*

  • i.ü. sosyoloji bölümünün eski bölüm başkanlarındandır.

    şimdi elimde eski ders notlarım mevcut degil, bu yüzden tam tarih veremeyecegim ama, nurettin şazi kösemihal beyefendi, hilmi ziya ülken’den sonra, cahit tanyol’dan önce istanbul üniversitesi sosyoloji bölümüne başkanlık yapmıştır.

    nurettin şazi, meşhur mihaloğulları ailesine mensuptur. rum kökenli bir aile olmakla birlikte, piyasada söylendigi gibi sabetayciliklariyla, rum dönmesi olmalariyla pek de ilgili degilim. ama nedense bir dönem bu isler oldukca popüler oluyor ve nurettin şazi’nin dönmeligi sagda solda konusulmaya baslaniyor. derslerinde de ogrencilerinden biri, nurettin şazi’ye efendim sizin rum kokenli oldugunuz soyleniyor mealli bir soru soruyor. delikanli böylece hocasinin dönme oldugunu sinifa duyurmak istiyor. ama nurettin şazi, anasının gözü, veriyor cevabı hemen:

    "bizim ihtidamızın tarihi belli, ya seninkiler ne zamandan beri müslüman?"

    uktecicim, dogum ve ölüm tarihlerini bilmiyorum hocanin. aradim, mamafih bulamadim. onlar borcum olsun, olur mu?

    simdi, hoca i.ü. sosyoloji’de oldukca faal, yetmis kusure kadar orada hoca diye hatirliyorum.
    bir suru de yayin yapmis.
    onlardan bazilarini asagiya listeledim, bakarsin onlara. ama kulagima calinan bazi dedikodular var… onlari da aktarayim.

    simdi, nurettin şazi ask adami diyorlar. oldukca duygusal bir insanmis kendisi…ve de sanat sevicisi imis. nerede sanatsal bir aktivite var nurettin sazi oradaymis, hatta bazi derneklere filan da uyeligi söz konusu. al sana bir de ilginc bir not,

    nurettin şazi, ayni zamanda idil biret’i sanat alemine kazandiran insan. idil biret’in annesi, leman biret’le de akrabaligi mevcut. leman hanim, hatiralarinda yaziyor. bir gun nurettin şazi bunlarin evinde keman calarken -idil biret ufak o zamanlar- idil aglamaya basliyor. ama fena bir yaygara… ilk defa o zaman durumdan supheleniyorlar… var bu kizda sanata bir alaka diye. sonralari ise nurettin şazi bu kizin kafasi bu islere basiyor diyerek muzik piyasasina sokuyor… tabi ki unkapani piyasasina degil. nedir o donemde bu islerin piyasasi onu da ben bilemem… simdi de bakamam valla, yorgunum.

    neyse, bunlar hakkinda anlatilan pozitif seyler. ama bir de bir intihal iddiasi var ki o biraz yuz kizartici. ben diyenlerin yalancisiyim ama sosyolojiye dair okudugum ilk eser olan nurettin şazi kösemihal imzali sosyoloji tarihi kitabi, sorokin’in kitabindan intihalmis. diyenlerin yalancisiyim, ben bir mukayese yapmis degilim.

    eserlerinden bazi ornekler vermezden evvel, kendisinin varlik dergisinin umum nesriyat mudurlugunu de yaptigini ilave edelim.

    iste eserlerinden bazilari:

    allah nedir? : sosyal araştırma / nurettin şazi kösemihaloğlu, 1935. (istanbul : nümune matbaası)

    lakhes / eflatun ; çev. nureddin şazi kösemihal. -- ankara : maarif vekaleti, 1942.

    protagoras / eflatun ; çev. nurettin şazi kösemihal. -- ankara : maarif vekaleti, 1943.

    kharmides / eflatun ; çev. nurettin şazi kösemihal. ankara : milli eğitim bakanlığı, 1949.

    tecrübi sosyoloji / paul descamps ; trc. nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi, 1950.

    büyü ve din probleminin bugünkü durumu; hüsnütabiat basımevi, 1952

    sosyoloji tarihi / nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi, 1956.

    sanat ve düşünce / nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : anıl yayınevi , 1957.

    sosyal determinizm’in çeşitleri ve insan hürlüğü üzerine altı konferans / georges gurvitch ; trc. nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi, 1958.

    sosyometrinin temelleri / j. l. moreno ; trc. nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : istanbul üniversitesi, 1963.

    deneysel sosyoloji / paul descamps ; çev. nurettin şazi kösemihal. -- 2. bs. -- istanbul : remzi kitabevi, 1965.

    edebiyat sosyolojisine giriş / nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi, 1967.

    batı uygarlığı ve biz / nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : ak kitabevi, 1968.

    durkheim sosyolojisi / nurettin şazi kösemihal. -- istanbul : remzi kitabevi, 1971.

    ha unutmadan, bir ukteden. onu da not edelim*
  • 1909-1972 tarihleri arasında yaşamıştır.
  • sosyolojik yöntemi gurvitch ve morenoya dayanan ancak bundan çok daha karmaşık olan (çoğulcu yöntem yaklaşımı) sosyolog.
    ayrıca zat-ı âlileri öztürkçecidir.
  • toplum anlayışında da, çoğu düşüncesinde olduğu gibi gurvitch'ten etkilenmiş, ona göre toplum denen somut bütün, olayların birbirine karşılıklı etkilerinden meydana gelerek oluşan dinamik bir denge. bir toplumda çeşitli olayların önem derecelerini tespit etmeye çalışırken, toplumların tiplerine göre analiz etmek gerektiğini söylüyor. yani toplum dediğimiz şey tek bir bakış açısıyla kavranamaz, derinlemesine kavramak gerekir, bu kavrayış için gerekli olan ise: algılama ve anlamadır diyor. yöntem olarak da sosyal olayların topyekün bir bütün olarak kavranması** ve deneysel sosyolojiyi benimsemiş.
  • gazi köse mihal'in ahfadından olduğu anlaşılan akademisyen. artan ölçüde yabancı düşmanlığıyla maruf modern türkiye'de yukarıda değinildiği üzere rum kökeninin sorgulanmış olması, eğer doğruysa traji komik! çünkü köse mihal, osman bey'le birlikte osmanlı devletinin kurucularından. bir öteki osmanlı asili (nobility) "rum" aile malkoçoğulları, yine bir başkası evrenosoğulları. beyinsiz bir ulusalcılık aşılamaktan başka bir şey yapmayan çağdaş tarih eğitimi keşke bu gri alanlara biraz girse ve modern önyargıları sarssa.
  • remzi yayınevinden yayınlanan "sosyoloji tarihi" isimli; sorokin'in bir eserinin aynen tercümesi olduğu halde, kaynaktan asla bahsedilmeden hâlâ basılmaya devam eden kitabın sözde sahibi. (hakkındaki bilgi için recep şentürk,açık medeniyet, 2014 basım, s.54)
  • sanat ve düşünce adlı eserin yazarıdır kendisi.
hesabın var mı? giriş yap