bacha posh

• afganistan ve pakistan' da uzun yıllardır süren bir gelenek. erkek çocuğu olmayan aileler, kız çocuklarından birini seçer ve erkek gibi yetiştirir. erkek gibi giyinir, erkek gibi davranır ve görünüşü de erkek gibi olur. aslında kız olduğu bilinir. bu çocuklar erkek çocukların yapabildiği şeyleri yapmak için seçilmiştir( kardeşlerine bir yere giderken eşlik etme, okula gitme, çalışma vb). bir de ailelerin erkek çocuklarının olmaması utancına (!) çaredir. sonrasında ergenlikle beraber normale döner ama çocukluk yıllarını -mış gibi davranarak geçirmenin etkisi kolay kolay geçmez.
• afganistan'da kadınların yanlarında bir erkek olmadan sokağa çıkmaları büyük bir ayıp sayıldığı için, kız çocuğu olup da oğlu olmayan ailelerin, kızlarından birini ergenlik çağına kadar oğlan gibi yetiştirmeleri.
  
  bacha posh olmak zorunda kalan kızlar şayet öncesinde kız olduklarının farkında ise, oğlan olmayı bir tür özgürlük gibi yorumluyorlar anladığım kadarı ile. çünkü bir kızın yapamadığı ne varsa yapabiliyor, yapmak zorunda olduklarından ise muaf tutuluyorlar. özgürce sokakta oyun oynayabiliyor, çarşı pazar işini hallediyor, buna karşın evde ev işlerine yardım etmek zorunluluğundan azade tutuluyorlar. isimleri de değişiyor tabii. şaçlarının kısacık kesildiği rahime bir gecede rahim oluveriyor. bir çoğu ergenlik ile birlikte yeniden bir kız olmak ''zorunda'' kalınca, ciddi bir bunalıma sürükleniyorlar. çünkü öncesinde elde ettikleri özgürlük yine bir gecede kuş olup uçuyor.
  
  erken dönemden itibaren bacha posh olan kızlar ise, ergenlikle birlikle bir kız olduklarını anladıklarında travmatik bir durum yaşıyor, ciddi bir kimlik bunalımı geçiriyorlar.
  
  daha detaylı bir hali için
  
  etkileyici bir okuma için
• konu hakkında belgesel tadında mini bir çalışma için buyrun.
• afganistan'da, erkek cocugu olmayan ailelerin bu 'eksikliklerini' kapatabilmek ve daha 'guclu' durabilmeleri adina, kiz cocuklarini ergenlik cagina kadar erkek gibi yetistirmeleri. kucuk yastan itibaren erkek gibi giydirilen ve toplumlarinda yalnizca erkek sorumlulugu olarak kabul edilen isleri yaptirdiklari bu kizlar, ergenlikle birlikte tekrardan kendi cinsel kimliklerine donmektedirler. fakat yillarca sahip olduklari haklari ve ozgurlukleri bir anda kaybetmek, bundan da ziyade ruhen de artik erkek olarak hissettikleri kimliklerini bir anda kaybetmek cok kolay olmamaktadir. pek cogu bu ikiligi kolay atlatamaz. fakat bu bireyler isterlerse ergenlikten sonra da bu sekilde yasamaya devam edebilirler. bununla birlikte, artik eriskinligin de vermis oldugu diger agir sorumluluklari da almaktadirlar. ıki durum da aslinda, mecbur kaldiklari durumlardir. dunyanin ne denli igrenc oldugunun bir diger kanitidir.
• cinsiyet üzerinden şeref ve onur tanımlamaları yapan ilkel zihinlerin trajik geleneklerinden biri. bacha posh farsça bir ifade ve 'erkek gibi giyinen’ anlamına geliyor. erkek çocukları olmayan afgan aileler mevcut ataerkil kültürde bir yer sahibi olabilmek ve utançlarını gizleyebilmek için kız çocuklarından birini belli bir yaşa gelinceye kadar erkek çocuğu gibi yetiştiriyorlar. bazı durumlarda kızların kendisi de bacha posh olmayı tercih edebiliyor. isimleri, kıyafetleri, alışkanlıkları vb. her şeyleriyle erkeklere benzeyen bu çocuklar hemcinslerinin sahip olamadıkları birtakım özgürlüklerden yararlansalar da sosyal hayatta orijinal cinsiyetlerine uyumsuz giyimleri ve tavırları nedeniyle ciddi tacizlere uğrayabiliyor. reşit oldukları zaman gelenek sona eriyor ve çocuklara eski cinsiyetlerine dönme seçeneği sunuluyor. ancak birçoğu erkek olmanın sağladığı özgürlüklerden vazgeçemediği için erkek olarak kalmayı tercih ediyor. kadın kimliğine dönmeyi tercih edenlerinse uyum süreci çok sancılı geçiyor.
  belki de hiç geçmiyordur, yaşantıların kolay atlatılabilir olmadığı, ciddi travmalara sebep olduğu aşikâr.
  
  ayrıca böyle bir deneyim yaşayanların cinsel yönelimlerinde/tercihlerinde bir değişim oluyor mu sorusu ayrı bir merak konusu benim için. belgesellerde hemcinslerinden sık sık aşk mektupları aldıkları belirtiliyor ancak özel yaşantılara pek girilmiyor.
  
  ilgilisi için bu geleneğe mi atıf yapılıyor emin olmamakla beraber benzer temaların işlendiği birtakım filmler:
  baran - majid majidi
  osama- siddiq barmak,
  the breadwinner (sevgili fanci'nin hatırlatmasıyla:)
  
  belgesel - tanıtım:
  she is my son, cnn, trt world
  
  deneme - makale:
  erkekleşerek özgürleşen kadınlar
  bacha posh in afghanistan: factors associated with raising a girl as a boy
  national geographic
  the guardian
  bbc
  bacha posh
  
  kitaplar:
  kadife pantolonlu çocuk
  kabuğunu kıran inci
  the underground girls of kabul: in search of a hidden resistance in afghanistan
  ı am a bacha posh: my life as a woman living as a man in afghanistan
  
  güncellenecek.
• bir çocuğun ruhunu törelerle kirletmek
• afganistan'da erkek çocuğu olmayan ailelerin kız çocuklarından birini ergenlik dönemi gelene kadar erkek kılığına büründürmesini kapsayan, yürek burkan bir gelenek. bir dönem kılık-kıyafet ve kısa kesilen saçlarla erkek gibi davranması beklenen, kendi çaplarında daha özgür bir hâle getirilen kız çocuklarının, vücut gelişimi ve ergenlik dönemiyle beraber eski kimliklerine geri dönmelerini bekleyen, bu ikircikli durumun travmatik boyutunu hesaba katmadığı gibi geçici olan bu değişimle elde edilmeye çalışılan şeyin ne olduğunu da anla(ya)madığım bir gelenek aynı zamanda.
• national geographic televizyon kanalında yayınlanan belgeselde
  amerikanın afganistandan çıkması ile talibandan daha çok korkulduğu ve talibanın baharda daha çok coştuğunu ve çatışmalar başladığında erkek gibi hisseden ve gözükmeye çalışan, öyle davranan ve aile reisi kararı ile kaderi tayin edilen kadın afganların yani kısaca bacha posh(baçapoş) ların ilk hedef haline gelecekleri yönündeki korkuları yer almaktadır.