tengerek

• bir iğ türü, yani yün/kıl eğirme^* düzeneği. küçük ev aleti kategorisindedir. elle, insan gücüyle ama fizik ilkeleriyle çalışır. çocukların topaç çevirmesi gibi, tengerekle de çevirmeye katılan ilk hızın yardımıyla ip/kıl/yapağı/yün bükülür, eğirilir.
  
  tengereğin biçimi birbiri içine dik açılı olarak geçebilmelerini sağlayan, birinde merkezde dörtgen biçiminde düzgün oyuk, içe geçende içinden dikey eksen çubuğu geçsin diye dar, ince bir dairesel delik bulunur. eksen çubuğunun ele yakın gelen üst ucunda ipi düzgün kontrole yarayan bir fırdolayı kertik bulunur. eğirilen yün, kıl o eksenin çevresine yumak gibi sarılır, genişler. en sonunda, eksen çubuğu çıkarılır, kanatlardan içe geçen kanat çıkarılır, öteki de çekilince sarılı topak/yumak ortaya/açığa çıkar.
  
  bu küçük düzenekten başka, atölye gibi daha bol eğirme işi çıkarabilecek öteki alet ve düzenek ise halaçtır. halaç iğ özelliğini daha iyi yansıtır, kendi biçimi ve eğirilmiş kılıyla birlikte görünümü uzun, dikey, uzay ancuğu şekli almış gibidir. tengereğe bazı köylerde kirmen dendiğini duydum. tengereğin sözcük kökeni besbelli teker-tekerek-tekerlektir. (bkz: eğirmek/@ibisile), zira tengerek aynı zamanda dört kanatlı bir mandaladır, feleğin çarkı eşdeğeridir, kanatlı yılandır, styx'e yaklaşan bir tarafı vardır.
  
  (bkz: tenger tos)
  (bkz: tenger tokmak)
  (bkz: tengri/@mete han turkyilmaz)
  (bkz: fengere)
  (bkz: iğci baba)
• özellikle yörük kültürünün hakim olduğu anadolu köylerinde bu el aletiyle yünü döndürerek ip yaparlardı.yapısı iç içe geçmiş iki kavisli tahta ve orta merkezinden geçen tahta çubuktan ibaretti.farklı yörelerde farklı isimlerde anılıyor olabilir. şimdilerde pek görmek mümkün olmasa gerek.