neden bulma

• davranislari hakli gostermeye yardimci olan ya da ulasilamayan amaclara dair dus kirikliklarinin etkisini yumusatan bir ruhsal mekanizmadir .
• camura yatma.
• bahane bulma. mantiga burundurme. savunma mekanizmalarindan biri. birey, bir durumu veya sonucu genellikle anlamsiz ve olumsuz nedene baglar ve rahatlar. birey, asil sebebi soylemez ve bahaneler uydurur. ornegin, sinavdan gecemeyen bir ogrencinin hoca bana takti demesi gibi. (not: ogretmenin objektif oldugu varsayilmistir.)
  
  yansitmada ise birey var olan kendinde var olani, genellikle olumsuz duygu ve dusunceleri, abartili olarak karsi tarafa atmasidir. baskasini suclama veya kendi sucunu baskasina atma seklinde gorulebilir. karsi tarafi sikayet ve asagilama anlayisi soz konusudur.
  
  (bkz: yansitma/#39040569)
• (bkz: rationalization)
  
  kişinin bastırdığı içgüdüsel istekleri bilinçdışında tutan güçlerin zayıflaması sonucu, gerçeklere uymayan davranış gösterdiğinde, bu davranışı haklı çıkarmak için akla uygun nedenler bulması; rasyonalizasyon; bahane bulma, mantığa büründürme, neden uydurma; ussallaştırma.
  
  bu savunma mekanizması, yalıtımla ilişkili gelişiyor. kişi, gerçeklere uymayan bir davranış gösterdiğinde, bu davranışı haklı çıkaran bir neden bulmak gereğini duyuyor. gerçeğe aykırı olan davranışı, bulduğu nedenle gerçeğe uygunmuş gibi göstermeye çalışıyor. gerçekte akla ve mantığa uymayan davranışını, akla ve mantığa uygunmuş gibi sunuyor. bu gerçek dışı davranışını, bir an için kişiliğinin bir parçası olarak benimsiyor; ilkel benliğinin eylemini değiştirerek içselleştiriyor. kişinin bulduğu neden, akla ne kadar uygun olursa, duyduğu kaygı, o kadar azalıyor. kırmızı ışıkta geçtiği saptanan sürücü, kuralı çiğnemediğine ilişkin çok tutarlı nedenler bularak onları, büyük bir inançla sayıp döküyor. örneğin, “ben ışığa geldiğimde yeşil yanıyordu. kırmızı, geçerken yandı.” ya da “herkes geçiyordu; arkamda da araba vardı; geçmek zorunda kaldım.” diyor. çalışmadığı için kırık not alan öğrencilerin çoğu, çok çalışmıştır; sınavdan önceki gece uyuyamamıştır ya da canı sıkkın olduğu, heyecanlandığı, o gece annesi hastalandığı için iyi bir sınav kâğıdı yazamamıştır. kimisi de öğretmenlerinden kaynaklanan nedenlerle zayıf almıştır. bunlar arasında kimileri, bile bile; kimileri ise bilinçdışı bir mekanizma ile neden uyduruyorlar. bilinçdışı savunma kullananların buldukları neden, kendi benliklerine, kişiliklerine uygun bir nedendir. örneğin, evlenmemiş bir kız, herkes peşinden koştuğu halde kimseye yüz vermemiş, kendini anlayacak birinin çıkmasını beklemiştir. erkeklerin tümü kabadır; para, ün, çıkar peşindedir. evlenmemesinin nedeni bunlardan biri ya da birkaçıdır. kişi geç kalmıştır; ama, nedeni trafiktir. bir başkası, arkadaşlık edecek kimse olmadığı için yalnızdır; öbürü dünyada işsizlik olması nedeniyle işsizdir. kişinin evi, yaramaz mı yaramaz çocuğu yüzünden böyle dağınıktır. anlaşıldığı gibi neden bulma, güçlü bir benlikten yoksun kişilerce sıklıkla kullanılan ilkel bir savunma mekanizmasıdır.
• neden bulma dinamiği, gerçekleştirilememiş isteklerin, arzuların düş kırıklığını yumuşatma amacıyla kullanılır. yani insanın iç dengesini koruma mekanizmasıdır.
  bu psikolojik duruma bir örnek "ekşi üzüm" tepkisidir.
  ezop masallarından birinde lezzetli bir üzüm salkımına bir türlü erişemeyen bir tilkinin, en sonunda bu üzümlerin ekşi olduğuna karar vererek vazgeçmesi öyküsü vardır.
  
  gerçek hayatta da insan yeteri kadar parası yoksa başka değerlere önem verir ve parayı küçümseyebilir, bir kız tarafından reddedilen bir erkek, onun zaten yeteri kadar güzel olmadığına kendini ikna edebilir ya da tam tersi...
  yani özetle; bireyler yenilgiye uğradığında ulaşmak istedikleri şeyin o derece çekici olmadığına kendini ikna etme eğilimi gösterebilirler.