potidaia olayı

• iö 480'de kserkses'in pers ordusu salamis savaşı sonrası geri çekilirken yaşanmış sonraki potidea ayaklanması benzeri olay. bunun adı herodotos historiai'de^* potidaia olayı olarak konmuş. potidaialılar salamis'ten kaçan donanmanın geri döndüğünü öğrenmiş ve kral kentlerinden geçerken barbarlara başkaldırmışlar. bütün pallene yarımadası onlara uymuş.
  
  kserkses'e hellespontos'a eşlik eden 60 bin kişilik kuvvete sahip pharnakes oğlu artabazos potidea/potidaia'yı ve olynthos'u kuşatmış. olynthos'u alıp halkının boynunu vurdurup kenti kalkhislilere vermiş, başlarına vali atamış. skione generali timokseinos bir mesajlı kanatlı ok trafiğiyle cephe gerisinden potidaialıları ele veriyormuş, artabazos'un cevabi oku potidailiye saplanınca anlaşılmış. potidaia 3 aydır kuşatma altındayken sular çekilmiş, perslere kıstaktan geçiş yolu açılır gibi olmuş. askerler yolun beşte ikisini geçmişken sular birdenbire yükselmiş, her zamankinden daha abartılı bir gelgit olmuş. sıkışan perslere potidaialılar kayıklarla saldırmışlar, kılıçtan geçirmişler. halk poseidaon'un oradaki tapınağına ve heykeline perslerin işlediği günahı bağışlamamış olduğuyla yorumluyormuş. arta kalan kuvvetlerle artabazos mardonios'un yanına dönmüş.
  
  bu gelgitte mahsur kalma/helak olma öyküsü din mitolojisindeki hz. musa'nın asasıyla kızıldeniz'i yarması (kızıldeniz'in yarılması) ve o rahatça geçtikten sonra firavun ordusu peşlerinden geçerken denizin kapanıp ikinci orduyu yutması öyküsünü çok andırıyor. burada herodotos'un duyup işittiklerini, zamanının bir olayına uyarlaması, esinlenmesi olarak yorumlanabilir. değil mi ki ondan sonra gelen ksenophon, victor hugo gibiler de herodot'tan esinlendi; insani bilginin/bilincin türlü biçimlerde aktarılması, korunması sayılır.
  
  urania cildinde (8. kitap) perdikkas'ın da benzer bir öyküsü ve su davranışıyla kurtarılması var.