ eski öğreti'/küçük taşıt ve/veya küçük araç) ve mahayana ( büyük taşıt/büyük araç) olmak üzere iki ana ekole ayrılan budizm ekolüdür.
  
  uzun bir zaman zarfında tedricen gelişen mahayana budizminin kökenleri kesin bilinmemekle birlikte tarihi kayıtlar ms 1. ve 2. yüzyıllarda kendine özgü bir ekol olarak ortaya çıktığını göstermektedir. bu arada, mahayana öğretilerinin izleri en eski budist yazıtlarında bile görülmektedir.
  
  buddha'dan yaklaşık bir yüzyıl sonra sangha (budist keşiş ünitesi), mahasanghika (büyük sangha) ve sthavira (yaşlılar) olarak adlandırılan iki büyük fraksiyona ayrıldı. büyük bölünme olarak adlandırılan bu bölünmenin nedenleri tam olarak açık değildir ancak büyük olasılıkla manastır tarikatlarının kuralları olarak bilinen vinaya-pitaka(disipliner paradigma) üzerine bir anlaşmazlıkla ilgilidir. sthavira ve mahasanghika daha sonra başka gruplara bölünmüştür. theravada budizmi mö 3. yüzyılda sri lanka'da kurulan bir sthavira alt ekolünden gelişmiştir.
  
  bir süre için mahayana'nın mahasanghika'dan evrildiği düşünülmüştür, ancak daha yeni araştırmalar daha karmaşık bir tablo ortaya koymaktadır. günümüz mahayana'sı bir miktar mahasanghika dna'sı içerir ama aynı zamanda uzun zaman önceki sthavira mezheplerinin de izlerini taşır. bir bakıma mahayana'nın kökleri budizm'in birkaç erken ekolüne dayanır ve bir şekilde bu kökler birleşmiştir. tarihsel büyük bölünmenin ise theravada ve mahayana arasındaki nihai bölünmeyle ilgisi fazla değildir.
  
  mahayana manastır tarikatları vinaya'nın mahasanghika versiyonunu takip etmez. tibet budizmi vinaya'sını mulasarvastivada adlı bir sthavira ekolünden miras almıştır. çin'deki ve başka yerlerdeki manastır tarikatları theravada ile aynı sthavira kolundan bir ekol olan dharmaguptaka tarafından muhafaza edilen bir vinaya'yı takip eder. bu ekoller büyük bölünmeden sonra gelişmiştir.
  
  m.ö. 1. yüzyılda mahayana ya da "büyük araç" adı, "hinayana" ya da "küçük araç" ile bir ayrım yapmak için kullanılmaya başlandı. bu isimler bireysel aydınlanmanın aksine tüm varlıkların aydınlanmasına yapılan vurguya işaret eder. ancak bu aşamada mahayana budizmi henüz ayrı bir ekol olarak mevcut değildi.
  
  bireysel aydınlanma hedefi bazılarına kendi içinde çelişkili görünmüştür. çünkü buddha bedenlerimizde yaşayan kalıcı bir benlik veya ruh olmadığını da öğretmiştir. bu durumda bir tutarsızlık ve akabinde "aydınlanmış kişi kimdir" sorusu gündeme gelir.
  
  mahayana budistleri dharma çarkının üç dönüşünden bahseder. ilk dönüş sakyamuni buddha'nın budizm'in başlangıcı olan dört yüce hakikati öğretmesiydi.
  
  ikinci dönüş, mahayana'nın temel taşlarından biri olan sunyata ya da boşluk doktrinidir. bu doktrin en eskisi mö 1. yüzyıla tarihlenebilecek prajnaparamita sutralarında açıklanmıştır. nagarjuna (yaklaşık ms 2. yüzyıl) bu doktrini madhyamika felsefesinde tamamen geliştirmiştir.
  
  üçüncü dönüş, ms 3. yüzyıl civarında ortaya çıkan buddha doğası'nın tathagatagarbha doktrinidir. bu mahayana'nın bir başka temel taşıdır.
  
  başlangıçta sarvastivada adlı bir sthavira ekolünde gelişen bir felsefe olan yogacara ise mahayana tarihinde bir başka dönüm noktasıdır. yogacara'nın kurucuları aslen ms 4. yüzyılda yaşamış ve mahayana'yı benimsemiş sarvastivada bilgeleriydi.
  
  sunyata, buddha doğası ve yogacara kavramları mahayana'yı theravada'dan ayıran başlıca doktrinlerdir.