distopya

• (bkz: 2020)
• yıl 2050.. covid biteli çok olmuş.. covid döneminde 2-6 yaş olan çocuklar şimdi yetişkin. kalabalığa girebilmek, insanlara dokunabilmek için saçma sapan terapilere servet döküyorlar. yine de olmuyor. bu da benim distopyam.
• ütopya kavramının kelime karşılığı ingiliz yazar thomas more'un 1516 yılında kaleme aldığı ütopya adlı eserinden gelmektedir. eski yunanca bir sözcük olan ütopya, iyi yer ve yok yer anlamlarına gelmektedir. ütopyanın karşıtı olan distopya kavramı ise ilk olarak ingiliz siyasetçi ve filozof john stuart mill tarafından 1868 yılında avam kamarası'nda bahsedilmiştir. literatürde ilk distopik eser, irlandalı yazar jonathan swift tarafından 1726 yılında yazılan gulliver's travel (güliver'in gezileri) adlı romanıdır.
  
  distopya edebiyatı aslında ütopyanın içinden çıktığı için bazı distopik eserler ütopik öğeler içermeke, bazı ütopik eserler de aynı şekilde distopik öğeler içerebilmektedir. ayrıca teknolojide yaşanılan gelişmelerle birlikte bilim kurgu edebiyatıyla da bu türlerin organik bir bağı bulunmaktadır. hem bilim kurgu hem de distopik ya da ütopik olarak adlandırılabilecek pek çok eser bulunmaktadır.
  
  ütopik kitap önerileri olarak françois rabelais'nin gargantua, tommaso campanella'nın güneş ülkesi, francis bacon'ın yeni atlantis, etienne cabet'nin ikaria'ya yolculuk, william morris'in hiçbir yerden haberler ile ursula le guin'in mülksüzler adlı eserleri söylenebilir. distopik kitap önerileri olarak ise jules verne'in yirminci yüzyılda paris, samuel butler'ın erewhon, h.g. wells'in zaman makinesi, jack london'ın demir ökçe, yevgeni zamyatin'in biz, aldous huxley'nin cesur yeni dünya ve cesur yeni dünyayı ziyaret, george orwell'in 1984, ray bradbury'nin fahrenheit 451, anthony burgess'ın otomatik portakal, margaret atwood'un damızlık kızın öyküsü, kazuo ıshiguro'nun beni asla bırakma ile cormac mccarthy'nin yol adlı eserleri söylenebilir.
  
  bu türleri daha iyi anlamak için türkiye iş bankası yayınlarından çıkan ütopya edebiyatı adlı inceleme kitabı ve say yayınları ütopya dizisi ile ithaki yayınları bilimkurgu klasikleri dizisi içinde çıkan distopik eserler okunabilir.
  
  ütopya ve distopya türlerini detaylıca anlattığım videoyu izlemek için: https://youtu.be/wdhxgs6ih7g
• karanlık ütopya. bazenleri hem dünyada, hem ülkede, hem de sözlükte yaşandığını düşünüyorum.
  bu hayat kurgu gibi geliyor. birsüre için biramı alıp izlemek gibi bir hayalim vardı. ama arada beceremiyorum. fıstık bitiyor.
  
  ülkende ve dünyada yaşananlar sana dokunur çocuğum. sözlük ise sadece sözlük. abartmamak lazım. uçurulan yazarlar olan olsun, çaylak olan yazarlar olsun, çaylakken hemencecik yazar olan yazarlar olsun ( 8 mart alımı ile yazar olanlardan biriyim. o dönem az ağzımıza sıçılmadı :)) ), hesabını kapatan yazarlar olsun çok ciddiyiz.
  
  hepimiz birer kahramanız. dur dostum demokratik kanalların uygulanmasını isteyeceğin yerlerden biri elbette burası ama tek ve en önemli yer değil. ayrıca kimseye belden aşağıya, kadınlığından vurma.
  
  bizim yerimiz, sokaklar. reel hayat.
  
  haksızlığa asla gelemem ama eleştirini de bir üslubu vardır. bi sakin...
  
  not; ahh be kanzuk
• distopyaları çok seven biri olarak nispeten geri planda kalmış aşağıdaki kitapları olanca hiddetimle tavsiye ettiğim tür.
  
  leziz kadavralar - agustina bazterrica
  uyandığında - hillary jordan
  swastika geceleri - katharine burdekin
  6.27 treni - jean paul didierlaurent
  krizalitler - john wyndham
  biz - yevgeny zamyatin
  androidler elektrikli koyun düşler m - philip k. dick
  yer açın! yer açın! – harry harrison
  gelecekbilim kongresi – stanislaw lem
  sıcak kafa - afşin kum
  on the beach - nevil shute
• yerkürede herhangi bir belleğin yaşadığı karanlık.
• aşırı otoriter ve totaliter bir devlet modeli ya da benzer bir başka baskıcı sistem altında karakterize edilen siyasal ve toplumsal yapı tasarıları, karamsar gelecek öngörüleri, anti-ütopya, olumsuz ütopya tezleridir. ayrıca (bkz: ütopya)
  
  insan özgürlüklerinin, demokratik hakların kurulacak veya ortaya çıkacak bir despotik siyaset sistemi tarafından yok edildiği, insanın duygu ve düşüncelerinin baskı altına alındığı, erdemlerin, kültürel değerlerin ve eşitlikçi sistemin tamamen yozlaştığı karamsar gelecek öngörülerini yahut toplumları gelecekte bekleyen siyasal tehlikeleri yansıtan zihinsel ve düşsel kurgulardır.
  
  not: kelimenin kökeni yunancadır.
  
  ütopyanın karamsar olanı. normalde ütopik toplum iyimser, herkes için en iyisi havası taşırken distopya da karamsar bir hava hakimdir. distopyaya bir kaç kitapla örnek verecek olursak;
  
  (bkz: cesur yeni dünya - aldous huxley)
  (bkz: fahrenheit 451 - ray bradbury)
  (bkz: demir ökçe - jack london)
  (bkz: hayvanlar çiftliği - george orwell)
  (bkz: bin dokuz yüz seksen dört - george orwell)
• dün sabah, puslu ve ağaçlık bir yolun kenarındaki kaldırımda yürüyen maskeli insanlara bakarken şöyle dedim:
  tam bir distopyaya döndü dünya.
  
  insanlar birbirinden kaçıyor, herkes maske takmak zorunda, görünmeyen ve ölümcül olabilen, davranışı kestirilemez bir virüsün yarattığı giyotin tepemizde, insanlar işlerinden ve aşlarından oldu, milyonlarca insan hastalandı, milyonu aşkın insan öldü, haftasonları sokaklar boş, sinemalar, tiyatrolar kapalı, konser diye bir şey yok artık, herkes birbirine kuşkulu gözlerle bakıyor acaba enfekte mi diye düşünerek, iktidarlar bunu kontrol etmek niyetiyle ya da bazen başka niyetlerle yasaklar ve sınırlamalar getiriyorlar hayata...
  
  son 10 yılda distopyalara dair filmlerin ve romanların ne kadar popüler olduğunu düşünün şimdi. zombili, doğal felaketli, politik yıkımlı distopyalar... insanlar çılgınlar gibi distopya izliyordu son yıllarda. zombiler dünyayı ele geçirmiş, birbirine bulaştırıyor, birtakım insan da bu dünyada zombi olmadan ve asıl önemlisi diğer insanlara yem olmadan yaşamaya çalışıyor. veyahut dünyada kıtlık var, insanlar birbirine düşman olmuş, birbirini ezerek hayatta kalmaya çalışıyor. veya dünya düzenini kontrol eden gruplar var ve insanları korkuları kullanarak kendi isteklerine göre hareket ettirecek şekilde manipüle ediyor...
  
  jung'un böyle bir teorisi vardır. dünyada olacak büyük hadiselerin öncesinde insanların kolektif bilinçdışları ile bu olacak olaya işaret ettiklerini söyler. olacak olay, insanların bilinçdışında var olur önce, sonraysa gerçeğe dönüşür. bir çeşit kolektif, farkında bile olunmayan durugörü.
  
  kimbilir, belki de son yıllarda distopyalara gösterdiğimiz bu büyük ilgi, bu yaşadığımız distopyanın bir habercisiydi...
• debedeki entry'e gel
  
  "kollektif durugörümüz var walking dead loading"
  
  bir kere, distopik medya, son 10 yılın ürünü değil. 100 yıllık kitaplarda bile (ilk aklıma gelen 130 yıllık time machine kitabı, karakter distopik geleceklere gidiyor) geçen bir tema.
  
  ikincisi distopik temayı gerekçelendirmenin basit yolları: savaşlar, dış güçler (uzaylı, ya da terminator-matrix'teki gibi robotlar) , hastalık.
  
  bunları "jung hüstad diyo ki kolektif bilinç..." ile harmanlamaya gerek yok çünkü durugörü, bilinçdışı kollektif vs gibi şeyler sözkonusu değil. bunlar hurafe. tarot. fal. astroloji.
  
  dünyanın geçirdiği ilk salgın hastalık covid değil, sonuncu da değil. dünya çok daha ölümcül, çok daha şiddetli hastalıkları uzun zaman geçirdi (ortaçağ veba salgını) ve tekrar toparlanarak gelişti.
  
  bu hayal ürün teori gerçek olsa veba salgınını yaşayanların distopik hayalleri değil de rönesans hayalleri yaşarken ölmüş falan olması lazımdı.
  
  böyle saçma işlere enerji/vakit harcamayın. harcanmasına vesile olmayın. esas salgın bu. sağlıklı düşünememe salgını bizi zombi yapıyor haberiniz yok.
• stuttgart'taki dayıoğlunun dünyanın yönetimini ele geçirdiği, yaşanması muhtemel senaryolar bütünü.