benford yasası

• netflix deki connected serisi bolum 4 de detayli olarak aciklanmis.
  
  twitter botlarinin tespitinden secimlerin hileli olup olmadiginin tespitin, resimlerin edit edilip edilmediginden mali tablolarin gercekligine her konuda bir pattern oldugunu gosteren matematik yasasi mi demeli
  
  yapay zeka ile birlestirilmis bir uygulama ile sans oyunlarinda denenebilir
  
  yatirim tavsiyesidir.
• doğadan elde edilen veya muhasebe kayıtları gibi rakamlar içeren verilerin incelenmesinde, hata, hile tesbitinde kullanılan fenomen matematik yasasıdır.
  örnek: görsel
  grafikten anlaşılmayacağı üzere, bu yasa şunu der:
  her nereden toplanırsa toplansın, rakam içeren bilgi yığınında, tutar, para, büyüklük, uzunluk, hava sıcaklığı gibi değerlerin hepsinde, ilk rakamlarını ayırıp sayın.
  bir (1)’le başlayan sayıların adedi toplam sayı adedinin yüzde 30.10’u kadardır.
  iki (2) ile başlayan sayıların adedi toplam sayı adedinin yüzde 17.6’sı kadardır.
  üç (3) ile başlayan sayıların adedi toplam sayı adedinin yüzde 12.5’u kadardır.
  böyle azalan oranda 9’a kadar olan sayıların oranı toplam %100’ü verir.
  yani her veri seti bu oranlara uyar. doğada bilmediğimiz düzenler, gezegenler vs.
  peki ne yapalım?
  eğer size bir sürü rakam verilmişse böyle bir test yaparak rakamların uyduruk olup olmadığını anlayabilirsiniz. eğer 9’la başlayan sayılar yüzde 30 oranında mevcutsa, burada büyük sorunlar var demektir.
  eğer sayıştay’da denetçiyseniz ve gerçek zararlar (türkiye’de olmaz ama) ortaya çıkmasın diye sizin denetim yapmanızı ve sonuçları halka açıklamanızı devletin en yüksek yetkilileri engelliyorsa, vakit geçirmek için muhasebe rakamlarına bu yasayı uygulayarak eğlenebilirsiniz.
  iyi eğlenceler.
• bu yasayı baz alarak güneş sistemimizi değerlendirirsek, etrafındaki gezegenlerinin sayısı 8'le başlayan (veya pluton'u da eklersek 9'la başlayan) yıldızların galaksimizde ve hatta tüm evrende bulunma ihtimali %5,1 (veya %4.6 olmalıdır).
  
  8'le başlayan deyince 8, 80, 800 ... gibi örnekleri kastettim ama bir yıldızın etrafında 80 gezegen pek kulağa mantıklı gelmiyor (8 daha olası).
  
  ama tabi 1'le başlayanlar daha yüksek olasılık, 1 veya 10'lu sayılar...
  
  fakat 8-9 gezegene sahip yıldızların sayısı daha az çıkmalı.
• bu başlığa pek ilgi gösterilmemesine şaşırdım.
  
  netflixde yayınlanan (bkz: connected) isimli belgesel in 4. bölümünde benford yasası ele alınıyor. müzikten, sosyal medyaya, resimlerden ölüm oranlarına kadar her şeyde geçerli olan kanun.
  
  beni en çok şaşırtanlar; herhangi üzerinde oynama yapılmamış bir fotoğrafı sayısal değere çevirip bakıldığında benford yasasına uygun çıkıyor, ancak resim üzerinde az da oynama yapılsa bu yasa bozuluyor.
  
  herkes istediği partiye oy verirse seçim sonuçları benford yasasına uygun, eğer hile yapmak amacıyla kişilerin %1'i bile gerçekte oy vermek istedikleri partiden farklı partilere oy verirse bu yasa bozuluyor.
  
  sosyal medyada sahte kullanıcılar, takipçilerinin takipçi sayılarına bakıldığında kolaylıkla saptanabiliyor. (büyük ihtimalle geçtiğimiz günlerde yapılan twitter bot temizlemesi buna dayanılarak yapıldı)
  
  sonuç olarak hayatı doğal akışına bıraktığınızda tamamen bu yasaya uygun devam ediyor. bilinçli olarak üzerinde değişiklik yapılmak istendiğinde bu yasa bozuluyor. şok edici değil mi?
  
  bu bana (bkz: çift yarık deneyi)ni hatırlattı...
• insana kendini adeta bir bilgisayar programı gibi hissettiren, bir başka matematik yasası daha.
• matematiğin yaşam kalitesini ;bununla kalmayıp düzenini,özgür iradesinin sonuçlarını bile etkilediğinin bir göstergesidir.
  
  matematik, muhasebe ,fizik., sosyal düzenlemelerle ilgili kullanılmasa yakın zamanda yukarıdaki abimizin yaptığı gibi fotoğraf olayını ele alıp deneyip buraya not düşeceğim .
• (bkz: benford yasasina gore covid19 vakalari)
• geçen akşam netflix, connected sayesinde haberimin olup heyecanla elimdeki verileri test ettiğim yasa.
  
  akabinde herkes kolayca analiz edebilsin diye şöyle basit bi şey yazdım. belki işinizi görür.
  https://duysun.com/tools/blct-www-v2/
• "benford yasası diye bir şey duydunuz mu? 1883 yılında ortaya atılmış bir matematik yasası. gerçek rakamlardan oluşan bir bilgi seti düşünün, bir bilançodaki rakamlar, ülkelerin nüfusu, her gün evinizin önünden geçen beyaz arabaların sayısı gibi. yasa şunu söylüyor:rakamların hepsini incelediğinizde, ilk haneleri 1 ile başlayanlar yaklaşık bütün rakamların %30 unu, 2 ile başlayanlar %18 ini, 3 le başlayanlar %13 ünü meydana getirir ve böyle devam ederek 9 la başlayanların sayısı %5 ten az olur. fakat bunun geçerli olması bir kurala bağlı.
  
  benford yasası bu sayıların gerçek olması halinde geçerli. sayılar gerçek değil, uydurma olunca benford yasası çalışmıyor. hata abd'de vergi dairelerinin mükelleflerin vergi beyanlarında sahteciliği anlamak için bu yöntemi kullandığı söyleniyor.ben de 80 den fazla ülkeden topladığım #covıd19 vaka ve ölüm sayıları üzerinde bir araştırma yaptım. çıkan sonuç oldukça şaşırtıcı. grafikte 84 ülkenin 8729 adet günlük vaka ve ölüm sayılarının ilk hanelerine göre adetleri var. ikisinde de benford yasasına uyum mükemmel.
  
  aynı incelemeyi tek tek ülkeler seçerek yapınca bazı ülkeler uyum sağlarken bazılarının hiç uymadığını gözlemledim. grafikleri yayınladığım sitede "benford's law test" isimli 27. sayfada ülke seçerek sonucu görebilirsiniz. sitenin adresi
  
  grafikte günlük ölüm ve günlük vaka verileri benford yasasına uyumlu olan ülkeler sol alt bölümde, her iki verisi de yasaya uymayan ülkeler ise sağ üst bölümde yer alıyor. beklendiği gibi bir çok ülkenin paylaştığı veriler bu yasaya uygun çıktı. ancak ayrışan ülkeler de var. takip ettiğim 84 ülkenin günlük yeni vaka ve günlük yeni ölüm verilerinin benford yasasına uyumunu gösteren (yukarıda bahsettiğim) grafiğin güncel haline bu linktenulaşabilirsiniz.
  
  benford yasası hakkında güzel bir doküman."
  
  alıntı--------> twitter: @zekib
• bundan neler neler yapılır arkadaşlar ama ekip lazım işte, kuduruyorum laann.
  böyle bir veri var elimizde kaç kişi ilgileniyor bununlaaaa...
  
  analiz için paylaşımda bulunan üstteki "ziyade" arkadaşım teşekkür ederim emeğin ve paylaşımın için.