murasaki şikibu ^*

• (bkz: şiki şiki baba)
• (bkz: benim adım hıdır elimden gelen budur)
• 10. yy'da yasamis japon kadin yazar. 'the tale of genji' (genji'nin hikayesi) adinda, heian doneminde prens genji'yi ve onun sarayini anlatan muazzam bir duzyazi anlatisi vardir. bir de az fesatimsi, az dedikoducu tarzda yazdigi, saray hayatinin inceliklerini ve bir prensin dogusunu anlattigi 'the diary of lady murasaki' adli gunlugu vardir. 973'de dogan murasaki'nin 1014-25 arasi bir zamanda oldugu tahmin ediliyor.
• günlüğünü esin esen japoncadan türkçeye çevirmiştir: link
  
  edit: bağlantı tazelendi
• binbir çeşit insan var. kendinden hoşnut, iyi huylu ve iyi kalpli insanlar var. bazılarıysa, her şeyden sıkılıp, yapacak bir şey bulamadıklarından, eski mektuplarla oyalanıp, kefaretler ödeyerek, ağızlarından dualar düşmeden, tespihlerini şakırdatıp dururlar. hepsi de insanın içine fenalık veren şeyler. insanın tüm bu şeyleri içinden geldiği gibi yapması gerekir, ama nedimelerimin gözlerindeki onaylamaz ifadeyi gördüğümde, tüm bu duygularımı kalbime saklıyorum. gitgide, sarayda insanların arasına karışıp söylemek istediğim çok şey birikti. ama, söyleyeceklerimi nasılsa anlayamayacak insanlara bir şeyler anlatmaya çalışmak nafile. başkalarını yargılayarak, sadece kendini düşünen insanların önünde, bir şeyler söylemek sadece sorun yaratır.
  anlayışlı birilerini bulmak çok zor. her şeyi sadece kendilerine göre yargılayıp, diğerlerini yok sayıyorlar.
  gerçek duygularımı göstermeye çekinerek, karşılarına istemeden de olsa oturduğum da oluyor. her bir şeyi en küçük ayrıntısına kadar didikleyip, eleştiren bu insanların yanında, utanç duyduğumdan da değil ama rahatsız edici bulduğumdan giderek daha bunak biriymişim gibi davranır oldum. hepsi de şöyle diyor:
  “hiç böyle birisi olduğunu düşünmemiştik. hafifliklerden hoşlanmaz. yanına yaklaşılması zordur. hep soğuk davranır. öykülere düşkündür. soylu görünür. her sebeple şiirler yazar, kıskançlık uyandırır ve kendini beğenmiştir; herkes onun hakkında böyle şeyler söylediği için öyle sanıp ondan hoşlanmamıştık
  ama tanıyınca şaşıracak derecede, kibar ve hoş biri olduğunu gördük. anlatılanlardan tamamen farklı.”
  
  ne utanç verici. benim gerçekten öyle biri olduğumu mu düşünüyorlar? ama ben buyum. imparatoriçe hazretleri de her fırsatta: “senin yanında kendimi rahat hissedemiyordum ama giderek diğerlerinden daha yakın olduğum biri haline geldin.” der. sert mizaçlı biri gibi davranarak saygın nedimeleri kendimden uzak tutmasam keşke.
• dünyanın bilinen ilk romanını (genji monogatari) yazan bu değerli kadının gerçek adı murasaki shikibu değildir. murasaki, kıyafetinin mor rengini, shikibu ise saraydaki konumunu (imparatoriçe yardımcısı kadın) ifade eder. heian döneminde saray görevlisi kadınlar kendi adları yerine ailelerinin soyadını veya saraydaki rütbelerini kullanırlardı. sarayda çok sayıda üyesi bulunan fujiwara ailesine mensup olduğundan, yazarın fujiwara soyadını karışıklığa mahal vermemesi için tercih etmediği söylenebilir. zamanında evlenip çocuğu olsa da, çocuğu uzun süre yaşamamış, rahibe olmaktansa sarayda görev almıştır. tabii bu bilgilerin çoğu ikincil kaynaklardan elde edildiğinden, %100 doğru olup olmadığından emin değiliz.
  edebiyata damgasını vurup geçmiştir, günümüzde eserleri japon lise müfredatında yer alır.
• "bin yıl önce iki japon kadın sanki bugünmüş gibi yazdılar.
  
  jorge luis borges ve marguerite yourcenar'a göre hiç kimse asla murasaki shikibu'nun genji'nin hiyayesi adlı, erkek maceralarının ve kadınların aşağılanmasının usta işi bir yorumu olan eserlerinden daha iyi bir roman yazamadı.
  
  diğer japon, sei shonagon da, bin yıl sonra övülmenin tuhaf onurunu murasaki'yle paylaştı. yastıkname adlı eseri, sözcük anlamı fırçanın akışına göre demek olan zuihitsu tarzının doğmasına yol açtı. küçük hikayelerden, notlardan, düşüncelerden, heberlerden, şiirlerden oluşan çok renkli bir mozaikti bu tarz: darmadağınık gözüken ama çok çeşitli olan bu parçacıklar bizi oraya ve o döneme girmeye davet ediyorlar." eduardo galeano - espejos una historia casi universal
  
  (bkz: murasaki shikibu'nun günlüğü)
• nerede dogdugu, gercek adi, kac yasinda oldugu tam olarak bilinmiyor.
  *tahminen 978 ~ 1019 yillari arasinda yasayip 42 yasinda olmus olabilir.
  babasinin abisinin adi "shikibu no jou".
  kocasi oldukten sonra yazmaya basladigi genji monogatari'de kaleme aldigi "murasaki no ue"'nin murasaki'si ve shikibu'yu birlestirmis olmali.
  surada bahsedilen fujiwara ise sevgilisi oldugu iddia edilen adamin adidir.
• 1000 yıldır insanoğlunun sosyal ilişkiler temelinde ileri gidemediğini görmemize sebep olan yazardır:
  
  'neden mutlaka bir görüşte hoşlandığını belli etmeyip, kendini çekmek akıllıca olarak algılanıyor acaba? yine neden fütursuzca onun bunun yaşamına burnunu sokmak iyi bir şeymiş gibi davranıyorlar? en uygun şekilde, zamana, duruma göre, dikkat ederek yaşamak çok zor bir şey.'
  
  murasaki shikibu, murasaki shikibu'nun günlüğü, çev. esin esen (istanbul: iş bankası kültür yayınları, eylül 2016), s. 58.
• çeşitli otoritelerce dünyanın ilk romanı kabul edilen genji'nin hikayesi'ni yazan japon nedimedir.