vampir

• (bkz: türk mitolojisinde vampirler/@ay hatun)
  
  dünyadaki bütün mitolojilerde iyinin yanı sıra kötü, şeytani ruhlar, cinler, yaratıklar vs vardır.
  bu kötü varlıkların bazılarının en belirgin özelliği insan kanı içmesi veya insan eti yemesidir ki malum popüler kültürde bunlara vampir denir.
  
  eski türklerin bozkır kültüründe karşımıza çıkan kötü ruhların (yek, şeytan) bazılarında da bu vampirik özellikleri görüyoruz. yalnız bizim vampirler filmlerdeki gibi bir ısırık alıp bırakmıyorlar genelde parçalayarak öldürüyorlar hatta bir tanesi bütün olarak yutuyor.
  [şimdi vampir deyince benim aklıma ilk gelen tabii ki interview with the vampire'daki armand (hayır, louis değil) ya da yeni neslin aklına da heralde stefan, edward cullen falan geliyordur. heh, onların hepsini silin şimdi aklınızdan, mitolojideki vampirler öyle yakışıklı, cool adamlar^* değil, pis, kıllı, bazıları kuyruklu falan)
  
  farklı türk boylarında hortdan, meçik, meçkey, opkan (vupkan), ubır (obur), içgek (içkek, içgök), emegen, yalmavuz adlarıyla karşımıza çıkan bu varlıkların tam olarak vampir tanımına uyup uymadığı tartışılsa da bulabildiğim en yakın örnekler bunlar...
  
  opkan, kan emici bir yaratık. salgınlar ve ruhsal hastalıklar dâhil olmak üzere birçok belanın nedeni,
  çuvaş halk inancında hızlı bir rüzgar gibi gelen ve insanların düşüncelerinin bozulmasına sebebiyet veren yıkıcı, kötü bir ruh. aynı zamanda kendini görünmez kılabilen, çoğu zaman köpek kılığında dolaştığına inanılan bir varlık.
  eskiden onu yatıştırmak için üç kara koyun kurban edilmesi gerektiği düşünülürmüş. ilk koyun "baba vupkan"a, ikincisi "anne vupkan"a ve son koyun da "tanrı vupkan"a armağan edilirmiş...
  
  bir diğer kan emici yaratığımız, ubır^*
  küçükken sizi korkuttukları öcü vardı ya, işte o ubır...
  iri başlı, uzun kuyruklu bir yaratık.
  bonus olarak ağzından ateş püskürtüyor. (başkurt türklerinde)
  günlerce hatta aylarca hareketsiz kalabildiği gibi uçabiliyor da.
  etrafına bulaşıcı hastalık yayıyor. istediği şekle (pitsen gibi bu da güzel bir kız kılığında^* görünüyor) bürünebiliyor.
  bazen de kurt veya yaban köpeği kılığına girip koyunları parçalıyor ve tabii ki kanlarını emiyor.
  (başka bazı halk inançlarında insanları ele geçirip içlerinde yaşadığı anlatılır. içine ubır giren kimseler yemeye doymazlar ve geceleri kalkıp yemek ararlar ve bulamadıklarındaysa gidip başka evlerden çalarlar. üstelik çok yemelerine karşın zayıf kalırlar. çünkü yedikleri yemek kendilerine değil, ubır'a yarar.)
  
  eğer bir kişi ölüp de ubır olarak geri dönmüşse mezarı açılıp çivi çakılır ayrıca şüphelenilen bir cesedin ubır'a dönüşmemesi için ateşin altından geçirilmesi gerekir(miş)
  ubır, daha çok romanya ve moldova'da yaşayan türk topluluklarınca "vampir" anlamında kullanılan bir sözcük. ayrıca çekçeye ve slovakçaya "upir" olarak geçmiş (bazı filologlar vampir kelimesinin kökeninin türkçe ubır/upir'e dayandığı görüşünde)
  
  gagavuz türkleri buna obur diyor.
  anadolu'nun değişik yerlerinde "hortlak" ve azerbaycan türklerinde "hordan" denilen şeytanî varlığa yakın veya aynı olduğunu söyleyebiliriz.
  
  yalmavuz, türk dünyası anlatılarında yer alan bir tür dev ve cadı tipi. özellikle orta asya bölgesi türk boylarının anlatılarında sıklıkla yer alan yalmavuz, dev ve cadı ile benzerlikler gösterdiği gibi bazı anlatılarda insanların kanını içen bir olağanüstü varlık. son derece korkunç ve vahşi. insan eti ile besleniyor ve onların kanını emiyor.
  kan emme en tipik karakter özelliği olsa da avlarını canlı canlı ve bütün olarak yuttuğu da oluyor.
  
  son olarak da kamos'tan bahsedelim. bir çeşit kabus cini. şekilsiz, tipsiz bir şey bu.
  gece siz uykudayken gelip çarpıyor, ruhunuzu alıp götürüyor. hayır, ısırmıyor.
  bu arkadaşı vampir kategorisine dahil etmemin iki nedeni var. birincisi üstüne çöktüğü insan kanı damarlarından çekilmiş, vücudunda bir damla kan kalmamış gibi hissediyor, ikincisi de gün ışığından ödü patlıyor.
  
  çaştani bey hikayesi'nde^* de yek adı verilen, insanların etini yiyip kanlarını içen ve bağırsaklarını üzerlerine dolayan şeytanî yaratıklardan söz ediliyor.
  altun yaruk, budist etkisindeki bir metin olmasına rağmen vampiri karşılayan kelimelerin (yek, içgek/içkek) türkçe olması bize daha o dönemlerde türkler arasında vampir inancı olduğunun kanıtı aslında.
  
  bu anlatılanlar mit de olsa günümüzde vampir inancının sürdüğü yerler de yok değil:
  miloseviç'in kalbine kazık çaktılar
  
  kaynak: bahattin uslu - türk mitolojisi
  celal beydili - türk-mitolojisi-ansiklopedik sözlük